diff options
Diffstat (limited to 'Madagascar/frwp/Afrique.html')
-rw-r--r-- | Madagascar/frwp/Afrique.html | 2325 |
1 files changed, 2325 insertions, 0 deletions
diff --git a/Madagascar/frwp/Afrique.html b/Madagascar/frwp/Afrique.html new file mode 100644 index 0000000..4d245e8 --- /dev/null +++ b/Madagascar/frwp/Afrique.html @@ -0,0 +1,2325 @@ +<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd"> +<html class="linux firefox firefox3 gecko gecko1" dir="ltr" xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" lang="fr"><head> + + +<title>Afrique - Wikipédia</title> +<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8"> +<meta http-equiv="Content-Style-Type" content="text/css"> +<meta name="generator" content="MediaWiki 1.16wmf4"> +<link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit"> +<link rel="edit" title="Modifier" href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit"> +<link rel="apple-touch-icon" href="http://fr.wikipedia.org/apple-touch-icon.png"> +<link rel="shortcut icon" href="http://fr.wikipedia.org/favicon.ico"> +<link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="http://fr.wikipedia.org/w/opensearch_desc.php" title="Wikipédia (fr)"> +<link rel="copyright" href="http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/"> +<link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&feed=atom"> +<link rel="stylesheet" href="Afrique_files/main-ltr.css" type="text/css" media="screen"> +<link rel="stylesheet" href="Afrique_files/shared.css" type="text/css" media="screen"> +<link rel="stylesheet" href="Afrique_files/commonPrint.css" type="text/css" media="print"> +<link rel="stylesheet" href="Afrique_files/combined.css" type="text/css" media="all"> +<link rel="stylesheet" href="Afrique_files/jquery-ui-1.css" type="text/css" media="all"> +<link rel="stylesheet" href="Afrique_files/index_002.css" type="text/css" media="all"> +<link rel="stylesheet" href="Afrique_files/index_005.css" type="text/css" media="print"> +<link rel="stylesheet" href="Afrique_files/index_004.css" type="text/css" media="handheld"> +<link rel="stylesheet" href="Afrique_files/index.css" type="text/css" media="all"> +<link rel="stylesheet" href="Afrique_files/index_003.css" type="text/css" media="all"> +<script type="text/javascript"> +var skin="vector", +stylepath="http://bits.wikimedia.org/skins-1.5", +wgUrlProtocols="http\\:\\/\\/|https\\:\\/\\/|ftp\\:\\/\\/|irc\\:\\/\\/|gopher\\:\\/\\/|telnet\\:\\/\\/|nntp\\:\\/\\/|worldwind\\:\\/\\/|mailto\\:|news\\:|svn\\:\\/\\/", +wgArticlePath="/wiki/$1", +wgScriptPath="/w", +wgScriptExtension=".php", +wgScript="/w/index.php", +wgVariantArticlePath=false, +wgActionPaths={}, +wgServer="http://fr.wikipedia.org", +wgCanonicalNamespace="", +wgCanonicalSpecialPageName=false, +wgNamespaceNumber=0, +wgPageName="Afrique", +wgTitle="Afrique", +wgAction="view", +wgArticleId=181, +wgIsArticle=true, +wgUserName=null, +wgUserGroups=null, +wgUserLanguage="fr", +wgContentLanguage="fr", +wgBreakFrames=false, +wgCurRevisionId=60837852, +wgVersion="1.16wmf4", +wgEnableAPI=true, +wgEnableWriteAPI=true, +wgSeparatorTransformTable=[", .", " ,"], +wgDigitTransformTable=["", ""], +wgMainPageTitle="Wikipédia:Accueil principal", +wgFormattedNamespaces={"-2": "Média", "-1": "Spécial", "0": "", "1": "Discussion", "2": "Utilisateur", "3": "Discussion utilisateur", "4": "Wikipédia", "5": "Discussion Wikipédia", "6": "Fichier", "7": "Discussion fichier", "8": "MediaWiki", "9": "Discussion MediaWiki", "10": "Modèle", "11": "Discussion modèle", "12": "Aide", "13": "Discussion aide", "14": "Catégorie", "15": "Discussion catégorie", "100": "Portail", "101": "Discussion Portail", "102": "Projet", "103": "Discussion Projet", "104": "Référence", "105": "Discussion Référence"}, +wgNamespaceIds={"média": -2, "spécial": -1, "": 0, "discussion": 1, "utilisateur": 2, "discussion_utilisateur": 3, "wikipédia": 4, "discussion_wikipédia": 5, "fichier": 6, "discussion_fichier": 7, "mediawiki": 8, "discussion_mediawiki": 9, "modèle": 10, "discussion_modèle": 11, "aide": 12, "discussion_aide": 13, "catégorie": 14, "discussion_catégorie": 15, "portail": 100, "discussion_portail": 101, "projet": 102, "discussion_projet": 103, "référence": 104, "discussion_référence": 105, "discuter": 1, "discussion_image": 7, "wikipedia": 4, "wp": 4, "discussion_wikipedia": 5, "utilisatrice": 2, "discussion_utilisatrice": 3, "image": 6, "image_talk": 7}, +wgSiteName="Wikipédia", +wgCategories=["Article à référence nécessaire", "Liens externes à trier", "Portail:Géographie/Articles liés", "Portail:Afrique/Articles liés", "Afrique"], +wgDBname="frwiki", +wgMWSuggestTemplate="http://fr.wikipedia.org/w/api.php?action=opensearch\x26search={searchTerms}\x26namespace={namespaces}\x26suggest", +wgSearchNamespaces=[0], +wgMWSuggestMessages=["avec suggestions", "sans suggestions"], +wgRestrictionEdit=[], +wgRestrictionMove=[], +wgWikimediaMobileUrl="http://fr.m.wikipedia.org/wiki", +wgCollapsibleNavBucketTest=false, +wgCollapsibleNavForceNewVersion=false, +wgVectorPreferences={"collapsiblenav": {"enable": 1}, "editwarning": {"enable": 1}, "simplesearch": {"enable": 1, "disablesuggest": 0}}, +wgVectorEnabledModules={"collapsiblenav": true, "collapsibletabs": true, "editwarning": true, "expandablesearch": false, "footercleanup": false, "simplesearch": true}, +Geo={"city": "", "country": ""}, +wgNoticeProject="wikipedia"; +</script><script src="Afrique_files/wikibits.js" type="text/javascript"></script> +<script type="text/javascript" src="Afrique_files/jquery.js"></script> +<script src="Afrique_files/ajax.js" type="text/javascript"></script> +<script src="Afrique_files/mwsuggest.js" type="text/javascript"></script> +<script src="Afrique_files/MobileRedirect.js" type="text/javascript"></script> +<script src="Afrique_files/plugins.js" type="text/javascript"></script> +<script src="Afrique_files/Vector.js" type="text/javascript"></script> +<script type="text/javascript">mw.usability.addMessages({'vector-collapsiblenav-more':'Plus de langues','vector-editwarning-warning':'Quitter cette page vous fera perdre toutes les modifications que vous avez faites.\nSi vous êtes connecté avec votre compte, vous pouvez retirer cet avertissement dans la section « Fenêtre de modification » de vos préférences.','vector-simplesearch-search':'Rechercher','vector-simplesearch-containing':'contenant...'});</script> +<script src="Afrique_files/index.php" type="text/javascript"></script> +<!--[if lt IE 7]><style type="text/css">body{behavior:url("/w/skins-1.5/vector/csshover.htc")}</style><![endif]--> +<script src="Afrique_files/index_003.php" type="text/javascript"></script><script type="text/javascript" src="Afrique_files/index_004.php"></script><script type="text/javascript" src="Afrique_files/index_002.php"></script> + +</head><body class="mediawiki ltr ns-0 ns-subject page-Afrique skin-vector"> + <div id="mw-page-base" class="noprint"></div> + <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> + <!-- content --> + <div id="content"><div style="visibility: hidden; display: none; width: 602px; height: 402px; margin: 0px; padding: 0px; background-color: white; position: absolute; right: 2em; top: 1em; border: 1px solid gray; z-index: 13;"><iframe style="z-index: 14; position: absolute; right: 1px; top: 1px; width: 600px; height: 400px; margin: 0px; padding: 0px;" scrolling="no" frameborder="0"></iframe><img style="z-index: 15; position: absolute; right: 11px; top: 9px; width: 18px; cursor: pointer;" src="Afrique_files/Button_hide.png" title="Quitter"></div> + <a id="top"></a> + <div id="mw-js-message" style="display: none;"></div> + <!-- sitenotice --> + <div id="siteNotice"><div id="centralNotice" class="collapsed"><style type="text/css"> +#notice-button-2010 { + float: right; + height: 30px; + text-align: center; + background-color: transparent; + } + +#notice-button-2010-start { + float: right; + background-image: url(http://upload.wikimedia.org/wikipedia/foundation/3/3d/CNbasicButtonParts.png); + background-position: right bottom; + width: 8px; + height: 30px; + } + + #notice-button-2010-end { + float: right; + background-image: url(http://upload.wikimedia.org/wikipedia/foundation/3/3d/CNbasicButtonParts.png); + background-position: left top; + width: 8px; + height: 30px; + } + +#notice-button-2010-label { + float: right; + background-image: url(http://upload.wikimedia.org/wikipedia/foundation/3/3d/CNbasicButtonParts.png); + background-position: center center; + background-repeat: repeat-x; + font-family: sans-serif; + font-size: 1em; + font-weight: bold; + color: black; + line-height: 30px; + height: 30px; + white-space: nowrap; + } + +#notice-button-2010-Editor { + position:absolute; + height: 30px; + text-align: center; + background-color: transparent; + left: 40px; + bottom: 15px; +} + +#notice-button-2010-start-Editor { + float: left; + background-image: url(http://upload.wikimedia.org/wikipedia/foundation/3/3d/CNbasicButtonParts.png); + background-position: left top; + width: 8px; + height: 30px; + } + + #notice-button-2010-end-Editor { + float: left; + background-image: url(http://upload.wikimedia.org/wikipedia/foundation/3/3d/CNbasicButtonParts.png); + background-position: right bottom; + width: 8px; + height: 30px; + } + +#notice-button-2010-label-Editor { + float: left; + background-image: url(http://upload.wikimedia.org/wikipedia/foundation/3/3d/CNbasicButtonParts.png); + background-position: center center; + background-repeat: repeat-x; + font-family: sans-serif; + font-size: .5em; + font-weight: bold; + color: black; + line-height: 30px; + height: 30px; + white-space: nowrap; + } +</style> + +<style type="text/css"> + + +#centralNotice.collapsed #JABanner1230A{ + display: none; + } + +#JABanner1230A{ + position: relative; + overflow: hidden; + background-image: url(http://upload.wikimedia.org/wikipedia/foundation/archive/9/9c/20101230053156!MokaHands_CN.png); + background-position: bottom left; + background-repeat: no-repeat; + margin-bottom: 0.5em !important; + background-color:#FFFFFF; + border: solid 1px navy; + height:143px; +} + +a.cn-full-banner-click { + display:block; + position:relative; + height:100%; + width:100%; +} + +/* Bigger bold, blue text */ +#JABanner1230A #cn-bold-blue-text { + font-size: 2em; + font-weight: bold; + font-family: Helvetica, Arial, sans-serif; + color: navy; + padding: 1em; + padding-left: 200px; + padding-right: 140px; + line-height: 1em; + text-align:center; +} + +#cn-bold-blue-text:hover { + text-decoration: underline +} + +#JABanner1230A a { + text-decoration: none; +} + + + #JABanner1230A div#cn-toggle-box { + position: absolute; + z-index: 1000; + top: .2em; + right: .2em; + } + +#notice-button-2010-JimmyTrans{ + position:absolute; + text-align: center; + background-color: transparent; + right:10px; + bottom:10px; + } + + #notice-button-2010-label{ + font-size: 1em; + } + +</style> + + + +<div id="JABanner1230A"> +<a class="variable_lp cn-full-banner-click" href="http://wikimediafoundation.org/wiki/Thank_You/FR?utm_medium=sitenotice&utm_campaign=20110105TY001_FR&utm_source=20110105_YETY001_FR&country_code=FR"> +<div id="cn-bold-blue-text"> + <br> Merci pour votre générosité + </div> + + <div id="notice-button-2010-JimmyTrans"> + <div id="notice-button-2010-start"></div> + <div id="notice-button-2010-label">Lisez nos remerciements</div> + <div id="notice-button-2010-end"></div> + </div> + +</a> +<div id="cn-toggle-box"> +<a href="#" onclick="toggleNotice();return false"><img src="Afrique_files/closewindow.png" alt="Close" height="13" width="13" border="0"></a> +</div> + +</div></div><!-- centralNotice loads here --></div> + <!-- /sitenotice --> + <!-- firstHeading --> + <h1 id="firstHeading" class="firstHeading">Afrique</h1> + <!-- /firstHeading --> + <!-- bodyContent --> + <div id="bodyContent"> + <!-- tagline --> + <div id="siteSub">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</div> + <!-- /tagline --> + <!-- subtitle --> + <div id="contentSub"></div> + <!-- /subtitle --> + <!-- jumpto --> + <div class="hidden" id="jump-to-nav"> + Aller à : <a href="#mw-head">Navigation</a>, + <a href="#p-search">rechercher</a> + </div> + <!-- /jumpto --> + <!-- bodytext --> + <div class="homonymie"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Homonymie" title="Aide:Homonymie"><img alt="Page d'aide sur l'homonymie" src="Afrique_files/20px-Disambig_colour.png" height="15" width="20"></a> Pour les articles homonymes, voir <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_%28homonymie%29" title="Afrique (homonymie)">Afrique (homonymie)</a>.</div> +<table class="infobox_v2" style="border-collapse: collapse; border: 1px solid rgb(221, 238, 238); background: none repeat scroll 0% 0% rgb(245, 249, 249);" cellpadding="7" cellspacing="0"> +<caption class="entete defaut" style="height: 1.5em;">Afrique</caption> +<tbody><tr> +<td style="padding: 1em;" align="center"> +<div class="center"> +<div class="floatnone"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Africa_%28orthographic_projection%29.svg" class="image" title="Carte de localisation de l'Afrique."><img alt="Carte de localisation de l'Afrique." src="Afrique_files/250px-Africa_orthographic_projection.png" height="250" width="250"></a></div> +</div> +</td> +</tr> +<tr> +<td> +<table style="background: none repeat scroll 0% 0% transparent; text-align: left; table-layout: auto; border-collapse: collapse; padding: 0pt; width: 100%;" cellpadding="0" cellspacing="0"> +<tbody><tr> +<th style="border-top: 1px solid rgb(221, 238, 238); padding: 0.5em 0pt; vertical-align: top;" width="50%">Superficie</th> +<td style="border-top: 1px solid rgb(221, 238, 238); padding: 0.5em 0pt; vertical-align: top;" width="50%"><span style="white-space: nowrap;">30 202 704 km<sup>2</sup></span> (<span style="white-space: nowrap;">20,3 %</span>)</td> +</tr> +<tr> +<th style="border-top: 1px solid rgb(221, 238, 238); padding: 0.5em 0pt; vertical-align: top;" width="50%">Population</th> +<td style="border-top: 1px solid rgb(221, 238, 238); padding: 0.5em 0pt; vertical-align: top;" width="50%"><span style="white-space: nowrap;">1 000 000 000 hab.</span></td> +</tr> +<tr> +<th style="border-top: 1px solid rgb(221, 238, 238); padding: 0.5em 0pt; vertical-align: top;" width="50%">Densité</th> +<td style="border-top: 1px solid rgb(221, 238, 238); padding: 0.5em 0pt; vertical-align: top;" width="50%"><span style="white-space: nowrap;">33 hab./km<sup>2</sup></span></td> +</tr> +<tr> +<th style="border-top: 1px solid rgb(221, 238, 238); padding: 0.5em 0pt; vertical-align: top;" width="50%">Pays</th> +<td style="border-top: 1px solid rgb(221, 238, 238); padding: 0.5em 0pt; vertical-align: top;" width="50%">54</td> +</tr> +<tr> +<th style="border-top: 1px solid rgb(221, 238, 238); padding: 0.5em 0pt; vertical-align: top;" width="50%">Dépendances</th> +<td style="border-top: 1px solid rgb(221, 238, 238); padding: 0.5em 0pt; vertical-align: top;" width="50%">9</td> +</tr> +<tr> +<th style="border-top: 1px solid rgb(221, 238, 238); padding: 0.5em 0pt; vertical-align: top;" width="50%">Principales langues</th> +<td style="border-top: 1px solid rgb(221, 238, 238); padding: 0.5em 0pt; vertical-align: top;" width="50%"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Arabe" title="Arabe">Arabe</a>,<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Swahili" title="Swahili">swahili</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Anglais" title="Anglais">anglais</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fran%C3%A7ais" title="Français">français</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Portugais" title="Portugais">portugais</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrikaans" title="Afrikaans">afrikaans</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Haoussa" title="Haoussa">haoussa</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Yoruba" title="Yoruba">yoruba</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Dioula" title="Dioula">dioula</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Lingala" title="Lingala">lingala</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Peul" title="Peul">peul</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wolof_%28langue%29" title="Wolof (langue)">wolof</a>.</td> +</tr> +<tr> +<th style="border-top: 1px solid rgb(221, 238, 238); padding: 0.5em 0pt; vertical-align: top;" width="50%">Fuseaux horaires</th> +<td style="border-top: 1px solid rgb(221, 238, 238); padding: 0.5em 0pt; vertical-align: top;" width="50%">UTC-1 (<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cap-Vert" title="Cap-Vert">Cap-Vert</a>)<br> +UTC+4 (<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Maurice_%28pays%29" title="Maurice (pays)">Maurice</a>)</td> +</tr> +<tr> +<th style="border-top: 1px solid rgb(221, 238, 238); padding: 0.5em 0pt; vertical-align: top;" width="50%">Plus grandes villes</th> +<td style="border-top: 1px solid rgb(221, 238, 238); padding: 0.5em 0pt; vertical-align: top;" width="50%"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Le_Caire" title="Le Caire">Le Caire</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Lagos_%28Nigeria%29" title="Lagos (Nigeria)">Lagos</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Pretoria" title="Pretoria">Pretoria</a>-<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Johannesburg" title="Johannesburg">Johannesburg</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Kinshasa" title="Kinshasa">Kinshasa</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Abidjan" title="Abidjan">Abidjan</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Casablanca" title="Casablanca">Casablanca</a>,<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Alger" title="Alger">Alger</a>,<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Dakar" title="Dakar">Dakar</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tunis" title="Tunis">Tunis</a>.</td> +</tr> +</tbody></table> +</td> +</tr> +<tr> +<th colspan="2" style="border-top: 1px solid rgb(221, 238, 238); padding: 0.5em 0pt; vertical-align: top; text-align: center; background: none repeat scroll 0% 0% rgb(221, 238, 238);"><img alt="" src="Afrique_files/15px-Portal.png" height="13" width="15"> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Portail:Afrique" title="Portail:Afrique">Portail Afrique</a></th> +</tr> +</tbody></table> +<p>D’une superficie de <span style="white-space: nowrap;">30 221 532 km<sup>2</sup></span> en incluant les îles, l’<b>Afrique</b> est un <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Continent" title="Continent">continent</a> couvrant 6 % de la surface terrestre et 20,3 % de la surface des terres émergées<sup id="cite_ref-0" class="reference"><a href="#cite_note-0"><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Avec une population de plus d'1 milliard habitants (2010)<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, les Africains représentent 16,14 % de la population mondiale. Le continent est bordé par la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mer_M%C3%A9diterran%C3%A9e" title="Mer Méditerranée">mer Méditerranée</a> au nord, le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Canal_de_Suez" title="Canal de Suez">canal de Suez</a> et la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mer_Rouge" title="Mer Rouge">mer Rouge</a> au nord-est, l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Oc%C3%A9an_Indien" title="Océan Indien">océan Indien</a> au sud-est et l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Oc%C3%A9an_Atlantique" title="Océan Atlantique">océan Atlantique</a> à l’ouest. L’Afrique comprend 48 pays en incluant <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Madagascar" title="Madagascar">Madagascar</a>, et 53 en incluant tous les archipels.</p> +<p>L’Afrique chevauche l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89quateur_%28ligne_%C3%A9quinoxiale%29" title="Équateur (ligne équinoxiale)">équateur</a> + et englobe de nombreux climats : tempérés au nord et au sud, +chauds et désertiques le long des tropiques, chauds et humides sur +l'équateur. En raison du manque de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%A9cipitation" title="Précipitation">précipitations</a> régulières et d’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Irrigation" title="Irrigation">irrigation</a>, tout comme de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Glacier" title="Glacier">glaciers</a> ou de systèmes montagneux <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Aquif%C3%A8re" title="Aquifère">aquifères</a>, il n’y existe pas de moyen de régulation naturel du climat à l’exception des côtes.</p> +<table id="toc" class="toc"> +<tbody><tr> +<td> +<div id="toctitle"> +<h2>Sommaire</h2> + <span class="toctoggle">[<a href="#" class="internal" id="togglelink">masquer</a>]</span></div> +<ul> +<li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#.C3.89tymologie"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Étymologie</span></a></li> +<li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="#Histoire"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Histoire</span></a> +<ul> +<li class="toclevel-2 tocsection-3"><a href="#Antiquit.C3.A9_africaine"><span class="tocnumber">2.1</span> <span class="toctext">Antiquité africaine</span></a></li> +<li class="toclevel-2 tocsection-4"><a href="#Afrique_imp.C3.A9riale"><span class="tocnumber">2.2</span> <span class="toctext">Afrique impériale</span></a></li> +<li class="toclevel-2 tocsection-5"><a href="#L.27islamisation"><span class="tocnumber">2.3</span> <span class="toctext">L'islamisation</span></a></li> +<li class="toclevel-2 tocsection-6"><a href="#La_traite_des_Noirs"><span class="tocnumber">2.4</span> <span class="toctext">La traite des Noirs</span></a></li> +<li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="#La_colonisation"><span class="tocnumber">2.5</span> <span class="toctext">La colonisation</span></a></li> +<li class="toclevel-2 tocsection-8"><a href="#La_qu.C3.AAte_de_l.27autonomie_politique_et_les_ind.C3.A9pendances"><span class="tocnumber">2.6</span> <span class="toctext">La quête de l'autonomie politique et les indépendances</span></a></li> +<li class="toclevel-2 tocsection-9"><a href="#Afrique_contemporaine"><span class="tocnumber">2.7</span> <span class="toctext">Afrique contemporaine</span></a> +<ul> +<li class="toclevel-3 tocsection-10"><a href="#Conflits"><span class="tocnumber">2.7.1</span> <span class="toctext">Conflits</span></a> +<ul> +<li class="toclevel-4 tocsection-11"><a href="#G.C3.A9nocide_rwandais"><span class="tocnumber">2.7.1.1</span> <span class="toctext">Génocide rwandais</span></a></li> +<li class="toclevel-4 tocsection-12"><a href="#Guerre_civile_au_Darfour"><span class="tocnumber">2.7.1.2</span> <span class="toctext">Guerre civile au Darfour</span></a></li> +<li class="toclevel-4 tocsection-13"><a href="#Crise_politico-militaire_en_C.C3.B4te_d.27Ivoire"><span class="tocnumber">2.7.1.3</span> <span class="toctext">Crise politico-militaire en Côte d'Ivoire</span></a></li> +<li class="toclevel-4 tocsection-14"><a href="#Guerres_en_Alg.C3.A9rie"><span class="tocnumber">2.7.1.4</span> <span class="toctext">Guerres en Algérie</span></a></li> +</ul> +</li> +</ul> +</li> +<li class="toclevel-2 tocsection-15"><a href="#Le_n.C3.A9ocolonialisme"><span class="tocnumber">2.8</span> <span class="toctext">Le néocolonialisme</span></a> +<ul> +<li class="toclevel-3 tocsection-16"><a href="#Articles_d.C3.A9taill.C3.A9s_par_pays"><span class="tocnumber">2.8.1</span> <span class="toctext">Articles détaillés par pays</span></a></li> +</ul> +</li> +</ul> +</li> +<li class="toclevel-1 tocsection-17"><a href="#G.C3.A9ographie"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Géographie</span></a> +<ul> +<li class="toclevel-2 tocsection-18"><a href="#Climat"><span class="tocnumber">3.1</span> <span class="toctext">Climat</span></a></li> +<li class="toclevel-2 tocsection-19"><a href="#Environnement"><span class="tocnumber">3.2</span> <span class="toctext">Environnement</span></a></li> +<li class="toclevel-2 tocsection-20"><a href="#G.C3.A9ographie_humaine"><span class="tocnumber">3.3</span> <span class="toctext">Géographie humaine</span></a> +<ul> +<li class="toclevel-3 tocsection-21"><a href="#.C3.89tats_d.27Afrique"><span class="tocnumber">3.3.1</span> <span class="toctext">États d'Afrique</span></a> +<ul> +<li class="toclevel-4 tocsection-22"><a href="#.C3.89tats_d.27Afrique_de_l.27Est"><span class="tocnumber">3.3.1.1</span> <span class="toctext">États d'Afrique de l'Est</span></a></li> +<li class="toclevel-4 tocsection-23"><a href="#.C3.89tats_d.27Afrique_centrale"><span class="tocnumber">3.3.1.2</span> <span class="toctext">États d'Afrique centrale</span></a></li> +<li class="toclevel-4 tocsection-24"><a href="#.C3.89tats_d.27Afrique_du_Nord"><span class="tocnumber">3.3.1.3</span> <span class="toctext">États d'Afrique du Nord</span></a></li> +<li class="toclevel-4 tocsection-25"><a href="#.C3.89tats_d.27Afrique_australe"><span class="tocnumber">3.3.1.4</span> <span class="toctext">États d'Afrique australe</span></a></li> +<li class="toclevel-4 tocsection-26"><a href="#.C3.89tats_d.27Afrique_de_l.27Ouest"><span class="tocnumber">3.3.1.5</span> <span class="toctext">États d'Afrique de l'Ouest</span></a></li> +<li class="toclevel-4 tocsection-27"><a href="#D.C3.A9pendances_europ.C3.A9ennes_en_Afrique"><span class="tocnumber">3.3.1.6</span> <span class="toctext">Dépendances européennes en Afrique</span></a></li> +</ul> +</li> +<li class="toclevel-3 tocsection-28"><a href="#.C3.89volution_de_la_population"><span class="tocnumber">3.3.2</span> <span class="toctext">Évolution de la population</span></a></li> +<li class="toclevel-3 tocsection-29"><a href="#Natalit.C3.A9_et_mortalit.C3.A9"><span class="tocnumber">3.3.3</span> <span class="toctext">Natalité et mortalité</span></a></li> +</ul> +</li> +</ul> +</li> +<li class="toclevel-1 tocsection-30"><a href="#Cultures_et_religions"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Cultures et religions</span></a> +<ul> +<li class="toclevel-2 tocsection-31"><a href="#Culture_traditionnelle"><span class="tocnumber">4.1</span> <span class="toctext">Culture traditionnelle</span></a></li> +<li class="toclevel-2 tocsection-32"><a href="#Culture_contemporaine"><span class="tocnumber">4.2</span> <span class="toctext">Culture contemporaine</span></a></li> +<li class="toclevel-2 tocsection-33"><a href="#Litt.C3.A9rature"><span class="tocnumber">4.3</span> <span class="toctext">Littérature</span></a></li> +<li class="toclevel-2 tocsection-34"><a href="#Cin.C3.A9ma"><span class="tocnumber">4.4</span> <span class="toctext">Cinéma</span></a></li> +<li class="toclevel-2 tocsection-35"><a href="#Langues"><span class="tocnumber">4.5</span> <span class="toctext">Langues</span></a></li> +<li class="toclevel-2 tocsection-36"><a href="#Religions"><span class="tocnumber">4.6</span> <span class="toctext">Religions</span></a></li> +<li class="toclevel-2 tocsection-37"><a href="#Sports"><span class="tocnumber">4.7</span> <span class="toctext">Sports</span></a></li> +</ul> +</li> +<li class="toclevel-1 tocsection-38"><a href="#.C3.89conomie"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Économie</span></a> +<ul> +<li class="toclevel-2 tocsection-39"><a href="#La_dette_africaine"><span class="tocnumber">5.1</span> <span class="toctext">La dette africaine</span></a></li> +<li class="toclevel-2 tocsection-40"><a href="#La_place_de_l.27Afrique_dans_la_mondialisation_des_.C3.A9changes"><span class="tocnumber">5.2</span> <span class="toctext">La place de l'Afrique dans la mondialisation des échanges</span></a></li> +<li class="toclevel-2 tocsection-41"><a href="#Ressources_naturelles"><span class="tocnumber">5.3</span> <span class="toctext">Ressources naturelles</span></a></li> +<li class="toclevel-2 tocsection-42"><a href="#Tourisme"><span class="tocnumber">5.4</span> <span class="toctext">Tourisme</span></a></li> +</ul> +</li> +<li class="toclevel-1 tocsection-43"><a href="#Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Notes et références</span></a></li> +<li class="toclevel-1 tocsection-44"><a href="#Annexes"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">Annexes</span></a> +<ul> +<li class="toclevel-2 tocsection-45"><a href="#Bibliographie"><span class="tocnumber">7.1</span> <span class="toctext">Bibliographie</span></a></li> +<li class="toclevel-2 tocsection-46"><a href="#Filmographie"><span class="tocnumber">7.2</span> <span class="toctext">Filmographie</span></a></li> +<li class="toclevel-2 tocsection-47"><a href="#Articles_connexes"><span class="tocnumber">7.3</span> <span class="toctext">Articles connexes</span></a></li> +<li class="toclevel-2 tocsection-48"><a href="#Liens_externes"><span class="tocnumber">7.4</span> <span class="toctext">Liens externes</span></a></li> +</ul> +</li> +</ul> +</td> +</tr> +</tbody></table> +<script type="text/javascript"> +//<![CDATA[ +if (window.showTocToggle) { var tocShowText = "afficher"; var tocHideText = "masquer"; showTocToggle(); } +//]]> +</script> +<h2 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id=".C3.89tymologie">Étymologie</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=1" title="Modifier la section : Étymologie">modifier</a>]</span></h2> +<div class="thumb tleft"> +<div class="thumbinner" style="width: 222px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:As-Hadrian-Africa-RIC_0841,As.jpg" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/220px-As-Hadrian-Africa-RIC_0841As.jpg" class="thumbimage" height="116" width="220"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:As-Hadrian-Africa-RIC_0841,As.jpg" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/As_%28monnaie%29" title="As (monnaie)">As</a> d'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Hadrien" title="Hadrien">Hadrien</a> (136), représentant sur l'avers <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Africa_%28divinit%C3%A9%29" title="Africa (divinité)">Africa</a>, portant une dépouille d'éléphant, tenant un scorpion et une corne d'abondance, un <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Unit%C3%A9s_de_mesure_romaines" title="Unités de mesure romaines">modius</a> de blé à ses pieds.</div> +</div> +</div> +<div class="thumb tright"> +<div class="thumbinner" style="width: 222px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Maison_d%27Africa_EL_Jem.jpg" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/220px-Maison_dAfrica_EL_Jem.jpg" class="thumbimage" height="149" width="220"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Maison_d%27Africa_EL_Jem.jpg" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +Mosaïque de la <i>Domus Africa</i> de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Thysdrus" title="Thysdrus" class="mw-redirect">Thysdrus</a></div> +</div> +</div> +<p>L'étymologie de ce nom a fait l'objet de nombreuses hypothèses.</p> +<p>Selon la plus probable, due à Michèle Fruyt (<i>Revue de Philologi</i>e 50, 1976: 221-238), <i>Africa</i> est lié à autre terme latin <i>africus (ventus)</i> désignant en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Campanie" title="Campanie">Campanie</a>, le « vent pluvieux » en provenance de la région de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Carthage" title="Carthage">Carthage</a>, puisqu'à l'origine, les <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Rome_antique" title="Rome antique">Romains</a> nommaient uniquement « Afrique » cette partie nord du continent.</p> +<p>Les étymologies antérieures au 20<sup>e</sup> siècle ne sont plus aujourd'hui que des curiosités historiques : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Isidore_de_S%C3%A9ville" title="Isidore de Séville">Isidore de Séville</a> tirait ce nom du <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Latin" title="Latin">latin</a> <i>aprica</i> (« ensoleillée »); <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/L%C3%A9on_l%27Africain" title="Léon l'Africain">Léon l'Africain</a> invoquait un mot <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Grec_ancien" title="Grec ancien">grec</a> fictif <i>a-phrike</i> (« sans froid »).</p> +<p>Selon d'autres chercheurs, le mot Afrique provient de la tribu des <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Banou_Ifren" title="Banou Ifren" class="mw-redirect">Banou Ifren</a> (tribu <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Amazigh" title="Amazigh" class="mw-redirect">Amazigh</a>)<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite_crochet">[</span>5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite_crochet">[</span>6<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, dont l'ancêtre est <i>Ifren</i> appelée aussi <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Iforen" title="Iforen" class="mw-redirect">Iforen</a> ou <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ifuraces" title="Ifuraces" class="mw-redirect">Ifuraces</a> ou <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afer" title="Afer" class="mw-redirect">Afer</a><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> (terme signifiant également « grotte » ou « caverne » en langue berbère selon <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ibn_Khaldoun" title="Ibn Khaldoun">Ibn Khaldoun</a><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite_crochet">[</span>8<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> <a href="http://books.google.fr/books?id=T9IOAAAAQAAJ&pg=PA197&dq=ifren#PPA198,M1" class="external autonumber" rel="nofollow">[4]</a>). <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ifri" title="Ifri">Ifri</a>, la forme au singulier du mot <i>Ifren</i> désigne également une divinité <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Amazigh" title="Amazigh" class="mw-redirect">amazigh</a><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite_crochet">[</span>9<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite_crochet">[</span>10<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite_crochet">[</span>11<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. + D'autres chercheurs désignent les Banou Ifren comme étant les habitants + de l'ancienne Ifriquia et que le nom d'Afrique découle de la nomination + de la tribu des Banou Ifren<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite_crochet">[</span>12<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite_crochet">[</span>13<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</p> +<p>De plus, les <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Banou_Ifren" title="Banou Ifren" class="mw-redirect">Banou Ifren</a> seraient les Ifuraces, tribu qui rassemble les Afar. Les Ifuraces habitaient l'ancienne tripolitaine et sont des <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Z%C3%A9n%C3%A8te" title="Zénète" class="mw-redirect">Zénètes</a> Berbères, que Corripus a désigné dans son livre de Johanide par Ifuraces<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite_crochet">[</span>14<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite_crochet">[</span>15<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</p> +<p>Selon d'autres hypothèses arbitraires, le mot « Afrique » pourrait provenir du nom "<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afridi_%28Carthage%29" title="Afridi (Carthage)" class="mw-redirect">Afridi</a>", une tribu qui vivait en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_du_Nord" title="Afrique du Nord">Afrique du Nord</a> près de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Carthage" title="Carthage">Carthage</a><sup style="padding-left: 2px; cursor: help;" title="Ce passage nécessite une référence."><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Aide:R%C3%A9f%C3%A9rence_n%C3%A9cessaire" title="Aide:Référence nécessaire">[réf. nécessaire]</a></sup>, ou encore du berbère <i>Taferka</i> « terre », « propriété terrienne ».</p> +<p>Le nom latin <i>Africa</i> a donné en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Arabe" title="Arabe">arabe</a> <span class="lang-ar" xml:lang="ar" lang="ar">إفريقيا</span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ifriqiya" title="Ifriqiya">ifrīqīyā</a>, qui désignait jadis l'actuelle <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tunisie" title="Tunisie">Tunisie</a>.</p> +<h2 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Histoire">Histoire</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=2" title="Modifier la section : Histoire">modifier</a>]</span></h2> +<div class="detail">Article détaillé : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Histoire_de_l%27Afrique" title="Histoire de l'Afrique">Histoire de l'Afrique</a>.</div> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Antiquit.C3.A9_africaine">Antiquité africaine</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=3" title="Modifier la section : Antiquité africaine">modifier</a>]</span></h3> +<div class="thumb tright"> +<div class="thumbinner" style="width: 352px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Axum_northern_stelea_park.jpg" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/350px-Axum_northern_stelea_park.jpg" class="thumbimage" height="193" width="350"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Axum_northern_stelea_park.jpg" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +Site des grandes stèles d'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Royaume_d%27Aksoum" title="Royaume d'Aksoum">Aksoum</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89thiopie" title="Éthiopie">Éthiopie</a>. Patrimoine mondial de l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Organisation_des_Nations_unies_pour_l%27%C3%A9ducation,_la_science_et_la_culture" title="Organisation des Nations unies pour l'éducation, la science et la culture">UNESCO</a> <small>[<a href="http://whc.unesco.org/en/list/15" class="external text" rel="nofollow">lire en ligne</a>]</small></div> +</div> +</div> +<div class="thumb tright"> +<div class="thumbinner" style="width: 172px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:SFEC_EGYPT_ABUSIMBEL_2006-003.JPG" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/170px-SFEC_EGYPT_ABUSIMBEL_2006-003.JPG" class="thumbimage" height="255" width="170"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:SFEC_EGYPT_ABUSIMBEL_2006-003.JPG" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +Statues de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ramses_II" title="Ramses II" class="mw-redirect">Ramses II</a> à <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Abu_Simbel" title="Abu Simbel" class="mw-redirect">Abu Simbel</a>.</div> +</div> +</div> +<div class="thumb tright"> +<div class="thumbinner" style="width: 222px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Le_Cardo_maximus_de_la_ville_romaine_%28Tipaza%29.jpg" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/220px-Le_Cardo_maximus_de_la_ville_romaine_Tipaza.jpg" class="thumbimage" height="147" width="220"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Le_Cardo_maximus_de_la_ville_romaine_%28Tipaza%29.jpg" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +Ruines Romaines de Tipaza, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tipaza" title="Tipaza">Tipaza</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Alg%C3%A9rie" title="Algérie">Algérie</a>.</div> +</div> +</div> +<p>Voir également :</p> +<ul> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89gypte_antique" title="Égypte antique">Égypte antique</a>,</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Royaume_de_Koush" title="Royaume de Koush">Royaume de Koush</a>,</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Meroe" title="Meroe" class="mw-redirect">Meroe</a>,</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Pays_de_Pount" title="Pays de Pount" class="mw-redirect">Pays de Pount</a>,</li> +<li>ville de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Djenn%C3%A9-Djenno" title="Djenné-Djenno">Djenné-Djenno</a>,</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/D%27mt" title="D'mt">Royaume de D'mt</a>,</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Royaume_d%27Aksoum" title="Royaume d'Aksoum">Royaume d'Aksoum</a>.</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Nok_%28civilisation%29" title="Nok (civilisation)">Civilisation Nok</a></li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Civilisation_carthaginoise" title="Civilisation carthaginoise">Carthage</a></li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Numidie" title="Numidie">Numidie</a></li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_romaine" title="Afrique romaine">Afrique romaine</a></li> +</ul> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Afrique_imp.C3.A9riale">Afrique impériale</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=4" title="Modifier la section : Afrique impériale">modifier</a>]</span></h3> +<p>En Afrique de l’ouest, depuis le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/VIe_si%C3%A8cle" title="VIe siècle"><span class="romain">VI</span><sup>e</sup> siècle</a> + au début du millénaire suivant, la grande activité commerciale et les +terres fertiles y ont favorisé l’émergence de royaumes et d’empires +puissants tels que la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Nok_%28civilisation%29" title="Nok (civilisation)">civilisation Nok</a>, l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Empire_du_Mali" title="Empire du Mali">empire du Mali</a>, l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Oba_du_Benin" title="Oba du Benin">Oba du Benin</a>, le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Royaume_du_Kanem-Bornou" title="Royaume du Kanem-Bornou">royaume du Kanem-Bornou</a>, le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Dahomey" title="Dahomey">Dahomey</a>, le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Royaume_d%27Oyo" title="Royaume d'Oyo">royaume d'Oyo</a>, l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ashanti_%28peuple%29" title="Ashanti (peuple)" class="mw-redirect">empire Ashanti</a>, l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Empire_du_Ghana" title="Empire du Ghana">empire du Ghana</a>, l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Empire_Songhai" title="Empire Songhai" class="mw-redirect">empire Songhai</a> et l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Djolof" title="Djolof">empire Djolof</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Empire_Kongo" title="Empire Kongo" class="mw-redirect">Empire Kongo</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Empire_peul_du_Macina" title="Empire peul du Macina">Empire peul du Macina</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Royaume_bambara_de_Segou" title="Royaume bambara de Segou" class="mw-redirect">Royaume bambara de Segou</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Empire_Monomotapa" title="Empire Monomotapa">Empire Monomotapa</a>.</p> +<div class="thumb tleft"> +<div class="thumbinner" style="width: 222px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Igbo_ukwu_bronzes.jpg" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/220px-Igbo_ukwu_bronzes.jpg" class="thumbimage" height="292" width="220"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Igbo_ukwu_bronzes.jpg" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +Bronzes du 9<sup>e</sup> siècle de le civilisation de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Igbo-Ukwu" title="Igbo-Ukwu">Igbo-Ukwu</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Nig%C3%A9ria" title="Nigéria" class="mw-redirect">Nigéria</a>, aujourd'hui au <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/British_Museum" title="British Museum">British Museum</a></div> +</div> +</div> +<div class="thumb tright"> +<div class="thumbinner" style="width: 222px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Great_Zimbabwe_Closeup.jpg" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/220px-Great_Zimbabwe_Closeup.jpg" class="thumbimage" height="132" width="220"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Great_Zimbabwe_Closeup.jpg" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +Ruines du <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Monument_national_du_Grand_Zimbabwe" title="Monument national du Grand Zimbabwe">Monument national du Grand Zimbabwe</a> (11ème-<span class="romain">XV</span><sup>e</sup> siècle)</div> +</div> +</div> +<p>La création de l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Empire_du_Mali" title="Empire du Mali">empire du Mali</a>, + appelé aussi Mandé ou Manden, est sans doute l'un des plus grands +évènements de l'histoire de l'Afrique. Il eut lieu en 1235, lorsque <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Soundiata_Ke%C3%AFta" title="Soundiata Keïta">Sundjata Keita ou Soundiata Keïta</a> gagna avec son armée la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Bataille_de_Kirina" title="Bataille de Kirina">bataille de Kirina</a>. + Sundjata devint alors roi des rois ou empereur, et est considéré comme +l'un des plus grands héros de toute l'Afrique, bien que la transmission +orale de son histoire ait sans doute contribué à lui donner les +caractéristiques d'un héros de conte. Il dota son empire d'une +constitution, la charte de Kurukan Fuga ou <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Charte_du_Manden" title="Charte du Manden">charte du Manden</a>, + en 1236, qui s'apparente en certains points à une déclaration des +droits de l'homme. Cette charte, transmise oralement de génération en +génération, affirme notamment le droit à la vie, la préservation de +l'intégrité physique, la tolérance, le respect des sages et marabouts, +le principe d'éducation des enfants par tous, d'association des femmes à + la politique, le bon traitement des esclaves... Il est même fait +mention d'une suppression de l'esclavage, mais celui-ci a continué dans +les faits. La charte donne également des règles économiques, et +concernant la guerre<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite_crochet">[</span>16<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite_crochet">[</span>17<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</p> +<p>À l'est, le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Histoire_de_l%27%C3%89thiopie" title="Histoire de l'Éthiopie">royaume éthiopien</a> donne suite au <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Royaume_d%27Axoum" title="Royaume d'Axoum" class="mw-redirect">royaume d'Axoum</a> qui développe ses relations commerciales entre l'Afrique, le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Moyen-Orient" title="Moyen-Orient">Moyen-Orient</a> et l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Inde" title="Inde">Inde</a><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite_crochet">[</span>18<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</p> +<p>Enfin en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_australe" title="Afrique australe">Afrique australe</a>, occupée initialement par les peuples <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Kho%C3%AFsan" title="Khoïsan" class="mw-redirect">Khoïsan</a> puis <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Bantous" title="Bantous">Bantous</a>, le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Monument_national_du_Grand_Zimbabwe" title="Monument national du Grand Zimbabwe">Grand Zimbabwe</a>, centre de l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Empire_Monomotapa" title="Empire Monomotapa">Empire Monomotapa</a>, apparaît dès le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/IVe_si%C3%A8cle" title="IVe siècle"><span class="romain">IV</span><sup>e</sup> siècle</a> av. J.-C...</p> +<p>Des fédérations plus lâches de cités-États telles que les <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Yoruba" title="Yoruba">Yoruba</a> et les <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Haoussa" title="Haoussa">Haoussa</a> + virent également le jour, mais la plupart de ses royaumes virent leur +puissance tomber avec l'installation de ports européens en Guinée<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite_crochet">[</span>19<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</p> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="L.27islamisation">L'islamisation</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=5" title="Modifier la section : L'islamisation">modifier</a>]</span></h3> +<p>À partir du <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/VIIe_si%C3%A8cle" title="VIIe siècle"><span class="romain">VII</span><sup>e</sup> siècle</a>, les armées <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Arabe" title="Arabe">Arabes</a> envahirent et convertirent l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_du_Nord" title="Afrique du Nord">Afrique du Nord</a> à l'islam. Le commerce caravanier et l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Conqu%C3%AAte_musulmane" title="Conquête musulmane" class="mw-redirect">expansion islamique</a> + nouèrent de nouvelles relations entre les deux Afrique. L'islamisation +se fit aussi bien de manière pacifique que militaire. En Afrique, ce +sont souvent les ethnies initialement islamisées, qui propageront cette +religion.</p> +<div class="detail plainlinks section navigation-only noprint" style="overflow: hidden;">Cette section est vide, pas assez détaillée ou incomplète. <a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit" class="external text" rel="nofollow">Votre aide</a> est la bienvenue !</div> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="La_traite_des_Noirs">La traite des Noirs</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=6" title="Modifier la section : La traite des Noirs">modifier</a>]</span></h3> +<div class="thumb tright"> +<div class="thumbinner" style="width: 222px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:BLAKE10.JPG" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/220px-BLAKE10.JPG" class="thumbimage" height="247" width="220"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:BLAKE10.JPG" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +Médaillon officiel de la Société britannique anti-esclavage. +L'inscription dit : « Ne suis-je pas un homme et un +frère ? »</div> +</div> +</div> +<div class="detail">Articles détaillés : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Esclavage" title="Esclavage">Esclavage</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Traite_des_Noirs" title="Traite des Noirs" class="mw-redirect">Traite des Noirs</a> et <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Traite_arabe" title="Traite arabe">Traite arabe</a>.</div> +<p>L'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_Noire" title="Afrique Noire" class="mw-redirect">Afrique Noire</a> eut ses premiers contacts avec le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Monde_arabe" title="Monde arabe">monde arabe</a> au <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/VIIe_si%C3%A8cle" title="VIIe siècle"><span class="romain">VII</span><sup>e</sup> siècle</a>, puis avec les <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Europe" title="Europe">européens</a> au <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/XVe_si%C3%A8cle" title="XVe siècle"><span class="romain">XV</span><sup>e</sup> siècle</a>. Ces derniers établirent des comptoirs adversaires de la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Traite_orientale" title="Traite orientale" class="mw-redirect">traite orientale</a> ; d'abord pour commercer, ensuite aussi pour la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Traite_des_Noirs" title="Traite des Noirs" class="mw-redirect">traite des Noirs</a> à l'origine de la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Diaspora_africaine" title="Diaspora africaine">diaspora africaine</a>.</p> +<p>L'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_du_Nord" title="Afrique du Nord">Afrique du Nord</a> en s'islamisant, est passée de la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Civilisation_islamique" title="Civilisation islamique">civilisation islamique</a> à l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Empire_ottoman" title="Empire ottoman">ottomane</a>, sauf le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Maroc" title="Maroc">Maroc</a> qui a pu stopper l'avancée ottomane au fleuve de la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Moulouya" title="Moulouya">Moulouya</a> (près d'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Oujda" title="Oujda">Oujda</a>) lors du règne des <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Saadiens" title="Saadiens">Saadiens</a> sur le pays.</p> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="La_colonisation">La colonisation</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=7" title="Modifier la section : La colonisation">modifier</a>]</span></h3> +<div class="detail">Articles détaillés : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_au_XIXe_si%C3%A8cle" title="Afrique au XIXe siècle">Afrique au XIXe siècle</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Colonialisme" title="Colonialisme">Colonialisme</a> et <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Colonisation" title="Colonisation">Colonisation</a>.</div> +<p>Au <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/XIXe_si%C3%A8cle" title="XIXe siècle"><span class="romain">XIX</span><sup>e</sup> siècle</a>, après l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Abolition_de_l%27esclavage" title="Abolition de l'esclavage">abolition de l'esclavage</a>, les États européens se sont installés en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_du_Nord" title="Afrique du Nord">Afrique du Nord</a> et en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_subsaharienne" title="Afrique subsaharienne">Afrique subsaharienne</a> grâce à leur avance technologique et malgré la résistance des peuples africains. Les <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Empires_coloniaux" title="Empires coloniaux" class="mw-redirect">puissances coloniales</a> se partagent l'Afrique lors de la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Conf%C3%A9rence_de_Berlin" title="Conférence de Berlin">conférence de Berlin</a> en 1884-1885<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite_crochet">[</span>20<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. L'exploitation des ressources naturelles et humaines africaines continua sous administration européenne jusqu'au <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/XXe_si%C3%A8cle" title="XXe siècle"><span class="romain">XX</span><sup>e</sup> siècle</a>. Deux pays échapperont néanmoins au partage de l'Afrique :</p> +<ul> +<li>le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liberia" title="Liberia">Liberia</a>, créé par une société de colonisation américaine en 1822 et ayant proclamé son indépendance le 26 juillet 1847<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite_crochet">[</span>21<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>;</li> +<li>l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89thiopie" title="Éthiopie">Éthiopie</a>, État souverain depuis l'antiquité, elle parvient à repousser la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Premi%C3%A8re_guerre_italo-%C3%A9thiopienne" title="Première guerre italo-éthiopienne">tentative de colonisation</a> des <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Italie" title="Italie">Italiens</a> auxquels elle inflige une défaite à la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Bataille_d%27Adoua" title="Bataille d'Adoua">bataille d'Adoua</a>, le 1<sup>er</sup> mars 1896. Il s'agit de la première victoire décisive d'un pays africain sur les colonialistes<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite_crochet">[</span>22<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> +</ul> +<div class="thumb tright"> +<div class="thumbinner" style="width: 222px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Bone_-_Hotel_de_Ville.jpg" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/220px-Bone_-_Hotel_de_Ville.jpg" class="thumbimage" height="140" width="220"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Bone_-_Hotel_de_Ville.jpg" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +Hôtel de Ville d'Annaba (ex Bône), <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Annaba" title="Annaba">Annaba</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Alg%C3%A9rie" title="Algérie">Algérie</a></div> +</div> +</div> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="La_qu.C3.AAte_de_l.27autonomie_politique_et_les_ind.C3.A9pendances">La quête de l'autonomie politique et les indépendances</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=8" title="Modifier la section : La quête de l'autonomie politique et les indépendances">modifier</a>]</span></h3> +<div class="detail">Article détaillé : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/D%C3%A9colonisation_de_l%27Afrique" title="Décolonisation de l'Afrique">Décolonisation de l'Afrique</a>.</div> +<p>Les aspirations nationalistes africaines menèrent aux indépendances qui s'étalèrent de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/1910" title="1910">1910</a> à <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/1975" title="1975">1975</a> suivant les pays. L'Afrique fut jusqu'aux <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ann%C3%A9es_1990" title="Années 1990">années 1990</a> instrumentalisée par les puissances de la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Guerre_froide" title="Guerre froide">guerre froide</a>.</p> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Afrique_contemporaine">Afrique contemporaine</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=9" title="Modifier la section : Afrique contemporaine">modifier</a>]</span></h3> +<div class="thumb tright"> +<div class="thumbinner" style="width: 222px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Africa_map_political-fr.svg" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/220px-Africa_map_political-fr.png" class="thumbimage" height="208" width="220"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Africa_map_political-fr.svg" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +Carte politique de l'Afrique</div> +</div> +</div> +<h4 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Conflits">Conflits</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=10" title="Modifier la section : Conflits">modifier</a>]</span></h4> +<div class="detail">Article détaillé : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Union_africaine" title="Union africaine">Union africaine</a>.</div> +<p>De nombreux conflits sont présents en Afrique :</p> +<ul> +<li>conflits dits "ethniques" dont les causes de certains sont attribuées au <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Partage_de_l%27Afrique" title="Partage de l'Afrique">tracé des frontières</a> + ne tenant que très peu compte de l'histoire et de l'organisation +sociétale des diverses composantes culturelles du continent africain;</li> +<li>conflits dits "politiques" du fait de gouvernements irresponsables +faisant passer les intérêts des dirigeants avant ceux des populations +locales en dépit de leur pauvreté ;</li> +<li>conflits dits "sociaux politiques" dus à cette extrême pauvreté;</li> +<li>des guerres civiles aux enjeux internationaux éclatent pour le +contrôle des matières premières dont la commercialisation n'enrichit que + rarement les populations locales.</li> +</ul> +<p>L'Afrique est le continent le plus ravagé par les conflits. Selon l’<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Atlas_strat%C3%A9gique&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atlas stratégique (page inexistante)">Atlas stratégique</a> + 2008, sur 35 conflits graves répertoriés dans le monde, 13 sont situés +en Afrique, où 15 pays sur 53 sont concernés par une « crise +d’intensité moyenne à haute ». Le premier fournisseur d'armement en + valeur à l'ensemble du continent étant entre 1998 et 2005 la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/France" title="France">France</a><sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite_crochet">[</span>23<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</p> +<p>Par un cercle vicieux, ces conflits entraînent la pauvreté puis des +conflits sociaux, ce qui favorise l'éclatement d'autres conflits.</p> +<p>Dans un souci de préserver la paix sur le continent, l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Organisation_de_l%27unit%C3%A9_africaine" title="Organisation de l'unité africaine">Organisation de l'unité africaine</a> a été créée en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/1963" title="1963">1963</a><sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite_crochet">[</span>24<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, puis remplacée en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/2002" title="2002">2002</a> par l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Union_africaine" title="Union africaine">Union africaine</a><sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite_crochet">[</span>25<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. En 2008, sur 88 000 <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Casques_bleus" title="Casques bleus" class="mw-redirect">casques bleus</a> de l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Organisation_des_Nations_unies" title="Organisation des Nations unies">ONU</a> + déployés dans le monde, 61 000 sont engagés en Afrique dans huit +conflits ouverts ou larvés. Pour les Nations unies, la facture militaire + africaine atteint 5,5 milliards de dollars sur un total mondial de 7,2 +milliards.</p> +<h5 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="G.C3.A9nocide_rwandais">Génocide rwandais</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=11" title="Modifier la section : Génocide rwandais">modifier</a>]</span></h5> +<div class="detail">Article détaillé : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/G%C3%A9nocide_rwandais" title="Génocide rwandais" class="mw-redirect">Génocide rwandais</a>.</div> +<p>En 1994, le gouvernement à <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Kigali" title="Kigali">Kigali</a> encourage le massacre systématique de la minorité <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tutsi" title="Tutsi" class="mw-redirect">Tutsi</a>. En deux mois, les milices <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Hutu" title="Hutu" class="mw-redirect">hutu</a> tuent près d'un million de personnes.</p> +<h5 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Guerre_civile_au_Darfour">Guerre civile au Darfour</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=12" title="Modifier la section : Guerre civile au Darfour">modifier</a>]</span></h5> +<div class="detail">Article détaillé : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Guerre_civile_au_Darfour" title="Guerre civile au Darfour">Guerre civile au Darfour</a>.</div> +<p>Il se déroule actuellement au <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Darfour" title="Darfour">Darfour</a> une guerre civile pour obtenir le contrôle de certaines ressources (<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Eau" title="Eau">eau</a>, terres...) et un <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Nettoyage_ethnique" title="Nettoyage ethnique">nettoyage ethnique</a>. On dénombre déjà plus de 300 000 morts<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite_crochet">[</span>26<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</p> +<h5 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Crise_politico-militaire_en_C.C3.B4te_d.27Ivoire">Crise politico-militaire en Côte d'Ivoire</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=13" title="Modifier la section : Crise politico-militaire en Côte d'Ivoire">modifier</a>]</span></h5> +<div class="detail">Article détaillé : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Crise_politico-militaire_en_C%C3%B4te_d%27Ivoire" title="Crise politico-militaire en Côte d'Ivoire">Crise politico-militaire en Côte d'Ivoire</a>.</div> +<p>En <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/C%C3%B4te_d%27Ivoire" title="Côte d'Ivoire">Côte d'Ivoire</a> se disputent les <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Forces_arm%C3%A9es_nationales_de_C%C3%B4te_d%27Ivoire" title="Forces armées nationales de Côte d'Ivoire" class="mw-redirect">forces de l'État ivoirien</a> et des forces rebelles pour obtenir des changements politiques, cette crise a duré 5 ans (<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/2002" title="2002">2002</a>-<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/2007" title="2007">2007</a>).</p> +<h5 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Guerres_en_Alg.C3.A9rie">Guerres en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Alg%C3%A9rie" title="Algérie">Algérie</a></span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=14" title="Modifier la section : Guerres en Algérie">modifier</a>]</span></h5> +<div class="detail">Articles détaillés : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Guerre_d%27Alg%C3%A9rie" title="Guerre d'Algérie">Guerre d'Algérie</a> et <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Guerre_civile_alg%C3%A9rienne" title="Guerre civile algérienne">guerre civile algérienne</a>.</div> +<p>La guerre d'Algérie se déroule de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/1954" title="1954">1954</a> à <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/1962" title="1962">1962</a> et débouche sur l'indépendance de l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Alg%C3%A9rie" title="Algérie">Algérie</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Colonie_fran%C3%A7aise" title="Colonie française" class="mw-redirect">colonie française</a> de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/1830" title="1830">1830</a> à <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/1848" title="1848">1848</a>, puis partie intégrante du territoire de la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9publique" title="République">République</a> + et considerée comme département français. Dans les années 1990, une +violente guerre civile oppose le gouvernement à l'opposition islamique. +Actuellement, le terrorisme résiduel qui existe encore en Algérie n'a +plus rien à avoir avec celui des années 1990, une mutation s'est faite +et l'Algérie a affaire maintenant à un terrorisme globalisé comme <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Al-Qaida_au_pays_du_Maghreb_islamique" title="Al-Qaida au pays du Maghreb islamique" class="mw-redirect">al-Qaida au pays du Maghreb islamique</a>.</p> +<div class="thumb tright"> +<div class="thumbinner" style="width: 222px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Statue_%C3%A0_B%C3%A9ja%C3%AFa_2.jpg" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/220px-Statue__Bjaa_2.jpg" class="thumbimage" height="331" width="220"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Statue_%C3%A0_B%C3%A9ja%C3%AFa_2.jpg" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +Statue montrant la route menant à Alger "la capitale de la résistance algérienne", <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/B%C3%A9ja%C3%AFa" title="Béjaïa">Béjaïa</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Alg%C3%A9rie" title="Algérie">Algérie</a></div> +</div> +</div> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Le_n.C3.A9ocolonialisme">Le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/N%C3%A9ocolonialisme" title="Néocolonialisme">néocolonialisme</a></span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=15" title="Modifier la section : Le néocolonialisme">modifier</a>]</span></h3> +<p>Cela désigne l'attitude politique, impérieuse, d'un pays face à une de ses anciennes colonies.</p> +<h4 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Articles_d.C3.A9taill.C3.A9s_par_pays">Articles détaillés par pays</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=16" title="Modifier la section : Articles détaillés par pays">modifier</a>]</span></h4> +<ul> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fran%C3%A7afrique" title="Françafrique">Françafrique</a></li> +</ul> +<h2 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="G.C3.A9ographie">Géographie</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=17" title="Modifier la section : Géographie">modifier</a>]</span></h2> +<div class="detail">Article détaillé : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/G%C3%A9ographie_de_l%27Afrique" title="Géographie de l'Afrique">Géographie de l'Afrique</a>.</div> +<p>Avec une superficie de 30 millions de km² de surface émergée, +l’Afrique est le second continent le plus étendu. Séparé de l'Europe par + la mer Méditerranée, il est rattaché à l'Asie à son extrémité nord-est +par l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Isthme_de_Suez" title="Isthme de Suez">isthme de Suez</a> (traversé par le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Canal_de_Suez" title="Canal de Suez">canal de Suez</a>) sur <span style="white-space: nowrap;">163 km</span><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite_crochet">[</span>27<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Depuis son extrémité nord à <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cap_Blanc_%28Tunisie%29" title="Cap Blanc (Tunisie)">Ras ben Sakka</a> (37°21' N) en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tunisie" title="Tunisie">Tunisie</a> à son extrémité sud au <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cap_des_Aiguilles" title="Cap des Aiguilles">Cap des Aiguilles</a> (34°51'15" S) en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_du_Sud" title="Afrique du Sud">Afrique du Sud</a>, le continent s'étend sur environ <span style="white-space: nowrap;">8 000 km</span>, et depuis le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cap-Vert" title="Cap-Vert">Cap-Vert</a> (17°33'22" W), à son extrême-ouest, à <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ras_Hafun" title="Ras Hafun" class="mw-redirect">Ras Hafun</a> (51°27'52" E) en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Somalie" title="Somalie">Somalie</a>, à l'extrême-est, sur 7 400 km<sup id="cite_ref-MW_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-MW-27"><span class="cite_crochet">[</span>28<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</p> +<p>Ses <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/C%C3%B4te_%28g%C3%A9ographie%29" title="Côte (géographie)">côtes</a>, + rectilignes, sont longues de 26 000 km, et l'absence de +profondes entailles de sa rive est remarquable par le fait que l'Europe, + qui s'étend sur 10 400 <span style="white-space: nowrap;">000 km</span>² – soit environ un tiers de la surface de l'Afrique – dispose d'un littoral, plus long, de 32 000 km<sup id="cite_ref-MW_27-1" class="reference"><a href="#cite_note-MW-27"><span class="cite_crochet">[</span>28<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Le plus grand pays d'Afrique, par sa superficie, le dixième au monde, est le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Soudan" title="Soudan">Soudan</a>, tandis l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Archipel" title="Archipel">archipel</a> des <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Seychelles" title="Seychelles">Seychelles</a>, au large de la côte est de l'Afrique, en est le plus petit<sup id="cite_ref-Hoare_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-Hoare-28"><span class="cite_crochet">[</span>29<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</p> +<div class="thumb tright"> +<div class="thumbinner" style="width: 222px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Topology_Map_of_Africa_from_USGov-USGS.jpg" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/220px-Topology_Map_of_Africa_from_USGov-USGS.jpg" class="thumbimage" height="229" width="220"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Topology_Map_of_Africa_from_USGov-USGS.jpg" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +Afrique des reliefs</div> +</div> +</div> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Climat">Climat</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=18" title="Modifier la section : Climat">modifier</a>]</span></h3> +<p>L'Afrique présente une grande variété de climats, d'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Climat_%C3%A9quatorial" title="Climat équatorial">équatorial</a> au centre à <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Climat_temp%C3%A9r%C3%A9" title="Climat tempéré">tempéré</a> chaud en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_du_Nord" title="Afrique du Nord">Afrique du Nord</a> et en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_australe" title="Afrique australe">Afrique australe</a>. Les plaines du nord sont <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/D%C3%A9sert" title="Désert">désertiques</a> + et très chaudes en raison de la grande distance qui les sépare de +l'océan. Les différences de température entre l'été et l'hiver, ainsi +qu'entre le jour et la nuit, y sont les plus importantes. Plus au sud, +la chaleur est atténuée par l'humidité apportée par l'océan ainsi que +par l'altitude, particulièrement sur les hauts plateaux d'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_de_l%27Est" title="Afrique de l'Est">Afrique de l'Est</a>. + La végétation y est également plus dense. Enfin, les extrêmes nord et +sud connaissent tous deux un climat tempéré, quoique plus frais et plus +humide au sud.</p> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Environnement">Environnement</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=19" title="Modifier la section : Environnement">modifier</a>]</span></h3> +<div class="detail">Articles détaillés : <a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrotropique&action=edit&redlink=1" class="new" title="Afrotropique (page inexistante)">Afrotropique</a> et <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrotheria" title="Afrotheria">Afrotheria</a>.</div> +<div class="detail plainlinks section navigation-only noprint" style="overflow: hidden;">Cette section est vide, pas assez détaillée ou incomplète. <a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit" class="external text" rel="nofollow">Votre aide</a> est la bienvenue !</div> +<p>En ce qui concerne l'environnement, l'Afrique est confrontée à trois +phénomènes majeurs qui sont la sécheresse dans les États du Sahel et de +la Corne d'Afrique (Éthiopie,Somalie,Erythrée,Kenya) occasionnant de +nombreux épisodes de faim dans ces contrées, la désertification due à la + surexploitation agricole ainsi qu'à la poussée démographique, enfin la +déforestation causée par une agriculture extensive sur brûlis et de +nombreux conflits armés notamment à l'Est de la République démocratique +du Congo.</p> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="G.C3.A9ographie_humaine">Géographie humaine</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=20" title="Modifier la section : Géographie humaine">modifier</a>]</span></h3> +<h4 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id=".C3.89tats_d.27Afrique">États d'Afrique</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=21" title="Modifier la section : États d'Afrique">modifier</a>]</span></h4> +<p>Il serait vain de vouloir dresser une nomenclature de tous les États +existant en Afrique avant la pénétration européenne. En 1914, du fait de + l'essor des empires coloniaux, le continent noir ne comptait plus que +deux États souverains, l’Abyssinie (ou Éthiopie) et le Liberia, auxquels + s'ajoutèrent par la suite l'Égypte (1922) et l’Union sud-africaine +(1931). Depuis la seconde guerre mondiale, le nombre d'États africains +indépendants n'a cessé d'augmenter, passant de 4 en 1945 à 27 en 1960, +pour atteindre 53 en 1993.</p> +<p>Les <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fronti%C3%A8re" title="Frontière">frontières</a> des <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89tat" title="État">États</a> africains sont en grande partie issues de la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Colonisation" title="Colonisation">colonisation</a>, + ce qui explique qu'elles ne prennent que peu en compte les réalités des + populations. De même le regroupement des différents pays en +sous-régions est utilisé plus dans un souci pratique que par vérité +historique. On distingue généralement l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_du_Nord" title="Afrique du Nord">Afrique du Nord</a>, l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_noire" title="Afrique noire" class="mw-redirect">Afrique noire</a> (appelée aussi l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_subsaharienne" title="Afrique subsaharienne">Afrique subsaharienne</a>) et l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_australe" title="Afrique australe">Afrique australe</a> :</p> +<ul> +<li>l’Afrique du Nord, limitée au sud par le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sahara" title="Sahara">Sahara</a>, est habitée par des populations à majorité <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Arabe" title="Arabe">arabe</a> et <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Berb%C3%A8re" title="Berbère" class="mw-redirect">berbère</a></li> +<li>l'Afrique subsaharienne est elle-même subdivisée en trois sous régions : l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_de_l%27Ouest" title="Afrique de l'Ouest">Afrique de l'Ouest</a>, l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_de_l%27Est" title="Afrique de l'Est">Afrique de l'Est</a>, l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_centrale" title="Afrique centrale">Afrique centrale</a></li> +<li>l'Afrique australe jouit d'un climat tempéré et possède le plus fort niveau de développement économique.</li> +</ul> +<p><br></p> +<table align="right"> +<tbody><tr> +<td> +<div class="thumb tleft"> +<div class="thumbinner" style="width: 222px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Africa-regions.png" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/220px-Africa-regions.png" class="thumbimage" height="240" width="220"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Africa-regions.png" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +Régions d'Afrique : <span style="display: block; margin: 0pt; padding-bottom: 1px; font-size: 90%;"><span style="border: 1px solid grey; background: none repeat scroll 0% 0% rgb(0, 0, 255);"> </span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_du_Nord" title="Afrique du Nord">Afrique du Nord</a></span> <span style="display: block; margin: 0pt; padding-bottom: 1px; font-size: 90%;"><span style="border: 1px solid grey; background: none repeat scroll 0% 0% rgb(0, 255, 0);"> </span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_de_l%27Ouest" title="Afrique de l'Ouest">Afrique de l'Ouest</a></span> <span style="display: block; margin: 0pt; padding-bottom: 1px; font-size: 90%;"><span style="border: 1px solid grey; background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 0, 255);"> </span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_centrale" title="Afrique centrale">Afrique centrale</a></span> <span style="display: block; margin: 0pt; padding-bottom: 1px; font-size: 90%;"><span style="border: 1px solid grey; background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 192, 0);"> </span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_de_l%27Est" title="Afrique de l'Est">Afrique de l'Est</a></span> <span style="display: block; margin: 0pt; padding-bottom: 1px; font-size: 90%;"><span style="border: 1px solid grey; background: none repeat scroll 0% 0% rgb(255, 0, 0);"> </span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_australe" title="Afrique australe">Afrique australe</a></span></div> +</div> +</div> +</td> +</tr> +<tr> +<td> +<div class="thumb tleft"> +<div class="thumbinner" style="width: 222px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Topography_of_africa.png" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/220px-Topography_of_africa.png" class="thumbimage" height="241" width="220"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Topography_of_africa.png" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +Carte physique de l'Afrique</div> +</div> +</div> +</td> +</tr> +<tr> +<td> +<div class="thumb tleft"> +<div class="thumbinner" style="width: 202px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Africa_satellite_orthographic.jpg" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/200px-Africa_satellite_orthographic.jpg" class="thumbimage" height="225" width="200"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Africa_satellite_orthographic.jpg" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +Photo satellite de l'Afrique</div> +</div> +</div> +</td> +</tr> +</tbody></table> +<h5 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id=".C3.89tats_d.27Afrique_de_l.27Est">États d'Afrique de l'Est</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=22" title="Modifier la section : États d'Afrique de l'Est">modifier</a>]</span></h5> +<table id="sortable_table_id_0" class="wikitable sortable" style="border: 1px solid rgb(170, 170, 170); border-collapse: collapse;" cellpadding="4" cellspacing="0" border="1"> +<tbody><tr bgcolor="#ececec"> +<th>Noms des pays et des territoires, avec <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Drapeau" title="Drapeau">drapeau</a><a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_pays_par_superficie" title="Liste des pays par superficie">Superficie</a><br> +(km²)<a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_pays_par_population" title="Liste des pays par population">Population</a><sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite_crochet">[</span>30<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><br> +(estimation 2010)<a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_pays_par_densit%C3%A9_de_population" title="Liste des pays par densité de population">Densité de population</a><br> +(par km²)<a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Capitale" title="Capitale">Capitale</a><a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Burundi.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Burundi" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Burundi.png" class="thumbborder" height="12" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Burundi" title="Burundi">Burundi</a></td> +<td align="right">27 830</td> +<td align="right">9 863 120</td> +<td align="right">354,4</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Bujumbura" title="Bujumbura">Bujumbura</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_the_Comoros.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Comores" src="Afrique_files/20px-Flag_of_the_Comoros.png" class="thumbborder" height="12" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Comores_%28pays%29" title="Comores (pays)">Comores</a></td> +<td align="right">2 170</td> +<td align="right">773 410</td> +<td align="right">356,4</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Moroni_%28Comores%29" title="Moroni (Comores)">Moroni</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Djibouti.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Djibouti" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Djibouti.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Djibouti" title="Djibouti">Djibouti</a></td> +<td align="right">23 000</td> +<td align="right">740 530</td> +<td align="right">32,2</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Djibouti_%28ville%29" title="Djibouti (ville)">Djibouti</a></td> +</tr> +<tr> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Eritrea.svg" class="image"><img alt="Flag of Eritrea.svg" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Eritrea.png" class="thumbborder" height="10" width="20"></a> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89rythr%C3%A9e" title="Érythrée">Érythrée</a></td> +<td align="right">121 320</td> +<td align="right">5 792 980</td> +<td align="right">47,7</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Asmara" title="Asmara">Asmara</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Ethiopia.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Éthiopie" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Ethiopia.png" class="thumbborder" height="10" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89thiopie" title="Éthiopie">Éthiopie</a></td> +<td align="right">1 127 127</td> +<td align="right">88 013 490</td> +<td align="right">78,1</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Addis-Abeba" title="Addis-Abeba">Addis-Abeba</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Kenya.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Kenya" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Kenya.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Kenya" title="Kenya">Kenya</a></td> +<td align="right">582 650</td> +<td align="right">40 046 570</td> +<td align="right">68,7</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Nairobi" title="Nairobi">Nairobi</a></td> +</tr> +<tr> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Madagascar.svg" class="image"><img alt="Flag of Madagascar.svg" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Madagascar.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Madagascar" title="Madagascar">Madagascar</a></td> +<td align="right">587 040</td> +<td align="right">21 281 840</td> +<td align="right">36,3</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Antananarivo" title="Antananarivo">Antananarivo</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Malawi.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Malawi" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Malawi.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Malawi" title="Malawi">Malawi</a></td> +<td align="right">118 480</td> +<td align="right">15 447 500</td> +<td align="right">130,4</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Lilongwe" title="Lilongwe">Lilongwe</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Mauritius.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Maurice" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Mauritius.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Maurice_%28pays%29" title="Maurice (pays)">Maurice</a></td> +<td align="right">2 040</td> +<td align="right">1 294 100</td> +<td align="right">634,4</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Port-Louis_%28Maurice%29" title="Port-Louis (Maurice)">Port Louis</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Mozambique.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Mozambique" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Mozambique.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mozambique" title="Mozambique">Mozambique</a></td> +<td align="right">801 590</td> +<td align="right">22 061 450</td> +<td align="right">27,5</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Maputo" title="Maputo">Maputo</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Rwanda.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Rwanda" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Rwanda.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda">Rwanda</a></td> +<td align="right">26 338</td> +<td align="right">11 055 980</td> +<td align="right">419,8</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Kigali" title="Kigali">Kigali</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_the_Seychelles.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Seychelles" src="Afrique_files/20px-Flag_of_the_Seychelles.png" class="thumbborder" height="10" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Seychelles" title="Seychelles">Seychelles</a></td> +<td align="right">455</td> +<td align="right">88 340</td> +<td align="right">194,2</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Victoria_%28Seychelles%29" title="Victoria (Seychelles)">Victoria</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Somalia.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Somalie" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Somalia.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Somalie" title="Somalie">Somalie</a></td> +<td align="right">637 657</td> +<td align="right">10 112 450</td> +<td align="right">15,9</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mogadishu" title="Mogadishu" class="mw-redirect">Mogadishu</a></td> +</tr> +<tr> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Tanzania.svg" class="image" title="Tanzanie"><img alt="Tanzanie" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Tanzania.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tanzanie" title="Tanzanie">Tanzanie</a></td> +<td align="right">945 087</td> +<td align="right">41 892 900</td> +<td align="right">44,3</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Dodoma" title="Dodoma">Dodoma</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Uganda.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Ouganda" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Uganda.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ouganda" title="Ouganda">Ouganda</a></td> +<td align="right">236 040</td> +<td align="right">33 398 680</td> +<td align="right">141,5</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Kampala" title="Kampala">Kampala</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Zambia.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Zambie" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Zambia.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Zambie" title="Zambie">Zambie</a></td> +<td align="right">752 614</td> +<td align="right">13 460 310</td> +<td align="right">17,9</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Lusaka" title="Lusaka">Lusaka</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Zimbabwe.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Zimbabwe" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Zimbabwe.png" class="thumbborder" height="10" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Zimbabwe" title="Zimbabwe">Zimbabwe</a></td> +<td align="right">390 580</td> +<td align="right">11 651 860</td> +<td align="right">29,8</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Harare" title="Harare">Harare</a></td> +</tr> +</tbody></table> +<h5 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id=".C3.89tats_d.27Afrique_centrale">États d'Afrique centrale</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=23" title="Modifier la section : États d'Afrique centrale">modifier</a>]</span></h5> +<table id="sortable_table_id_1" class="wikitable sortable" style="border: 1px solid rgb(170, 170, 170); border-collapse: collapse;" cellpadding="4" cellspacing="0" border="1"> +<tbody><tr bgcolor="#ececec"> +<th>Noms des pays et des territoires, avec <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Drapeau" title="Drapeau">drapeau</a><a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_pays_par_superficie" title="Liste des pays par superficie">Superficie</a><br> +(km²)<a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_pays_par_population" title="Liste des pays par population">Population</a><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite_crochet">[</span>31<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><br> +(estimation 2010)<a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_pays_par_densit%C3%A9_de_population" title="Liste des pays par densité de population">Densité de population</a><br> +(par km²)<a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Capitale" title="Capitale">Capitale</a><a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Angola.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Angola" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Angola.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Angola" title="Angola">Angola</a></td> +<td align="right">1 246 700</td> +<td align="right">13 068 160</td> +<td align="right">10,5</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Luanda" title="Luanda">Luanda</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Cameroon.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Cameroun" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Cameroon.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cameroun" title="Cameroun">Cameroun</a></td> +<td align="right">475 440</td> +<td align="right">19 294 150</td> +<td align="right">40,6</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Yaound%C3%A9" title="Yaoundé">Yaoundé</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_the_Central_African_Republic.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Centrafrique" src="Afrique_files/20px-Flag_of_the_Central_African_Republic.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9publique_centrafricaine" title="République centrafricaine">République centrafricaine</a></td> +<td align="right">622 984</td> +<td align="right">4 844 930</td> +<td align="right">7,8</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Bangui" title="Bangui">Bangui</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Chad.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Tchad" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Chad.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tchad" title="Tchad">Tchad</a></td> +<td align="right">1 284 000</td> +<td align="right">10 543 460</td> +<td align="right">8,2</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/N%27Djamena" title="N'Djamena" class="mw-redirect">N'Djamena</a></td> +</tr> +<tr> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_the_Republic_of_the_Congo.svg" class="image"><img alt="République du Congo" src="Afrique_files/20px-Flag_of_the_Republic_of_the_Congo.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9publique_du_Congo" title="République du Congo">République du Congo</a></td> +<td align="right">342 000</td> +<td align="right">4 125 920</td> +<td align="right">12,1</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Brazzaville" title="Brazzaville">Brazzaville</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg" class="image"><img alt="Drapeau : République démocratique du Congo" src="Afrique_files/20px-Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.png" class="thumbborder" height="15" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_du_Congo" title="République démocratique du Congo">RD Congo</a></td> +<td align="right">2 345 410</td> +<td align="right">70 916 440</td> +<td align="right">30,1</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Kinshasa" title="Kinshasa">Kinshasa</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Equatorial_Guinea.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Guinée équatoriale" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Equatorial_Guinea.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Guin%C3%A9e_%C3%A9quatoriale" title="Guinée équatoriale">Guinée équatoriale</a></td> +<td align="right">28 051</td> +<td align="right">650 700</td> +<td align="right">23,2</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Malabo" title="Malabo">Malabo</a></td> +</tr> +<tr> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Gabon.svg" class="image" title="Drapeau du Gabon"><img alt="Drapeau du Gabon" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Gabon.png" class="thumbborder" height="15" width="20"></a> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Gabon" title="Gabon">Gabon</a></td> +<td align="right">267 667</td> +<td align="right">1 545 260</td> +<td align="right">5,8</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Libreville" title="Libreville">Libreville</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Sao_Tome_and_Principe.svg" class="image"><img alt="Drapeau : São Tomé-et-Principe" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Sao_Tome_and_Principe.png" class="thumbborder" height="10" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sao_Tom%C3%A9-et-Principe" title="Sao Tomé-et-Principe">Sao Tomé-et-Principe</a></td> +<td align="right">1 001</td> +<td align="right">175 810</td> +<td align="right">175,6</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/S%C3%A3o_Tom%C3%A9" title="São Tomé" class="mw-redirect">São Tomé</a></td> +</tr> +</tbody></table> +<h5 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id=".C3.89tats_d.27Afrique_du_Nord">États d'Afrique du Nord</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=24" title="Modifier la section : États d'Afrique du Nord">modifier</a>]</span></h5> +<table id="sortable_table_id_2" class="wikitable sortable" style="border: 1px solid rgb(170, 170, 170); border-collapse: collapse;" cellpadding="4" cellspacing="0" border="1"> +<tbody><tr bgcolor="#ececec"> +<th>Noms des pays et des territoires, avec <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Drapeau" title="Drapeau">drapeau</a><a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_pays_par_superficie" title="Liste des pays par superficie">Superficie</a><br> +(km²)<a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_pays_par_population" title="Liste des pays par population">Population</a><sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite_crochet">[</span>32<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><br> +(estimation 2010)<a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_pays_par_densit%C3%A9_de_population" title="Liste des pays par densité de population">Densité de population</a><br> +(par km²)<a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Capitale" title="Capitale">Capitale</a><a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Algeria.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Algérie" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Algeria.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Alg%C3%A9rie" title="Algérie">Algérie</a></td> +<td align="right">2 381 741</td> +<td align="right">34 586 180</td> +<td align="right">14,5</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Alger" title="Alger">Alger</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Egypt.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Égypte" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Egypt.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89gypte" title="Égypte">Égypte</a><sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite_crochet">[</span>33<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></td> +<td align="right">1 001 450</td> +<td align="right">80 471 870</td> +<td align="right">80,4</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Le_Caire" title="Le Caire">Le Caire</a></td> +</tr> +<tr> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Libya.svg" class="image" title="drapeau de la Libye"><img alt="drapeau de la Libye" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Libya.png" class="thumbborder" height="10" width="20"></a> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Libye" title="Libye">Libye</a></td> +<td align="right">1 759 540</td> +<td align="right">6 461 450</td> +<td align="right">3,7</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tripoli_%28Libye%29" title="Tripoli (Libye)">Tripoli</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Morocco.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Maroc" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Morocco.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Maroc" title="Maroc">Maroc</a></td> +<td align="right">446 550 (710 050 avec le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sahara_occidental" title="Sahara occidental">Sahara occidental</a>)</td> +<td align="right">31 627 430</td> +<td align="right">70,8</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Rabat" title="Rabat">Rabat</a></td> +</tr> +<tr> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sahara_occidental" title="Sahara occidental">Sahara occidental</a> (territoire revendiqué par le Maroc) <sup id="cite_ref-Sahara_occidental_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-Sahara_occidental-33"><span class="cite_crochet">[</span>34<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></td> +<td align="right">266 000</td> +<td align="right">491 520</td> +<td align="right">1,8</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/La%C3%A2youne" title="Laâyoune">Laâyoune</a> de facto</td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Sudan.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Soudan" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Sudan.png" class="thumbborder" height="10" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Soudan" title="Soudan">Soudan</a></td> +<td align="right">2 505 810</td> +<td align="right">43 939 600</td> +<td align="right">17,5</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Khartoum" title="Khartoum">Khartoum</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Tunisia.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Tunisie" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Tunisia.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tunisie" title="Tunisie">Tunisie</a></td> +<td align="right">163 610</td> +<td align="right">10 589 030</td> +<td align="right">64,7</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tunis" title="Tunis">Tunis</a></td> +</tr> +</tbody></table> +<h5 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id=".C3.89tats_d.27Afrique_australe">États d'Afrique australe</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=25" title="Modifier la section : États d'Afrique australe">modifier</a>]</span></h5> +<table id="sortable_table_id_3" class="wikitable sortable" style="border: 1px solid rgb(170, 170, 170); border-collapse: collapse;" cellpadding="4" cellspacing="0" border="1"> +<tbody><tr bgcolor="#ececec"> +<th>Noms des pays et des territoires, avec <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Drapeau" title="Drapeau">drapeau</a><a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_pays_par_superficie" title="Liste des pays par superficie">Superficie</a><br> +(km²)<a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_pays_par_population" title="Liste des pays par population">Population</a><sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite_crochet">[</span>35<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><br> +(estimation 2010)<a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_pays_par_densit%C3%A9_de_population" title="Liste des pays par densité de population">Densité de population</a><br> +(par km²)<a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Capitale" title="Capitale">Capitale</a><a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Botswana.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Botswana" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Botswana.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Botswana" title="Botswana">Botswana</a></td> +<td align="right">600 370</td> +<td align="right">2 029 310</td> +<td align="right">3,4</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Gaborone" title="Gaborone">Gaborone</a></td> +</tr> +<tr> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Lesotho.svg" class="image"><img alt="Flag of Lesotho.svg" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Lesotho.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Lesotho" title="Lesotho">Lesotho</a></td> +<td align="right">30 355</td> +<td align="right">1 919 550</td> +<td align="right">63,2</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Maseru" title="Maseru">Maseru</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Namibia.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Namibie" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Namibia.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Namibie" title="Namibie">Namibie</a></td> +<td align="right">825 418</td> +<td align="right">2 128 470</td> +<td align="right">2,6</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Windhoek" title="Windhoek">Windhoek</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_South_Africa.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Afrique du Sud" src="Afrique_files/20px-Flag_of_South_Africa.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_du_Sud" title="Afrique du Sud">Afrique du Sud</a></td> +<td align="right">1 219 912</td> +<td align="right">49 109 110</td> +<td align="right">40,3</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Pretoria" title="Pretoria">Pretoria</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Swaziland.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Swaziland" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Swaziland.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Swaziland" title="Swaziland">Swaziland</a></td> +<td align="right">17 363</td> +<td align="right">1 354 050</td> +<td align="right">78</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mbabane" title="Mbabane">Mbabane</a></td> +</tr> +</tbody></table> +<h5 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id=".C3.89tats_d.27Afrique_de_l.27Ouest">États d'Afrique de l'Ouest</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=26" title="Modifier la section : États d'Afrique de l'Ouest">modifier</a>]</span></h5> +<table id="sortable_table_id_4" class="wikitable sortable" style="border: 1px solid rgb(170, 170, 170); border-collapse: collapse;" cellpadding="4" cellspacing="0" border="1"> +<tbody><tr bgcolor="#ececec"> +<th>Noms des pays et des territoires, avec <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Drapeau" title="Drapeau">drapeau</a><a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_pays_par_superficie" title="Liste des pays par superficie">Superficie</a><br> +(km²)<a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_pays_par_population" title="Liste des pays par population">Population</a><sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite_crochet">[</span>36<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><br> +(estimation 2010)<a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_pays_par_densit%C3%A9_de_population" title="Liste des pays par densité de population">Densité de population</a><br> +(par km²)<a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Capitale" title="Capitale">Capitale</a><a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Benin.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Bénin" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Benin.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/B%C3%A9nin" title="Bénin">Bénin</a></td> +<td align="right">112 620</td> +<td align="right">9 056 010</td> +<td align="right">80,4</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Porto-Novo" title="Porto-Novo">Porto-Novo</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Burkina_Faso.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Burkina Faso" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Burkina_Faso.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Burkina_Faso" title="Burkina Faso">Burkina Faso</a></td> +<td align="right">274 200</td> +<td align="right">16 241 810</td> +<td align="right">59,2</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ouagadougou" title="Ouagadougou">Ouagadougou</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Cape_Verde.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Cap-Vert" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Cape_Verde.png" class="thumbborder" height="12" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cap-Vert" title="Cap-Vert">Cap-Vert</a></td> +<td align="right">4 033</td> +<td align="right">508 660</td> +<td align="right">126,1</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Praia" title="Praia">Praia</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Cote_d%27Ivoire.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Côte d'Ivoire" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Cote_dIvoire.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/C%C3%B4te_d%27Ivoire" title="Côte d'Ivoire">Côte d'Ivoire</a></td> +<td align="right">322 460</td> +<td align="right">21 058 800</td> +<td align="right">65,3</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Abidjan" title="Abidjan">Abidjan</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Yamoussoukro" title="Yamoussoukro">Yamoussoukro</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_The_Gambia.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Gambie" src="Afrique_files/20px-Flag_of_The_Gambia.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Gambie" title="Gambie">Gambie</a></td> +<td align="right">11 300</td> +<td align="right">1 824 160</td> +<td align="right">161,4</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Banjul" title="Banjul">Banjul</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Ghana.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Ghana" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Ghana.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ghana" title="Ghana">Ghana</a></td> +<td align="right">239 460</td> +<td align="right">24 339 840</td> +<td align="right">101,6</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Accra" title="Accra">Accra</a></td> +</tr> +<tr> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Guinea.svg" class="image" title="drapeau de la Guinée"><img alt="drapeau de la Guinée" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Guinea.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Guin%C3%A9e" title="Guinée">Guinée</a></td> +<td align="right">245 857</td> +<td align="right">10 324 030</td> +<td align="right">42</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Conakry" title="Conakry">Conakry</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Guinea-Bissau.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Guinée-Bissau" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Guinea-Bissau.png" class="thumbborder" height="10" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Guin%C3%A9e-Bissau" title="Guinée-Bissau">Guinée-Bissau</a></td> +<td align="right">36 120</td> +<td align="right">1 565 130</td> +<td align="right">43,3</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Bissau" title="Bissau">Bissau</a></td> +</tr> +<tr> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Liberia.svg" class="image"><img alt="Flag of Liberia.svg" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Liberia.png" class="thumbborder" height="11" width="20"></a> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liberia" title="Liberia">Liberia</a></td> +<td align="right">111 370</td> +<td align="right">3 685 080</td> +<td align="right">33,1</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Monrovia" title="Monrovia">Monrovia</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Mali.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Mali" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Mali.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mali" title="Mali">Mali</a></td> +<td align="right">1 240 000</td> +<td align="right">13 796 350</td> +<td align="right">11,1</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Bamako" title="Bamako">Bamako</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Mauritania.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Mauritanie" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Mauritania.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mauritanie" title="Mauritanie">Mauritanie</a></td> +<td align="right">1 030 700</td> +<td align="right">3 205 060</td> +<td align="right">3,1</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Nouakchott" title="Nouakchott">Nouakchott</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Niger.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Niger" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Niger.png" class="thumbborder" height="17" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Niger" title="Niger">Niger</a></td> +<td align="right">1 267 000</td> +<td align="right">15 878 270</td> +<td align="right">12,5</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Niamey" title="Niamey">Niamey</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Nigeria.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Nigeria" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Nigeria.png" class="thumbborder" height="10" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Nigeria" title="Nigeria">Nigeria</a></td> +<td align="right">923 768</td> +<td align="right">152 217 340</td> +<td align="right">164,8</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Abuja" title="Abuja">Abuja</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Senegal.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Sénégal" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Senegal.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9n%C3%A9gal" title="Sénégal">Sénégal</a></td> +<td align="right">196 190</td> +<td align="right">12 323 250</td> +<td align="right">62,8</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Dakar" title="Dakar">Dakar</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Sierra_Leone.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Sierra Leone" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Sierra_Leone.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sierra_Leone" title="Sierra Leone">Sierra Leone</a></td> +<td align="right">71 740</td> +<td align="right">5 245 700</td> +<td align="right">73,1</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Freetown" title="Freetown">Freetown</a></td> +</tr> +<tr> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Togo.svg" class="image"><img alt="Flag of Togo.svg" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Togo.png" class="thumbborder" height="12" width="20"></a> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Togo" title="Togo">Togo</a></td> +<td align="right">56 785</td> +<td align="right">6 587 240</td> +<td align="right">116</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Lom%C3%A9" title="Lomé">Lomé</a></td> +</tr> +</tbody></table> +<h5 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="D.C3.A9pendances_europ.C3.A9ennes_en_Afrique">Dépendances européennes en Afrique</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=27" title="Modifier la section : Dépendances européennes en Afrique">modifier</a>]</span></h5> +<table id="sortable_table_id_5" class="wikitable sortable" style="border: 1px solid rgb(170, 170, 170); border-collapse: collapse;" cellpadding="4" cellspacing="0" border="1"> +<tbody><tr bgcolor="#ececec"> +<th>Noms des pays et des territoires, avec <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Drapeau" title="Drapeau">drapeau</a><a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_pays_par_superficie" title="Liste des pays par superficie">Superficie</a><br> +(km²)<a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_pays_par_population" title="Liste des pays par population">Population</a><br><a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_pays_par_densit%C3%A9_de_population" title="Liste des pays par densité de population">Densité de population</a><br> +(par km²)<a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +<th><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Capitale" title="Capitale">Capitale</a><a href="#" class="sortheader" onclick="ts_resortTable(this);return false;"><span class="sortarrow"><img src="Afrique_files/sort_none.gif" alt="↓"></span></a></th> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_the_Canary_Islands.svg" class="image" title="Canaries"><img alt="Canaries" src="Afrique_files/20px-Flag_of_the_Canary_Islands.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%8Eles_Canaries" title="Îles Canaries">Îles Canaries</a> (<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Espagne" title="Espagne">Espagne</a>)</td> +<td align="right">7 492</td> +<td align="right">2 118 520</td> +<td align="right">282,8</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Las_Palmas_de_Gran_Canaria" title="Las Palmas de Gran Canaria">Las Palmas de Gran Canaria</a>,<br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Santa_Cruz_de_Tenerife" title="Santa Cruz de Tenerife" class="mw-redirect">Santa Cruz de Tenerife</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_Ceuta.svg" class="image" title="Ceuta"><img alt="Ceuta" src="Afrique_files/20px-Flag_Ceuta.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ceuta" title="Ceuta">Ceuta</a> (<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Espagne" title="Espagne">Espagne</a>)</td> +<td align="right">20</td> +<td align="right">80 570</td> +<td align="right">4 028, 5</td> +<td>—</td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_the_French_Southern_and_Antarctic_Lands.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Îles Éparses" src="Afrique_files/20px-Flag_of_the_French_Southern_and_Antarctic_Lands.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%8Eles_%C3%89parses" title="Îles Éparses">Îles Éparses</a> (<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/France" title="France">France</a>)</td> +<td align="right">44</td> +<td align="right">0</td> +<td align="right">0</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Saint-Denis_%28La_R%C3%A9union%29" title="Saint-Denis (La Réunion)">Saint-Denis</a></td> +</tr> +<tr> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Madeira.svg" class="image" title="Madère (Portugal)"><img alt="Madère (Portugal)" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Madeira.png" height="13" width="20"></a> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mad%C3%A8re" title="Madère">Madère</a> (<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Portugal" title="Portugal">Portugal</a>)</td> +<td align="right">797</td> +<td align="right">247 400</td> +<td align="right">310,4</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Funchal" title="Funchal">Funchal</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_France.svg" class="image" title="Drapeau : France"><img alt="Drapeau : France" src="Afrique_files/20px-Flag_of_France.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mayotte" title="Mayotte">Mayotte</a> (<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/France" title="France">France</a>)</td> +<td align="right">374</td> +<td align="right">186 450</td> +<td align="right">498,5</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mamoudzou" title="Mamoudzou">Mamoudzou</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_Melilla.svg" class="image" title="Melilla"><img alt="Melilla" src="Afrique_files/20px-Flag_Melilla.png" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Melilla" title="Melilla">Melilla</a> (<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Espagne" title="Espagne">Espagne</a>)</td> +<td align="right">12</td> +<td align="right">73 460</td> +<td align="right">6 121, 7</td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_France.svg" class="image" title="Drapeau : France"><img alt="Drapeau : France" src="Afrique_files/20px-Flag_of_France.png" class="thumbborder" height="13" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/La_R%C3%A9union" title="La Réunion">La Réunion</a> (<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/France" title="France">France</a>)</td> +<td align="right">2 512</td> +<td align="right">802 000</td> +<td align="right">319,3</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Saint-Denis_%28La_R%C3%A9union%29" title="Saint-Denis (La Réunion)">Saint-Denis</a></td> +</tr> +<tr> +<td><span class="flagicon"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Flag_of_Saint_Helena.svg" class="image"><img alt="Drapeau : Sainte-Hélène, Ascension et Tristan da Cunha" src="Afrique_files/20px-Flag_of_Saint_Helena.png" class="thumbborder" height="10" width="20"></a></span> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sainte-H%C3%A9l%C3%A8ne,_Ascension_et_Tristan_da_Cunha" title="Sainte-Hélène, Ascension et Tristan da Cunha">Sainte-Hélène, Ascension et Tristan da Cunha</a> (<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Royaume-Uni" title="Royaume-Uni">R.U</a>)</td> +<td align="right">410</td> +<td align="right">7 670</td> +<td align="right">18,7</td> +<td><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Jamestown_%28Sainte-H%C3%A9l%C3%A8ne%29" title="Jamestown (Sainte-Hélène)">Jamestown</a></td> +</tr> +</tbody></table> +<h4 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id=".C3.89volution_de_la_population">Évolution de la population</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=28" title="Modifier la section : Évolution de la population">modifier</a>]</span></h4> +<p>L'Afrique est le continent dont la population en pourcentage a le plus augmenté depuis le début du <span class="romain">XX</span><sup>e</sup> siècle et dont le taux d'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Accroissement_naturel" title="Accroissement naturel">accroissement naturel</a>, avec 2,8 % en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/2008" title="2008">2008</a> est le plus élevé<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite_crochet">[</span>37<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> . Estimée à 133 millions d'habitants en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/1900" title="1900">1900</a> soit 8,1 % de la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Population_mondiale" title="Population mondiale">population mondiale</a>, elle est à passé en 1950 à 221 millions soit 8,8 % de la population puis à 767 millions en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/1999" title="1999">1999</a> soit 12,8 % de la population et pourrait être de 1 766 millions en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/2050" title="2050">2050</a> soit 19,8 % de la population <sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite_crochet">[</span>38<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</p> +<h4 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Natalit.C3.A9_et_mortalit.C3.A9">Natalité et mortalité</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=29" title="Modifier la section : Natalité et mortalité">modifier</a>]</span></h4> +<p>Si la majeure partie des pays africains ont un <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Taux_de_natalit%C3%A9" title="Taux de natalité">taux de natalité</a> élevé, ils font également face à un <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Taux_de_mortalit%C3%A9" title="Taux de mortalité">taux de mortalité</a> + extrêmement fort, y compris une mortalité infantile. 10 pays africains +avaient en 2008 un taux de mortalité infantile supérieur à <span style="white-space: nowrap;">100 ‰</span> (soit 10%), 30 un taux supérieur à <span style="white-space: nowrap;">50 ‰</span> (soit 5%)<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite_crochet">[</span>39<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Les 5 pays ayant l'espérance de vie la plus faible (de 32 à 41 ans) en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/2008" title="2008">2008</a> étaient tous africains<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite_crochet">[</span>40<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</p> +<p>Le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sida" title="Sida" class="mw-redirect">Sida</a> est devenu la première cause de mortalité en Afrique à la fin du <span class="romain">XX</span><sup>e</sup> siècle<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite_crochet">[</span>41<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. C'était encore le cas en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/2007" title="2007">2007</a>, où <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/ONUSIDA" title="ONUSIDA">ONUSIDA</a> estimait à 22 million le nombre de personnes infectées en Afrique<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite_crochet">[</span>42<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. La <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Malnutrition" title="Malnutrition">malnutrition</a> (carence en vitamines ou calorique), la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Famine" title="Famine">famine</a>, le manque d'eau ou la mauvaise qualité de l'eau, les <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89pid%C3%A9mie" title="Épidémie">épidémies</a> sont autant d'autres causes importantes.</p> +<h2 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Cultures_et_religions">Cultures et religions</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=30" title="Modifier la section : Cultures et religions">modifier</a>]</span></h2> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Culture_traditionnelle">Culture traditionnelle</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=31" title="Modifier la section : Culture traditionnelle">modifier</a>]</span></h3> +<div class="detail">Articles détaillés : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Art_africain" title="Art africain" class="mw-redirect">Art africain</a> et <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A9%C3%A2tre_africain" title="Théâtre africain">Théâtre africain</a>.</div> +<p>La culture africaine n'est pas un bloc monolithique, il existe +plusieurs cultures africaines. La culture africaine subsaharienne +traditionnelle est basée sur la transmission orale, souvent accompagnée +de musique. Le griot, messager et chanteur de la communauté, chargé de +conserver la mémoire et la tradition du peuple, fut longtemps la clé de +voûte de la société africaine. Ses paroles étaient souvent accompagnées +d'instruments, et il était chargé de gérer les conflits dans la +communauté<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite_crochet">[</span>43<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</p> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Culture_contemporaine">Culture contemporaine</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=32" title="Modifier la section : Culture contemporaine">modifier</a>]</span></h3> +<p>Depuis l'époque dite "des indépendances" les intellectuels et +artistes africains se sont engagés dans une large réflexion autour de +l'identité et de la modernité. L'équation entre authenticité et +modernité se résout différemment selon les directions choisies. Il y a +eu bien sûr le mouvement de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/N%C3%A9gritude" title="Négritude">Négritude</a>, fondé entre autres par <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/L%C3%A9opold_S%C3%A9dar_Senghor" title="Léopold Sédar Senghor">Léopold Sédar Senghor</a> et <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Aim%C3%A9_C%C3%A9saire" title="Aimé Césaire">Aimé Césaire</a>, + axé sur la négation de l'assimilationnisme colonial et l'union des +cultures noires à travers le monde. Ce mouvement à trouvé son expression + dans le Festival mondial des Arts Nègres organisé par le président +sénégalais Léopold Sédar Senghor en 1964. Il fut suivi en 1969 par le +Festival Panafricain d’Alger qui proposa une nouvelle vision de la +culture africaine, tentant de dépasser les conceptions raciales ou +ethnocentristes au profit d’une culture africaine unie sous le signe de +la révolution ou rejet du néocolonialisme.</p> +<p>Aujourd’hui, malgré les difficultés politiques ou économiques qui +forcent certains d’entre-eux à émigrer en Europe ou aux États-Unis, +beaucoup d’artistes et de penseurs africains ont acquis une renommée +internationale. On citera par exemple <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fela_Anikulapo_Kuti" title="Fela Anikulapo Kuti" class="mw-redirect">Fela Anikulapo Kuti</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Dele_Sosimi" title="Dele Sosimi">Dele Sosimi</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Manu_Dibango" title="Manu Dibango">Manu Dibango</a>,Lokua Kanza,Papa Wemba,Werra Son,Alpha Blondy,King Kester Emeneya <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Youssou_N%E2%80%99Dour" title="Youssou N’Dour" class="mw-redirect">Youssou N’Dour</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cesaria_Evora" title="Cesaria Evora" class="mw-redirect">Cesaria Evora</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cheb_Khaled" title="Cheb Khaled" class="mw-redirect">Cheb Khaled</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ali_Farka_Tour%C3%A9" title="Ali Farka Touré">Ali Farka Touré</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Toumani_Diabat%C3%A9" title="Toumani Diabaté">Toumani Diabaté</a> ou encore <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tinariwen" title="Tinariwen">Tinariwen</a> dans le domaine de la musique ; mais aussi quatre prix Nobel de littérature avec <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/John_Maxwell_Coetzee" title="John Maxwell Coetzee" class="mw-redirect">John Maxwell Coetzee</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Nadine_Gordimer" title="Nadine Gordimer">Nadine Gordimer</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Naguib_Mahfouz" title="Naguib Mahfouz">Naguib Mahfouz</a> et <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wole_Soyinka" title="Wole Soyinka">Wole Soyinka</a> ; pour les plasticiens <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Eric_Adjetey_Anang" title="Eric Adjetey Anang">Eric Adjetey Anang</a> et l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Atelier_Kane_Kwei" title="Atelier Kane Kwei">atelier Kane Kwei</a> au Ghana, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fr%C3%A9d%C3%A9ric_Bruly_Bouabr%C3%A9" title="Frédéric Bruly Bouabré">Frédéric Bruly Bouabré</a> en Côte d'Ivoire ou <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ousmane_Sow" title="Ousmane Sow">Ousmane Sow</a> au Sénégal; pour le cinéma <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ousmane_Semb%C3%A8ne" title="Ousmane Sembène">Ousmane Sembène</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Youssef_Chahine" title="Youssef Chahine">Youssef Chahine</a> (grand prix du jury au festival de berlin) ou <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mohammed_Lakhdar-Hamina" title="Mohammed Lakhdar-Hamina">Mohammed Lakhdar-Hamina</a> (palme d’or à Cannes)...</p> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Litt.C3.A9rature">Littérature</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=33" title="Modifier la section : Littérature">modifier</a>]</span></h3> +<div class="detail">Article détaillé : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Litt%C3%A9rature_africaine" title="Littérature africaine">Littérature africaine</a>.</div> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Cin.C3.A9ma">Cinéma</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=34" title="Modifier la section : Cinéma">modifier</a>]</span></h3> +<div class="detail">Article détaillé : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cin%C3%A9ma_africain" title="Cinéma africain">Cinéma africain</a>.</div> +<div class="thumb tright"> +<div class="thumbinner" style="width: 222px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Dakar-Vid%C3%A9oClub.jpg" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/220px-Dakar-VidoClub.jpg" class="thumbimage" height="293" width="220"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Dakar-Vid%C3%A9oClub.jpg" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +Le succès des vidéo-clubs (<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Dakar" title="Dakar">Dakar</a>)</div> +</div> +</div> +<p>Vu la faible quantité de la production, il est souvent considéré +comme un ensemble, même s'il existe bien évidemment une multitude de +"cinémas africains". Il faut également noter que pendant longtemps il +s'est agi d'un cinéma de l'extérieur puisque les conditions économiques +étant rarement réunies pour qu'une vraie industrie puisse exister, +beaucoup de réalisateurs étaient des expatriés, en France, en Belgique +ou ailleurs. Ces dernières années, avec la démocratisation de la vidéo +(et donc des tournages plus légers et économiques), on assiste dans un +certain nombre de pays à l'émergence de cinéastes de l'intérieur.</p> +<p>C'est notamment le cas au <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Nig%C3%A9ria" title="Nigéria" class="mw-redirect">Nigéria</a>. Le cinéma nigérian est considéré comme le troisième mondial selon la quantité de films produits selon <i><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/The_Sunday_Telegraph" title="The Sunday Telegraph" class="mw-redirect">The Sunday Telegraph</a></i><sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite_crochet">[</span>44<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Les films produits par l'industrie cinématographique nationale (connue sous le nom de <i><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Nollywood" title="Nollywood">Nollywood</a></i>) sont tournés en quinze jours et coûtent en moyenne 11 000 euros. En l'absence d'un réseau de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Salle_de_cin%C3%A9ma" title="Salle de cinéma">salle de cinéma</a>, les films sont ensuite distribués directement en vidéo (<span style="white-space: nowrap;">3 euros</span> le DVD).</p> +<p>Parallèlement à cette production ciblant les spectateurs de leurs +pays, certains réalisateurs africains sont plus connus (et reconnus) à +l'international. On citera notamment le Mauritanien <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Abderrahmane_Sissako" title="Abderrahmane Sissako">Abderrahmane Sissako</a>, les Maliens <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Souleymane_Ciss%C3%A9" title="Souleymane Cissé">Souleymane Cissé</a> et <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cheick_Oumar_Sissoko" title="Cheick Oumar Sissoko">Cheick Oumar Sissoko</a>, le Burkinabé <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Idrissa_Ouedraogo" title="Idrissa Ouedraogo">Idrissa Ouedraogo</a> et le Sénégalais <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ousmane_Semb%C3%A8ne" title="Ousmane Sembène">Ousmane Sembène</a>.</p> +<p>Tout en rendant hommage à Sembène décédé au cours de l'année, la vingtième édition du <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/FESPACO" title="FESPACO" class="mw-redirect">FESPACO</a>, qui s'est tenu en février-mars 2007 à <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ouagadougou" title="Ouagadougou">Ouagadougou</a>, témoigne<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite_crochet">[</span>45<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> + cependant de la montée d'une nouvelle génération de cinéastes, à +laquelle se rattachent notamment les trois lauréats du festival, le +Nigerian <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Newton_Aduaka" title="Newton Aduaka">Newton Aduaka</a> pour <i>Ezra</i>, le Camerounais <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Pierre_Bekolo" title="Jean-Pierre Bekolo">Jean-Pierre Bekolo</a> avec <i>Les Saignantes</i> et le Tchadien <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mahamat-Saleh_Haroun" title="Mahamat-Saleh Haroun" class="mw-redirect">Mahamat-Saleh Haroun</a>, réalisateur de <i><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Daratt" title="Daratt">Daratt</a></i>. + Les protagonistes des films récents sont souvent des adolescents ou de +jeunes adultes, ce qui correspond à la moyenne d'âge du continent +africain. La guerre, la violence et leurs conséquences font partie des +thèmes fréquemment abordés, de même que l'immigration et la diaspora.</p> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Langues">Langues</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=35" title="Modifier la section : Langues">modifier</a>]</span></h3> +<div class="thumb tright"> +<div class="thumbinner" style="width: 222px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:African_language_families_fr.svg" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/220px-African_language_families_fr.png" class="thumbimage" height="238" width="220"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:African_language_families_fr.svg" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +Familles linguistiques en Afrique</div> +</div> +</div> +<div class="thumb tright"> +<div class="thumbinner" style="width: 222px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Official_LanguagesMap-Africa-fr.png" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/220px-Official_LanguagesMap-Africa-fr.png" class="thumbimage" height="240" width="220"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Official_LanguagesMap-Africa-fr.png" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +Langues officielles</div> +</div> +</div> +<div class="thumb tright"> +<div class="thumbinner" style="width: 222px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Francophone_Africa.svg" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/220px-Francophone_Africa.png" class="thumbimage" height="226" width="220"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Francophone_Africa.svg" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_francophone" title="Afrique francophone">Afrique francophone</a></div> +</div> +</div> +<div class="detail">Article détaillé : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Langues_africaines" title="Langues africaines">Langues africaines</a>.</div> +<p>Les linguistes recensent environ 2 000 <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Langues_vivantes" title="Langues vivantes" class="mw-redirect">langues vivantes</a> + sur le continent africain (soit environ le tiers des langues du monde), + regroupées en quatre grandes familles, exclusion faite des <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Langue" title="Langue">langues</a> de souche non africaine.</p> +<p>La <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Famille_afro-asiatique" title="Famille afro-asiatique" class="mw-redirect">famille afro-asiatique</a> (ou chamito-sémitique, composée de 353 <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Langues_vivantes" title="Langues vivantes" class="mw-redirect">langues vivantes</a> dont 299 parlées en Afrique, totalisant 340 millions de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Locuteur" title="Locuteur">locuteurs</a>) n’est pas exclusivement africaine. Elle s’étend également sur la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Arabie" title="Arabie">péninsule Arabique</a> et ne couvre que la partie nord de l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_de_l%27Ouest" title="Afrique de l'Ouest">Afrique de l'Ouest</a>. Elle inclut notamment le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Berbere" title="Berbere" class="mw-redirect">Berbere</a>, la langue originelle des habitants de l'afrique du nord, ainsi que l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Arabe" title="Arabe">arabe</a> qui est la première langue d'afrique en nombre de locuteurs.</p> +<p>La <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Famille_nilo-saharienne" title="Famille nilo-saharienne" class="mw-redirect">famille nilo-saharienne</a> (197 <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Langues_vivantes" title="Langues vivantes" class="mw-redirect">langues vivantes</a> et 35 millions de locuteurs) couvre une partie du <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sahara" title="Sahara">Sahara</a>, le haut bassin du <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Nil" title="Nil">Nil</a> et certains hauts plateaux de l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_orientale" title="Afrique orientale" class="mw-redirect">Afrique orientale</a>. Elle est composée de douze groupes de langues dont seulement deux sont localisés en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_de_l%27Ouest" title="Afrique de l'Ouest">Afrique de l'Ouest</a> : le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Songhai" title="Songhai" class="mw-redirect">songhai</a> (<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mali" title="Mali">Mali</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Niger" title="Niger">Niger</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Burkina" title="Burkina" class="mw-redirect">Burkina</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/B%C3%A9nin" title="Bénin">Bénin</a>) et le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Kanuri_%28langue%29" title="Kanuri (langue)">Kanuri</a> (<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Niger" title="Niger">Niger</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Nigeria" title="Nigeria">Nigeria</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cameroun" title="Cameroun">Cameroun</a> et <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tchad" title="Tchad">Tchad</a> autour du <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Lac_Tchad" title="Lac Tchad">lac du même nom</a>).</p> +<p>La <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Famille_khoisan" title="Famille khoisan" class="mw-redirect">famille khoisan</a> (22 <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Langues_vivantes" title="Langues vivantes" class="mw-redirect">langues vivantes</a> et 360 000 <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Locuteur" title="Locuteur">locuteurs</a>) est la plus petite <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Famille_linguistique" title="Famille linguistique" class="mw-redirect">famille linguistique</a> africaine. Elle est centrée sur la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Namibie" title="Namibie">Namibie</a> et rayonne sur l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Angola" title="Angola">Angola</a>, le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Botswana" title="Botswana">Botswana</a> et l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_du_Sud" title="Afrique du Sud">Afrique du Sud</a>. « Dans le passé, les langues khoisan étaient parlées dans la majeure partie de l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_australe" title="Afrique australe">Afrique australe</a> et <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_orientale" title="Afrique orientale" class="mw-redirect">orientale</a>. Elles ont été progressivement évincées de maints endroits par les langues bantou (puis) européennes ».</p> +<p>La <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Famille_Niger_Congo" title="Famille Niger Congo" class="mw-redirect">famille Niger Congo</a> compte près de 1 500 <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Langues_vivantes" title="Langues vivantes" class="mw-redirect">langues vivantes</a>, ce qui fait d’elle la plus grande <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Famille_linguistique" title="Famille linguistique" class="mw-redirect">famille linguistique</a> du monde (22 % des <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Langue" title="Langue">langues</a> de la planète et 71 % des langues africaines). Elle couvre la plus grande partie du territoire <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_de_l%27Ouest" title="Afrique de l'Ouest">ouest-africain</a> et concerne l’immense majorité de la population de la région. Elle compte en son sein un groupe - le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Bantou" title="Bantou" class="mw-redirect">bantou</a> + – qui couvre à lui seul la quasi-totalité de l’Afrique sub-équatoriale à + l’exception de l’aire khoisan.On retoruve dans cette famille la langue +swahili (parfois appelé kiswahili)</p> +<p>Beaucoup de spécialistes estiment que le foyer originel des <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Bantou" title="Bantou" class="mw-redirect">Bantou</a> se situe au sud de la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/B%C3%A9nou%C3%A9" title="Bénoué">Bénoué</a> (à la frontière du <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cameroun" title="Cameroun">Cameroun</a> et du <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Nigeria" title="Nigeria">Nigeria</a>). Il y a de cela 4 000 ans, les <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Bantou" title="Bantou" class="mw-redirect">Bantou</a> entament une longue migration vers l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_centrale" title="Afrique centrale">Afrique centrale</a>, sans doute poussés par l’aridification du climat et le développement de l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Agriculture" title="Agriculture">agriculture</a> et de l’<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89levage" title="Élevage">élevage</a> qu’ils rejettent. Cette colonisation prend près de trois millénaires. Les <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Bantou" title="Bantou" class="mw-redirect">Bantou</a> n’atteignent le Sud du continent qu’aux <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/XVIe_si%C3%A8cle" title="XVIe siècle"><span class="romain">XVI</span><sup>e</sup> siècle</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/XVIIe_si%C3%A8cle" title="XVIIe siècle"><span class="romain">XVII</span><sup>e</sup> siècle</a> fuyant les <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Massa%C3%AF" title="Massaï" class="mw-redirect">Massaï</a> venus de la haute <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Vall%C3%A9e_du_Nil" title="Vallée du Nil" class="mw-redirect">vallée du Nil</a>. Les nombreuses similitudes entre les langues <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Bantou" title="Bantou" class="mw-redirect">bantou</a> + ainsi que leur remarquable extension géographique en font une zone +linguistique spécifique très souvent distinguée du reste de la famille +nigéro-congolaise.</p> +<p>autre <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Familles_linguistiques" title="Familles linguistiques" class="mw-redirect">Familles linguistiques</a> présentes sur le continent :</p> +<ul> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Langues_austron%C3%A9siennes" title="Langues austronésiennes">Langues austronésiennes</a> ;avec notamment le malgache</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Langues_indo-europ%C3%A9ennes" title="Langues indo-européennes">Langues indo-européennes</a>.avec notamment le français, le portugais, l'anglais et l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrikaans" title="Afrikaans">Afrikaans</a></li> +</ul> +<p>Le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fran%C3%A7ais" title="Français">français</a> joue actuellement un rôle important en Afrique, servant de plus en plus de langue véhiculaire voire de langue maternelle (au <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Gabon" title="Gabon">Gabon</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/C%C3%B4te_d%27Ivoire" title="Côte d'Ivoire">Côte d'Ivoire</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Congo" title="Congo">Congo</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cameroun" title="Cameroun">Cameroun</a> et <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/B%C3%A9nin" title="Bénin">Bénin</a> notamment) dans un grand nombre de pays, et son utilisation s'intensifie.</p> +<p>Entre 1992 et 2002, le nombre d'apprenants du et en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fran%C3%A7ais" title="Français">français</a> + en Afrique Subsaharienne et Océan Indien a augmenté de 60,37%, passant +de 22,337 millions à 34,563 millions de personnes. On peut observer une +tendance similaire au Maghreb. Cependant, les chiffres fournis par l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/OIF" title="OIF" class="mw-redirect">OIF</a> pour le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Maghreb" title="Maghreb">Maghreb</a> ont été réunis avec ceux du <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Moyen-Orient" title="Moyen-Orient">Moyen-Orient</a>, + le décompte exact pour les pays du Maghreb n'est donc pas possible mais + on observe une augmentation de 10,47 millions à 18 millions +d'apprenants pour cet ensemble, quand bien même le français n'est pas +langue officielle (<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Alg%C3%A9rie" title="Algérie">Algérie</a>). + Il faut aussi considérer le nombre de locuteurs du français dans chaque + pays pour se faire une idée de l'importance que joue le français en +Afrique. D'ores et déjà, il y a plus de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Francophone" title="Francophone" class="mw-redirect">francophones</a> en Afrique qu'en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Europe" title="Europe">Europe</a><sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite_crochet">[</span>46<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</p> +<p>L'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Acad%C3%A9mie_africaine_des_langues" title="Académie africaine des langues">Académie africaine des langues</a> a été créée en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/2001" title="2001">2001</a> afin de gérer ce patrimoine linguistique<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite_crochet">[</span>47<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</p> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Religions">Religions</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=36" title="Modifier la section : Religions">modifier</a>]</span></h3> +<div class="detail">Article détaillé : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Religions_africaines" title="Religions africaines" class="mw-redirect">Religions africaines</a>.</div> +<div class="thumb tright"> +<div class="thumbinner" style="width: 222px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Courtyard_of_the_Great_Mosque_of_Kairouan.jpg" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/220px-Courtyard_of_the_Great_Mosque_of_Kairouan.jpg" class="thumbimage" height="165" width="220"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Courtyard_of_the_Great_Mosque_of_Kairouan.jpg" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +La <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Grande_Mosqu%C3%A9e_de_Kairouan" title="Grande Mosquée de Kairouan">Grande Mosquée de Kairouan</a> est la plus ancienne mosquée en Afrique du Nord</div> +</div> +</div> +<p>Historiquement, les <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Religions_tribales_africaines" title="Religions tribales africaines" class="mw-redirect">religions tribales africaines</a> dominaient les régions d'Afrique de l'Est, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_centrale" title="Afrique centrale">Afrique centrale</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_australe" title="Afrique australe">Afrique australe</a>, et la région côtière d'Afrique de l'Ouest.</p> +<p>L'animisme a moins de pratiquants aujourd'hui qu'avant l'arrivée des +Européens, mais il reste important dans certains pays, notamment le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/B%C3%A9nin" title="Bénin">Bénin</a> et le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Togo" title="Togo">Togo</a>. Il y a beaucoup d'Africains qui incorporent quelques éléments d'animisme dans leur foi chrétienne ou musulmane.</p> +<p>L'Afrique est très marquée par l'arrivée de l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Islam" title="Islam">Islam</a> qui s'est installé en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_du_Nord" title="Afrique du Nord">Afrique du Nord</a> (la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Grande_Mosqu%C3%A9e_de_Kairouan" title="Grande Mosquée de Kairouan">Grande Mosquée de Kairouan</a> en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tunisie" title="Tunisie">Tunisie</a> est la plus ancienne mosquée en Afrique du Nord<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite_crochet">[</span>48<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> ; fondée en 670 par le général arabe Oqba Ibn Nafi, elle date dans son état actuel du IX<sup>e</sup> siècle<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite_crochet">[</span>49<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>), et plus tard dans l'intérieur de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_de_l%27Ouest" title="Afrique de l'Ouest">Afrique de l'Ouest</a> et la côte d'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_de_l%27Est" title="Afrique de l'Est">Afrique de l'Est</a>.</p> +<p>Un <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Christianisme_orthodoxe" title="Christianisme orthodoxe">christianisme orthodoxe</a> existe en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89thiopie" title="Éthiopie">Éthiopie</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89rythr%C3%A9e" title="Érythrée">Érythrée</a> et <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89gypte" title="Égypte">Égypte</a> depuis l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Antiquit%C3%A9_tardive" title="Antiquité tardive">antiquité tardive</a>. L'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89thiopie" title="Éthiopie">Éthiopie</a> + étant la seconde plus ancienne nation chrétienne au monde après +l'Arménie, faisant remonter cette tradition depuis 330. Dans le reste de + l'Afrique, le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Christianisme" title="Christianisme">christianisme</a> est représenté via ses traditions <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89glise_catholique" title="Église catholique">catholiques</a> et <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Protestant" title="Protestant" class="mw-redirect">protestantes</a> établies par des <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Missionnaire_%28chr%C3%A9tien%29" title="Missionnaire (chrétien)" class="mw-redirect">missionnaires</a> européens pendant l'époque coloniale.</p> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Sports">Sports</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=37" title="Modifier la section : Sports">modifier</a>]</span></h3> +<p>Beaucoup de sportifs de niveau international sont d'origine africaine : des footballeurs, tels que <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/George_Weah" title="George Weah">George Weah</a> (<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ballon_d%27or" title="Ballon d'or">ballon d'or</a> France Football 1995),<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Samuel_Eto%27o" title="Samuel Eto'o">Samuel Eto'o</a> triple vainqueur de la ligue des champions, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Salif_Keita" title="Salif Keita" class="mw-redirect">Salif Keita</a>,<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sana_Cassam%C3%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sana Cassamà (page inexistante)">Sana Cassamà</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Noureddine_Naybet" title="Noureddine Naybet">Noureddine Naybet</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Roger_Milla" title="Roger Milla">Roger Milla</a>, El hadji Diouf du Sénégal <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Didier_Drogba" title="Didier Drogba">Didier Drogba</a>,<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Emmanuel_Adebayor" title="Emmanuel Adebayor">Emmanuel Adebayor</a> et <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Michael_Essien" title="Michael Essien">Michael Essien</a> Abedi Pele ,shabani Nonda ;Tresor Lualua ont tous évolué ou évoluent dans l'élite du football international. <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Kenenisa_Bekele" title="Kenenisa Bekele">Kenenisa Bekele</a>, et ont quant à eux brillé en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Athl%C3%A9tisme" title="Athlétisme">athlétisme</a>. Le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Football" title="Football">football</a> et l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Athl%C3%A9tisme" title="Athlétisme">athlétisme</a> sont les sports les plus répandus. Les pays qui sont d'ancienne colonies britanniques pratiquent également le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cricket" title="Cricket">cricket</a> ; quant au rugby, il est surtout pratiqué en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_du_Sud" title="Afrique du Sud">Afrique du Sud</a>. La <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Coupe_du_monde_de_football_de_2010" title="Coupe du monde de football de 2010">coupe du monde de football de 2010</a> s'est tenue en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_du_Sud" title="Afrique du Sud">Afrique du Sud</a>, devenant ainsi le premier pays africain à organiser cette manifestation mondiale.</p> +<h2 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id=".C3.89conomie">Économie</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=38" title="Modifier la section : Économie">modifier</a>]</span></h2> +<div class="detail">Article détaillé : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89conomie_de_l%27Afrique" title="Économie de l'Afrique">Économie de l'Afrique</a>.</div> +<div class="thumb tright"> +<div class="thumbinner" style="width: 222px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Least_Developed_Countries_map.svg" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/220px-Least_Developed_Countries_map.png" class="thumbimage" height="97" width="220"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Least_Developed_Countries_map.svg" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +Pays les moins avancés</div> +</div> +</div> +<p>L'exploitation des <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mati%C3%A8res_premi%C3%A8res" title="Matières premières" class="mw-redirect">matières premières</a> + est de loin la première exportation de l'Afrique mais la part de +l'Afrique dans les exportations mondiales a chuté de 4,5% en 1990 à 1,1% + en 2008 et celle des <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Investissement_direct_%C3%A0_l%27%C3%A9tranger" title="Investissement direct à l'étranger">investissements étrangers directs</a> de 5,8% en 1990 à 1% en 2008, selon un communiqué de la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Organisation_des_Nations_unies_pour_l%27alimentation_et_l%27agriculture" title="Organisation des Nations unies pour l'alimentation et l'agriculture">FAO</a><sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite_crochet">[</span>50<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</p> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="La_dette_africaine">La dette africaine</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=39" title="Modifier la section : La dette africaine">modifier</a>]</span></h3> +<div class="detail">Article détaillé : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Dette_du_tiers_monde" title="Dette du tiers monde">Dette du tiers monde</a>.</div> +<p>La dette constitue une part essentielle du budget de l'économie de la + majeure partie des pays africains. Le service de la dette constitue par + exemple sur les années 1992-1997, 35% du budget du Cameroun et de la +Côté d’Ivoire, 40% de celui du Kenya et du Zambie, 46% de celui de la +Tanzanie (dans le même temps la part des services sociaux constitue +moins de 15% du budget, 4% au Cameroun)<sup id="cite_ref-cadtm.org_50-0" class="reference"><a href="#cite_note-cadtm.org-50"><span class="cite_crochet">[</span>51<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Une partie essentielle de cette dette extérieure est constituée de la dette dite multilatérale, c’est-à-dire envers les <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Institutions_financi%C3%A8res_internationales" title="Institutions financières internationales">institutions financières internationales</a> où la représentation de ces pays n’a pratiquement aucun poids.</p> +<p>Selon le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Comit%C3%A9_pour_l%27annulation_de_la_dette_du_tiers_monde" title="Comité pour l'annulation de la dette du tiers monde">Comité pour l'annulation de la dette du tiers monde</a>, + la dette « est la conséquence de choix géopolitiques bien précis. +Surtout elle est un puissant mécanisme de subordination des pays du +Sud »<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite_crochet">[</span>52<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></p> +<p>On peut distinguer trois grandes phases dans le développement de cette dette :</p> +<ul> +<li>Tout d’abord dans les années 1960-70, « la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Banque_mondiale" title="Banque mondiale">Banque mondiale</a> + incite les pays du Sud à emprunter dans l’espoir affiché de financer la + modernisation de leur appareil d’exportation et les connecter au marché + mondial. l’endettement est encore supportable pour les pays du Sud car +ces prêts leur permettent malgré tout de produire davantage, donc +d’exporter plus et de récupérer des devises pour les remboursements et +de nouveaux investissements. »</li> +<li>À la fin de l’année 1979, les <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89tats-Unis" title="États-Unis">États-Unis</a> amorcent un virage <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Lib%C3%A9ralisme" title="Libéralisme">libéral</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Paul_Volcker" title="Paul Volcker">Paul Volcker</a>, le directeur de la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9serve_f%C3%A9d%C3%A9rale_am%C3%A9ricaine" title="Réserve fédérale américaine" class="mw-redirect">Réserve fédérale américaine</a>, décide une forte augmentation des <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Taux_d%E2%80%99int%C3%A9r%C3%AAt" title="Taux d’intérêt" class="mw-redirect">taux d’intérêt</a> + américains dans le but d’attirer les capitaux. De l’ordre de 4-5 % + dans les années 1970, ils passent à 16-18 % au moins, voire +davantage au plus fort de la crise, car la prime de risque devient +énorme. Par conséquent, le Sud doit rembourser trois fois plus +d’intérêts. C’est la <a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Crise_de_la_dette&action=edit&redlink=1" class="new" title="Crise de la dette (page inexistante)">crise de la dette</a>.</li> +<li>Dès qu’un pays est contraint de stopper ses remboursements, le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fonds_mon%C3%A9taire_international" title="Fonds monétaire international">Fonds monétaire international</a> + (FMI) accepte de prêter l’argent nécessaire au taux fort à condition +que le pays concerné accepte de mener la politique décidée par ses +experts : la politique économique de l’État endetté passe sous +contrôle du FMI. Les mesures préconisées sont inscrites dans un <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Plan_d%27ajustement_structurel" title="Plan d'ajustement structurel" class="mw-redirect">Plan d'ajustement structurel</a> + (PAS), qui correspond au même schéma libéral : abandon des +subventions aux produits et services de première nécessité : pain, +riz, lait, sucre, combustible... ; austérité budgétaire et +réduction des dépenses, en général baisse drastique des budgets sociaux +« non-productifs » (santé, éducation, subventions aux produits + de base) ; <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/D%C3%A9valuation" title="Dévaluation">dévaluation</a> + de la monnaie locale ; taux d’intérêt élevés, pour attirer les +capitaux étrangers avec une rémunération élevée ; production +agricole tout entière tournée vers l’exportation (café, coton, cacao, +arachide, thé etc.) pour faire rentrer des devises, donc réduction des <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Culture_vivri%C3%A8re" title="Culture vivrière" class="mw-redirect">cultures vivrières</a> et <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/D%C3%A9forestation" title="Déforestation">déforestation</a> pour gagner de nouvelles surfaces ; ouverture totale des marchés par la suppression des <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Barri%C3%A8re_douani%C3%A8re" title="Barrière douanière" class="mw-redirect">barrières douanières</a> ; <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Lib%C3%A9ralisation" title="Libéralisation" class="mw-redirect">libéralisation</a> + de l’économie, notamment abandon du contrôle des mouvements de capitaux + et la suppression du contrôle des changes ; fiscalité aggravant +encore les inégalités avec le principe d’une taxe sur la valeur ajoutée +(TVA) et la préservation des revenus du capital ; <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Privatisation" title="Privatisation">privatisations</a> massives des entreprises publiques, donc un désengagement de l’État des secteurs de production concurrentiels.</li> +</ul> +<p>Selon les chiffres du CADTM en 2009, le bilan des flux financiers +montrent que, suite à la crise de la dette, les pays en voie de +développements ont remboursé jusqu’en 2009 l’équivalent de 102 fois ce +qu’ils devaient en 1970, dans le même temps leur dette a été multiplié +par 48.</p> +<p>Le remboursement de la dette extérieure entre 1986 et 2007 correspond + ainsi à l’équivalent de 7.5 plans Marshall injectés vers les pays du +Nord<sup id="cite_ref-CADTM.2C_p.193_52-0" class="reference"><a href="#cite_note-CADTM.2C_p.193-52"><span class="cite_crochet">[</span>53<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Ainsi selon le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/CADTM" title="CADTM" class="mw-redirect">CADTM</a>, <span class="citation">« par + l'intermédiaire de la dette, le transfert des richesses des peuples du +Sud vers les classes dominantes du Nord avec la complicité de celles du +Sud est à l'oeuvre sous nos yeux. »</span><sup id="cite_ref-CADTM.2C_p.193_52-1" class="reference"><a href="#cite_note-CADTM.2C_p.193-52"><span class="cite_crochet">[</span>53<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></p> +<p>La dette extérieure publique de l’Afrique se chiffre à 130 milliards de dollars en 2009<sup id="cite_ref-cadtm.org_50-1" class="reference"><a href="#cite_note-cadtm.org-50"><span class="cite_crochet">[</span>51<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</p> +<p>Le 10 juin 2009, deux collectifs d’associations françaises et belges réclament dans un rapport sur les « <a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Fonds_vautours&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fonds vautours (page inexistante)">fonds vautours</a> » + la mise en place d’un véritable tribunal international de la dette. Ces + associations soulignent que ces fonds spéculatifs «rachètent les dettes + de pays pauvres à un prix extrêmement bas en vue de les contraindre par + voie judiciaire à les rembourser au prix fort, engrangent des plus +values colossales sur le dos des populations du <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Congo" title="Congo">Congo</a>, de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Zambie" title="Zambie">Zambie</a>, du Pérou, d'Argentine ou du Nicaragua»<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite_crochet">[</span>54<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</p> +<p>Elles pointent du doigt les responsabilités des pays riches, estimant notamment que <span class="citation">« les justices <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fran%C3%A7ais" title="Français">française</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Anglais" title="Anglais">anglaise</a> ou <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89tats-Unis" title="États-Unis">américaine</a> donnent systématiquement raison aux fonds vautours contre les pays pauvres »</span> et que <span class="citation">« l'argent que la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/France" title="France">France</a> + et les pays riches ont consacré aux allègements de dette se voit +confisqué par des fonds privés au lieu de financer les dépenses +sociales, comme annoncé »</span><sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite_crochet">[</span>55<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</p> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="La_place_de_l.27Afrique_dans_la_mondialisation_des_.C3.A9changes">La place de l'Afrique dans la mondialisation des échanges</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=40" title="Modifier la section : La place de l'Afrique dans la mondialisation des échanges">modifier</a>]</span></h3> +<p>L´Afrique est un continent totalement délaissé dans la +mondialisation : sa contribution dans le commerce mondial est très +faible, et en déclin permanent<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite_crochet">[</span>56<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, de 8 % dans les années 1990 à 2 % aujourd'hui<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite_crochet">[</span>57<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, et ses exportations sont constituées à 80 % de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/P%C3%A9trole" title="Pétrole">pétrole</a>, des <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Minerais" title="Minerais" class="mw-redirect">minerais</a> et des produits agricoles<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite_crochet">[</span>58<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> .</p> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Ressources_naturelles">Ressources naturelles</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=41" title="Modifier la section : Ressources naturelles">modifier</a>]</span></h3> +<p>L'Afrique possède des gisements de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Min%C3%A9raux" title="Minéraux" class="mw-redirect">minéraux</a> (<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/M%C3%A9taux" title="Métaux" class="mw-redirect">métaux</a>), de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Pierres_pr%C3%A9cieuses" title="Pierres précieuses" class="mw-redirect">pierres précieuses</a>, de reserves d'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Or" title="Or">or</a> et de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Zinc" title="Zinc">zinc</a>. Les ressources (<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/P%C3%A9trole" title="Pétrole">pétrole</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Gaz_naturel" title="Gaz naturel">gaz naturel</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Houille" title="Houille">charbon</a>) sont <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Gestion_des_ressources_naturelles" title="Gestion des ressources naturelles">exploitées</a> majoritairement par des grandes <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Multinationale" title="Multinationale">multinationales</a>. Elles sont souvent dénoncées comme contribuant à la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Paup%C3%A9risation" title="Paupérisation">paupérisation</a> des populations <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Indig%C3%A8ne" title="Indigène">autochtones</a>. + Depuis quelques années, on assiste à l'exploitation de nouvelles +ressources naturelles, notamment par les pays asiatiques (dont la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Chine" title="Chine">Chine</a> et l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Inde" title="Inde">Inde</a>) + ou pétroliers en manque de place : les terres agricoles sont +achetées, et les surfaces concernées sont très importantes pour un +continent qui subit la malnutrition et des famines régulières. Certains +parlent de recolonisation de l'Afrique à ce sujet<sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite_crochet">[</span>59<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</p> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Tourisme">Tourisme</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=42" title="Modifier la section : Tourisme">modifier</a>]</span></h3> +<div class="detail">Articles connexes : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tourisme_au_maroc" title="Tourisme au maroc" class="mw-redirect">Tourisme au maroc</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tourisme_au_S%C3%A9n%C3%A9gal" title="Tourisme au Sénégal">Tourisme au Sénégal</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tourisme_en_C%C3%B4te_d%27Ivoire" title="Tourisme en Côte d'Ivoire">Tourisme en Côte d'Ivoire</a> et <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tourisme_au_Mali" title="Tourisme au Mali">Tourisme au Mali</a>.</div> +<div class="thumb tright"> +<div class="thumbinner" style="width: 222px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Great_Mosque_of_Kairouan_prayer_hall_facade.jpg" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/220px-Great_Mosque_of_Kairouan_prayer_hall_facade.jpg" class="thumbimage" height="165" width="220"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Great_Mosque_of_Kairouan_prayer_hall_facade.jpg" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +La <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Grande_Mosqu%C3%A9e_de_Kairouan" title="Grande Mosquée de Kairouan">Grande Mosquée de Kairouan</a>, la plus ancienne au Maghreb et l'une des plus prestigieuses d'Afrique, est un joyau de l'architecture islamique, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Kairouan" title="Kairouan">Kairouan</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tunisie" title="Tunisie">Tunisie</a></div> +</div> +</div> +<div class="thumb tright"> +<div class="thumbinner" style="width: 222px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Hassan2.jpg" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/220px-Hassan2.jpg" class="thumbimage" height="165" width="220"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Hassan2.jpg" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +La <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mosqu%C3%A9e_Hassan_II" title="Mosquée Hassan II">mosquée Hassan II</a>, la plus grande mosquée d'Afrique, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Casablanca" title="Casablanca">Casablanca</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Maroc" title="Maroc">Maroc</a></div> +</div> +</div> +<div class="thumb tright"> +<div class="thumbinner" style="width: 222px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Sphinxfront.jpg" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/220px-Sphinxfront.jpg" class="thumbimage" height="150" width="220"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Sphinxfront.jpg" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +Pyramides en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89gypte" title="Égypte">Égypte</a></div> +</div> +</div> +<div class="thumb tright"> +<div class="thumbinner" style="width: 222px;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:NOTRE_DAME_D%27AFRIQUE.ALGER.jpg" class="image"><img alt="" src="Afrique_files/220px-NOTRE_DAME_DAFRIQUE.jpg" class="thumbimage" height="157" width="220"></a> +<div class="thumbcaption"> +<div class="magnify"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:NOTRE_DAME_D%27AFRIQUE.ALGER.jpg" class="internal" title="Agrandir"><img src="Afrique_files/magnify-clip.png" alt="" height="11" width="15"></a></div> +Notre Dame d'Afrique et la statue Lavigerie, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Alger" title="Alger">Alger</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Alg%C3%A9rie" title="Algérie">Algérie</a></div> +</div> +</div> +<p><b>Lieux et monuments célèbres</b> :</p> +<div class="detail">Article détaillé : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_du_patrimoine_mondial_en_Afrique" title="Liste du patrimoine mondial en Afrique">Liste du patrimoine mondial en Afrique</a>.</div> +<ul> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/N%C3%A9cropole_de_Gizeh" title="Nécropole de Gizeh">Pyramides</a> d'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89gypte" title="Égypte">Égypte</a> au <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Le_Caire" title="Le Caire">Caire</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Louxor" title="Louxor">Louxor</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sphynx" title="Sphynx">Sphynx</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Alexandrie" title="Alexandrie">Alexandrie</a> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89gypte" title="Égypte">Égypte</a>.</li> +<li>Désert du <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sahara" title="Sahara">Sahara</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Alg%C3%A9rie" title="Algérie">Algérie</a>,<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tchad" title="Tchad">tchad</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Maroc" title="Maroc">Maroc</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mauritanie" title="Mauritanie">Mauritanie</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mali" title="Mali">Mali</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tunisie" title="Tunisie">Tunisie</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Libye" title="Libye">Libye</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89gypte" title="Égypte">Égypte</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Niger" title="Niger">Niger</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Soudan" title="Soudan">Soudan</a>.</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Chutes_Victoria" title="Chutes Victoria">Chutes Victoria</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Zimbabwe" title="Zimbabwe">Zimbabwe</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Zambie" title="Zambie">Zambie</a>.</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mont_Kilimanjaro" title="Mont Kilimanjaro" class="mw-redirect">Mont Kilimanjaro</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tanzanie" title="Tanzanie">Tanzanie</a>.</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tunisie" title="Tunisie">Tunisie</a> sites et monuments : +<ul> +<li>la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Grande_Mosqu%C3%A9e_de_Kairouan" title="Grande Mosquée de Kairouan">Grande Mosquée de Kairouan</a> également appelée Mosquée Oqba Ibn Nafi reste encore aujourd'hui l'emblème de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Kairouan" title="Kairouan">Kairouan</a> et constitue le plus ancien et le plus prestigieux monument islamique de Tunisie et du <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Maghreb" title="Maghreb">Maghreb</a> + ainsi qu'un véritable joyaux architectural qui orne la ville de +Kairouan elle-même étant considérée comme la quatrième ville sainte de +l'islam<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite_crochet">[</span>60<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> ;</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Carthage" title="Carthage">Carthage</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sidi_Bou_Said" title="Sidi Bou Said" class="mw-redirect">Sidi Bou Said</a>, la médina (avec la mosquée El Zitouna) située au cœur de la capitale <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tunis" title="Tunis">Tunis</a> ;</li> +<li>le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Amphith%C3%A9%C3%A2tre_d%27El_Jem" title="Amphithéâtre d'El Jem">Collisé d'El Djem</a> le plus grand de l'Empire romain après celui de Rome, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Dougga" title="Dougga">Dougga</a> (site archéologique romain inscrit au patrimoine mondial de l'humanité), le site archéologique punique de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Kerkouane" title="Kerkouane">Kerkouane</a>, les habitats <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Troglodytes" title="Troglodytes">Troglodytes</a> du sud tunisien, etc.</li> +</ul> +</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Maroc" title="Maroc">Maroc</a> : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mosqu%C3%A9e_Hassan_II" title="Mosquée Hassan II">Mosquée Hassan II</a>.</li> +<li>Les réserves d'animaux sauvages accessibles par des safaris : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_du_Congo" title="République démocratique du Congo">République démocratique du Congo</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Kenya" title="Kenya">Kenya</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Namibie" title="Namibie">Namibie</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_du_Sud" title="Afrique du Sud">Afrique du Sud</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tanzanie" title="Tanzanie">Tanzanie</a>.</li> +<li>L'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ile_de_Gor%C3%A9e" title="Ile de Gorée" class="mw-redirect">ile de Gorée</a>, lieu de mémoire concernant l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Esclavage" title="Esclavage">esclavage</a>, au <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9n%C3%A9gal" title="Sénégal">Sénégal</a>.</li> +<li>Nombreux sites égyptiens en <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Nubie" title="Nubie">Nubie</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Soudan" title="Soudan">Soudan</a>.</li> +<li>Plages sauvages de l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Archipel_des_Comores" title="Archipel des Comores">Archipel des Comores</a>.</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mali" title="Mali">Mali</a> : <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tombouctou" title="Tombouctou">Tombouctou</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Djenn%C3%A9" title="Djenné">Djenné</a>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Dogons" title="Dogons">pays dogon</a> (région la plus visitée de l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_de_l%27ouest" title="Afrique de l'ouest" class="mw-redirect">Afrique de l'ouest</a>). Ces trois sites sont inscrits au <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Patrimoine_mondial_de_l%27UNESCO" title="Patrimoine mondial de l'UNESCO" class="mw-redirect">Patrimoine mondial de l'UNESCO</a>.</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/C%C3%B4te_d%27Ivoire" title="Côte d'Ivoire">Côte d'Ivoire</a> : +<ul> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Assinie" title="Assinie">Assinie</a></li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Grand-Bassam" title="Grand-Bassam">Grand-Bassam</a></li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Man_%28C%C3%B4te_d%27Ivoire%29" title="Man (Côte d'Ivoire)">Man</a></li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Yamoussoukro" title="Yamoussoukro">Yamoussoukro</a> (<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Basilique_Notre-Dame_de_la_Paix_de_Yamoussoukro" title="Basilique Notre-Dame de la Paix de Yamoussoukro">La Basilique Notre Dame de la Paix</a>)</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Maison_du_PDCI-RDA" title="Maison du PDCI-RDA">Maison du PDCI-RDA</a></li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cat%C3%A9gorie:Parc_national_de_C%C3%B4te_d%27Ivoire" title="Catégorie:Parc national de Côte d'Ivoire">Parcs nationaux</a></li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fondation_F%C3%A9lix-Houphou%C3%ABt-Boigny" title="Fondation Félix-Houphouët-Boigny">Fondation Félix-Houphouët-Boigny</a></li> +</ul> +</li> +</ul> +<p>Le tourisme de masse concerne davantage l'Afrique du Nord que l'Afrique subsaharienne<sup style="padding-left: 2px; cursor: help;" title="Ce passage nécessite une référence."><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Aide:R%C3%A9f%C3%A9rence_n%C3%A9cessaire" title="Aide:Référence nécessaire">[réf. nécessaire]</a></sup>.</p> +<h2 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences">Notes et références</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=43" title="Modifier la section : Notes et références">modifier</a>]</span></h2> +<div class="references-small" style="-moz-column-count: 2;"> +<div style="font-size: 85%;"> +<ol class="references"> +<li id="cite_note-0"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-0">↑</a></span> Sayre, April Pulley. (1999) <i>Africa</i>, Twenty-First Century Books. <small>(ISBN )</small></li> +<li id="cite_note-1"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <a href="https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook" class="external autonumber" rel="nofollow">[1]</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de [1]" href="http://wikiwix.com/cache/?url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook&title=%5B1%5D">archive</a>]</small>, CIA World Factbook 2009</li> +<li id="cite_note-2"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> Archives des missions scientifiques et littéraires De France Commission des missions scientifiques et littéraires, France <a href="http://books.google.fr/books?id=G08PAAAAYAAJ&pg=PA481&dq=africa+ifru" class="external autonumber" rel="nofollow">[2]</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de [2]" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://books.google.fr/books?id=G08PAAAAYAAJ%26pg=PA481%26dq=africa+ifru&title=%5B2%5D">archive</a>]</small></li> +<li id="cite_note-3"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <a href="http://books.google.fr/books?id=nVEzAAAAIAAJ&q=africa++++ifri&dq=africa++++ifri&lr=&pgis=1" class="external text" rel="nofollow">Mots De Edmond Rostand</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de Mots De Edmond Rostand" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://books.google.fr/books?id=nVEzAAAAIAAJ%26q=africa++++ifri%26dq=africa++++ifri%26lr=%26pgis=1&title=Mots%20De%20Edmond%20Rostand">archive</a>]</small></li> +<li id="cite_note-4"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <a href="http://links.jstor.org/sici?sici=0368-4016%28190301%292%3A6%3C161%3ATB%3E2.0.CO%3B2-L" class="external text" rel="nofollow"><i>The Berbers</i></a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de The Berbers" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://links.jstor.org/sici?sici=0368-4016%28190301%292%253A6%253C161%253ATB%253E2.0.CO%253B2-L&title=The%20Berbers">archive</a>]</small>, Geo. Babington Michell, Journal of the Royal African Society, Vol. 2, No. 6 (Jan., 1903), pp. 161.</li> +<li id="cite_note-5"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <a href="http://books.google.fr/books?id=1F9HPuDkySsC&pg=PA117&dq=afer+ifren&lr=&sig=H2vZikQuwnJK4l-vUwYD0F28w08#PPA118,M1" class="external text" rel="nofollow"><i>The Golden Age of the Moor</i></a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de The Golden Age of the Moor" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://books.google.fr/books?id=1F9HPuDkySsC%26pg=PA117%26dq=afer+ifren%26lr=%26sig=H2vZikQuwnJK4l-vUwYD0F28w08#PPA118,M1&title=The%20Golden%20Age%20of%20the%20Moor">archive</a>]</small>, Ivan Van Sertima, 1991.</li> +<li id="cite_note-6"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <a href="http://books.google.fr/books?id=ltUOAAAAQAAJ&pg=PA102&dq=afer+ifren&lr=" class="external text" rel="nofollow"><i>Description de l'Afrique et de l'Espagne</i></a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de Description de l'Afrique et de l'Espagne" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://books.google.fr/books?id=ltUOAAAAQAAJ%26pg=PA102%26dq=afer+ifren%26lr=&title=Description%20de%20l%27Afrique%20et%20de%20l%27Espagne">archive</a>]</small>, texte arabe avec une traduction de Muḥammad b. Muḥammad Idrîsî, 1866, page 102.</li> +<li id="cite_note-7"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> histoire des berberes et des dynasties musulmanes de l'afrque De m. le baron de slane</li> +<li id="cite_note-8"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> Recueil des notices et mémoires de la Société archéologique, historique du département de Constantine, Arnolet, 1878.</li> +<li id="cite_note-9"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <i>L'Afrique du Nord dans l'antiquité</i>, par François Decret; <a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=M._Fantar&action=edit&redlink=1" class="new" title="M. Fantar (page inexistante)">M. Fantar</a>.</li> +<li id="cite_note-10"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="ouvrage" id=".5B.5BAl_Idrissi.7CIdr.C4.ABs.C4.AB.5D.5D1866"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Al_Idrissi" title="Al Idrissi">Idrīsī</a> (trad. Reinhart Pieter Anne Dozy, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Michael_Jan_de_Goeje" title="Michael Jan de Goeje">Michael Jan de Goeje</a>), <cite>Description de l'Afrique et de l'Espagne</cite>, Brill, Leyde, 1866 <small>[<a href="http://books.google.fr/books?id=jPENAAAAQAAJ&pg=PA102#v=onepage&q=&f=false" class="external text" rel="nofollow">lire en ligne</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de lire en ligne" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://books.google.fr/books?id=jPENAAAAQAAJ%26pg=PA102#v=onepage%26q=%26f=false&title=lire%20en%20ligne">archive</a>]</small>]</small>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 102, note 4</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Description+de+l%27Afrique+et+de+l%27Espagne&rft.aulast=%5B%5BAl+Idrissi%7CIdr%C4%ABs%C4%AB%5D%5D&rft.au=%5B%5BAl+Idrissi%7CIdr%C4%ABs%C4%AB%5D%5D&rft.date=1866&rft.pages=102%2C+note+4&rft.tpages=%7B%7B%7Bpages%7D%7D%7D&rft.place=Leyde&rft.pub=Brill&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.fr%2Fbooks%3Fid%3DjPENAAAAQAAJ%26pg%3DPA102%23v%3Donepage%26q%3D%26f%3Dfalse&rfr_id=info:sid/fr.wikipedia.org:Afrique"><span style="display: none;"> </span></span></li> +<li id="cite_note-11"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <a href="http://books.google.fr/books?id=SLSzNfdcqfoC&pg=PA200&dq=Itineraria+Phoenicia+Ifren&sig=opSH-an97IhmB6GtJjMvn7bt4tc#PPA199,M1" class="external text" rel="nofollow"><i>Itineraria Phoenicia</i></a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de Itineraria Phoenicia" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://books.google.fr/books?id=SLSzNfdcqfoC%26pg=PA200%26dq=Itineraria+Phoenicia+Ifren%26sig=opSH-an97IhmB6GtJjMvn7bt4tc#PPA199,M1&title=Itineraria%20Phoenicia">archive</a>]</small> de Edward Lipiński, 2004.</li> +<li id="cite_note-12"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <i>Oases of the Libyan Desert</i>, H. R. Palmer, The Geographical Journal, Vol. 73, No. 3 (Mar., 1929), pp. 302-303</li> +<li id="cite_note-13"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> Corripus, La Johanide</li> +<li id="cite_note-14"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <i>Mémoire de la société géographique de Genève</i>, p 49, par société géographique Genève <a href="http://books.google.fr/books?id=XzMFAAAAQAAJ&pg=RA2-PA46&dq=ifuraces&as_brr=1" class="external autonumber" rel="nofollow">[3]</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de [3]" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://books.google.fr/books?id=XzMFAAAAQAAJ%26pg=RA2-PA46%26dq=ifuraces%26as_brr=1&title=%5B3%5D">archive</a>]</small></li> +<li id="cite_note-15"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <a href="http://www.histoire-afrique.org/article163.html" class="external free" rel="nofollow">http://www.histoire-afrique.org/article163.html</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de http://www.histoire-afrique.org/article163.html" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.histoire-afrique.org/article163.html&title=http%3A%2F%2Fwww.histoire-afrique.org%2Farticle163.html">archive</a>]</small> DIALLO Boubacar Séga, <i>l'empire du Mali</i>, université de Bamako</li> +<li id="cite_note-16"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <i>Tiken Jah Fakoly - L'Afrique ne pleure plus, elle parle.</i>, Les arènes, 2008, p.12 et p. 16 à 19</li> +<li id="cite_note-17"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <a href="http://www.civicwebs.com/cwvlib/africa/ethiopia/pankhurst/ethiopia_across_red_sea_&_indian_ocean.htm" class="external text" rel="nofollow">Ethiopia Across the Red Sea and Indian Ocean</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de Ethiopia Across the Red Sea and Indian Ocean" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.civicwebs.com/cwvlib/africa/ethiopia/pankhurst/ethiopia_across_red_sea_%26_indian_ocean.htm&title=Ethiopia%20Across%20the%20Red%20Sea%20and%20Indian%20Ocean">archive</a>]</small>, + Dr. Richard Pankhurst, 1999: ensemble de 3 articles publiés dans le +quotidien éthiopien Addis Tribune sur les relations entre l'Éthiopie et +les pays de l'Océan Indien pendant les périodes antiques et le début de +l'ère médiévale, en particulier avec l'Inde</li> +<li id="cite_note-18"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <a href="http://fr.encarta.msn.com/encyclopedia_761572628_6/Afrique.html" class="external text" rel="nofollow">MSN Encarta</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de MSN Encarta" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://fr.encarta.msn.com/encyclopedia_761572628_6/Afrique.html&title=MSN%20Encarta">archive</a>]</small></li> +<li id="cite_note-19"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span style="font-family: monospace; font-weight: bold; font-size: small;">(<abbr class="abbr" title="Langue : français">fr</abbr>)</span> <a href="http://books.google.fr/books?id=adc_h_0v_b8C&pg=PA106&dq=congres+de+berlin+afrique&hl=fr&ei=pkVBTOCaM8Sk4Qaq-NCJDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=10&ved=0CFoQ6AEwCQ#v=onepage&q&f=false" class="external text" rel="nofollow">Moïse Léonard Jamfa Chiadjeu, <i>Comment + comprendre la "crise" de l'État postcolonial en Afrique?: un essai +d'explication structurelle à partir des cas de l'Angola, du +Congo-Brazzaville, du Congo-Kinshasa, du Liberia et du Rwanda</i>, éd. Peter Lang, 2005, p. 106</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de Moïse Léonard Jamfa Chiadjeu, Comment comprendre la "crise" de l'État postcolonial en Afrique?: un essai d'explication structurelle à partir des cas de l'Angola, du Congo-Brazzaville, du Congo-Kinshasa, du Liberia et du Rwanda, éd. Peter Lang, 2005, p. 106" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://books.google.fr/books?id=adc_h_0v_b8C%26pg=PA106%26dq=congres+de+berlin+afrique%26hl=fr%26ei=pkVBTOCaM8Sk4Qaq-NCJDg%26sa=X%26oi=book_result%26ct=result%26resnum=10%26ved=0CFoQ6AEwCQ#v=onepage%26q%26f=false&title=Mo%C3%AFse%20L%C3%A9onard%20Jamfa%20Chiadjeu%2C%20Comment%20comprendre%20la%20%22crise%22%20de%20l%27%C3%89tat%20postcolonial%20en%20Afrique%3F%3A%20un%20essai%20d%27explication%20structurelle%20%C3%A0%20partir%20des%20cas%20de%20l%27Angola%2C%20du%20Congo-Brazzaville%2C%20du%20Congo-Kinshasa%2C%20du%20Liberia%20et%20du%20Rwanda%2C%20%C3%A9d.%20Peter%20Lang%2C%202005%2C%20p.%20106">archive</a>]</small></li> +<li id="cite_note-20"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span style="font-family: monospace; font-weight: bold; font-size: small;">(<abbr class="abbr" title="Langue : français">fr</abbr>)</span> <a href="http://books.google.fr/books?id=d4eb6ny2whAC&pg=PA108&dq=independance+liberia+1847&hl=fr&ei=WIA-TK6aM4iI4QaVo-GnAg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6&ved=0CEIQ6AEwBQ#v=onepage&q&f=false" class="external text" rel="nofollow">J. F. Ade Ajayi, <i>Histoire générale de l'Afrique: L'Afrique au XIXe siècle jusque vers les années 1880</i>, éd. UNESCO, 1996, p. 108</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de J. F. Ade Ajayi, Histoire générale de l'Afrique: L'Afrique au XIXe siècle jusque vers les années 1880, éd. UNESCO, 1996, p. 108" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://books.google.fr/books?id=d4eb6ny2whAC%26pg=PA108%26dq=independance+liberia+1847%26hl=fr%26ei=WIA-TK6aM4iI4QaVo-GnAg%26sa=X%26oi=book_result%26ct=result%26resnum=6%26ved=0CEIQ6AEwBQ#v=onepage%26q%26f=false&title=J.%20F.%20Ade%20Ajayi%2C%20Histoire%20g%C3%A9n%C3%A9rale%20de%20l%27Afrique%3A%20L%27Afrique%20au%20XIXe%20si%C3%A8cle%20jusque%20vers%20les%20ann%C3%A9es%201880%2C%20%C3%A9d.%20UNESCO%2C%201996%2C%20p.%20108">archive</a>]</small></li> +<li id="cite_note-21"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span style="font-family: monospace; font-weight: bold; font-size: small;">(<abbr class="abbr" title="Langue : français">fr</abbr>)</span> <a href="http://books.google.fr/books?id=nmz-plqE8wgC&pg=PA105&dq=bataille+d%27adoua+1896&hl=fr&ei=tag-TMVbwYDgBtvZ6KcC&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CDQQ6AEwAjgK#v=onepage&q=bataille%20d%27adoua%201896&f=false" class="external text" rel="nofollow">Gérard Prunier, <i>L'Éthiopie contemporaine</i>, éd. KARTHALA, 2007, p. 105</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de Gérard Prunier, L'Éthiopie contemporaine, éd. KARTHALA, 2007, p. 105" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://books.google.fr/books?id=nmz-plqE8wgC%26pg=PA105%26dq=bataille+d%2527adoua+1896%26hl=fr%26ei=tag-TMVbwYDgBtvZ6KcC%26sa=X%26oi=book_result%26ct=result%26resnum=3%26ved=0CDQQ6AEwAjgK#v=onepage%26q=bataille%2520d%2527adoua%25201896%26f=false&title=G%C3%A9rard%20Prunier%2C%20L%27%C3%89thiopie%20contemporaine%2C%20%C3%A9d.%20KARTHALA%2C%202007%2C%20p.%20105">archive</a>]</small></li> +<li id="cite_note-22"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> Conventional Arms Transfers to Developing Nations", CRS Report for Congress, 1998-2005, p. 32 <small>[<a href="http://www.fas.org/sgp/crs/weapons/RL33696.pdf" class="external text" rel="nofollow">lire en ligne</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de lire en ligne" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.fas.org/sgp/crs/weapons/RL33696.pdf&title=lire%20en%20ligne">archive</a>]</small>]</small></li> +<li id="cite_note-23"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span style="font-family: monospace; font-weight: bold; font-size: small;">(<abbr class="abbr" title="Langue : français">fr</abbr>)</span> <a href="http://books.google.com/books?id=_dBXpU3h9DwC&pg=PA18&dq=organisation+de+l%27unit%C3%A9+africaine+1963&hl=fr&ei=C807TM-hCYbLOPe7hMsM&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=10&ved=0CE8Q6AEwCQ#v=onepage&q=organisation%20de%20l%27unit%C3%A9%20africaine%201963&f=false" class="external text" rel="nofollow">Luc Sindjoun, <i>Sociologie des relations internationales africaines</i>, éd. KARTHALA, 2002, p.18</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de Luc Sindjoun, Sociologie des relations internationales africaines, éd. KARTHALA, 2002, p.18" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://books.google.com/books?id=_dBXpU3h9DwC%26pg=PA18%26dq=organisation+de+l%2527unit%25C3%25A9+africaine+1963%26hl=fr%26ei=C807TM-hCYbLOPe7hMsM%26sa=X%26oi=book_result%26ct=result%26resnum=10%26ved=0CE8Q6AEwCQ#v=onepage%26q=organisation%2520de%2520l%2527unit%25C3%25A9%2520africaine%25201963%26f=false&title=Luc%20Sindjoun%2C%20Sociologie%20des%20relations%20internationales%20africaines%2C%20%C3%A9d.%20KARTHALA%2C%202002%2C%20p.18">archive</a>]</small></li> +<li id="cite_note-24"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span style="font-family: monospace; font-weight: bold; font-size: small;">(<abbr class="abbr" title="Langue : français">fr</abbr>)</span> <a href="http://books.google.com/books?id=84EEOEmV67QC&pg=PA81&dq=organisation+de+l%27unit%C3%A9+africaine+1963&hl=fr&ei=C807TM-hCYbLOPe7hMsM&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDQQ6AEwAw#v=onepage&q=organisation%20de%20l%27unit%C3%A9%20africaine%201963&f=false" class="external text" rel="nofollow">Yves Ekoué Amaïzo, <i>L'Union africaine freine-t-ell l'unité des africains?: retrouver la confiance entre les dirigeants et le peuple-citoyen</i>, éd. menaibuc, 2005, p. 81</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de Yves Ekoué Amaïzo, L'Union africaine freine-t-ell l'unité des africains?: retrouver la confiance entre les dirigeants et le peuple-citoyen, éd. menaibuc, 2005, p. 81" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://books.google.com/books?id=84EEOEmV67QC%26pg=PA81%26dq=organisation+de+l%2527unit%25C3%25A9+africaine+1963%26hl=fr%26ei=C807TM-hCYbLOPe7hMsM%26sa=X%26oi=book_result%26ct=result%26resnum=4%26ved=0CDQQ6AEwAw#v=onepage%26q=organisation%2520de%2520l%2527unit%25C3%25A9%2520africaine%25201963%26f=false&title=Yves%20Ekou%C3%A9%20Ama%C3%AFzo%2C%20L%27Union%20africaine%20freine-t-ell%20l%27unit%C3%A9%20des%20africains%3F%3A%20retrouver%20la%20confiance%20entre%20les%20dirigeants%20et%20le%20peuple-citoyen%2C%20%C3%A9d.%20menaibuc%2C%202005%2C%20p.%2081">archive</a>]</small></li> +<li id="cite_note-25"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="ouvrage" id="2009">{{ <span style="font-family: monospace; font-weight: bold; font-size: small;">(<abbr class="abbr" title="Langue : français">fr</abbr>)</span> }} « <cite style="font-style: italic;"><span class="lang-<span style="font-family: monospace; font-weight: bold; font-size: small;">(<abbr class="abbr" title="Langue : français">fr</abbr>)</span>" lang="<span style="font-family: monospace; font-weight: bold; font-size: small;">(<abbr class="abbr" title="Langue : français">fr</abbr>)</span>" >Le Soudan mécontent d'Obama</cite></span> », dans <i><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Le_Figaro" title="Le Figaro">Le Figaro</a></i>, 11 juillet 2009 <small>[ <a href="http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2009/07/11/01011-20090711FILWWW00537-le-soudan-mecontent-d-obama.php" class="external text" rel="nofollow">texte intégral</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de texte intégral" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2009/07/11/01011-20090711FILWWW00537-le-soudan-mecontent-d-obama.php&title=texte%20int%C3%A9gral">archive</a>]</small> (page consultée le 11 juillet 2009) ]</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=&rft.jtitle=&rfr_id=info:sid/fr.wikipedia.org:Afrique"><span style="display: none;"> </span></span></li> +<li id="cite_note-26"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> Drysdale, Alasdair et Gerald H. Blake, <i>The Middle East and North Africa</i>, Oxford University Press US., 1985 <small>(ISBN )</small>.</li> +<li id="cite_note-MW-27"><span class="noprint renvois_vers_le_texte">↑ <sup><a href="#cite_ref-MW_27-0">a</a> et <a href="#cite_ref-MW_27-1">b</a></sup></span> Merriam-Webster, <i>Merriam-Webster's Geographical Dictionary (Index)</i>, 1998, pp. 10–11. <small>(ISBN )</small>.</li> +<li id="cite_note-Hoare-28"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-Hoare_28-0">↑</a></span> Hoare, Ben. (2002) <i>The Kingfisher A-Z Encyclopedia</i>, Kingfisher Publications. p. 11. <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/0753455692" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-7534-5569-2</a>.</li> +<li id="cite_note-29"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <a href="https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/region/region_afr.html" class="external free" rel="nofollow">https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/region/region_afr.html</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/region/region_afr.html" href="http://wikiwix.com/cache/?url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/region/region_afr.html&title=https%3A%2F%2Fwww.cia.gov%2Flibrary%2Fpublications%2Fthe-world-factbook%2Fregion%2Fregion_afr.html">archive</a>]</small></li> +<li id="cite_note-30"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <a href="https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/region/region_afr.html" class="external free" rel="nofollow">https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/region/region_afr.html</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/region/region_afr.html" href="http://wikiwix.com/cache/?url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/region/region_afr.html&title=https%3A%2F%2Fwww.cia.gov%2Flibrary%2Fpublications%2Fthe-world-factbook%2Fregion%2Fregion_afr.html">archive</a>]</small></li> +<li id="cite_note-31"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <a href="https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/region/region_afr.html" class="external free" rel="nofollow">https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/region/region_afr.html</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/region/region_afr.html" href="http://wikiwix.com/cache/?url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/region/region_afr.html&title=https%3A%2F%2Fwww.cia.gov%2Flibrary%2Fpublications%2Fthe-world-factbook%2Fregion%2Fregion_afr.html">archive</a>]</small></li> +<li id="cite_note-32"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> L'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89gypte" title="Égypte">Égypte</a> est généralement considerée comme un <a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Pays_transcontinental&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pays transcontinental (page inexistante)">Pays transcontinental</a> entre l'Afrique du Nord et l'Ouest de l'Asie.</li> +<li id="cite_note-Sahara_occidental-33"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-Sahara_occidental_33-0">↑</a></span> Le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sahara_occidental" title="Sahara occidental">Sahara occidental</a> est revendiqué par la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9publique_arabe_sahraouie_d%C3%A9mocratique" title="République arabe sahraouie démocratique">République arabe sahraouie démocratique</a>, qui administre une zone libre du territoire, et par le Maroc, qui occupe 80 % du territoire. Il est considéré comme un <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_territoires_non_autonomes_selon_l%27ONU" title="Liste des territoires non autonomes selon l'ONU">territoire non autonome</a> par l'ONU.</li> +<li id="cite_note-34"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <a href="https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/region/region_afr.html" class="external free" rel="nofollow">https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/region/region_afr.html</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/region/region_afr.html" href="http://wikiwix.com/cache/?url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/region/region_afr.html&title=https%3A%2F%2Fwww.cia.gov%2Flibrary%2Fpublications%2Fthe-world-factbook%2Fregion%2Fregion_afr.html">archive</a>]</small></li> +<li id="cite_note-35"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <a href="https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/region/region_afr.html" class="external free" rel="nofollow">https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/region/region_afr.html</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/region/region_afr.html" href="http://wikiwix.com/cache/?url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/region/region_afr.html&title=https%3A%2F%2Fwww.cia.gov%2Flibrary%2Fpublications%2Fthe-world-factbook%2Fregion%2Fregion_afr.html">archive</a>]</small></li> +<li id="cite_note-36"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span style="font-family: monospace; font-weight: bold; font-size: small;">(<abbr class="abbr" title="Langue : français">fr</abbr>)</span><cite style="font-style: normal;" class="ouvrage">Population Reference Bureau, « <a href="http://www.prb.org/pdf08/08WPDS_FR.pdf" class="external text" rel="nofollow">Fiche de données sur la population mondiale 2008</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de Fiche de données sur la population mondiale 2008" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.prb.org/pdf08/08WPDS_FR.pdf&title=Fiche%20de%20donn%C3%A9es%20sur%20la%20population%20mondiale%202008">archive</a>]</small> » sur <i><a href="http://www.prb.org/" class="external free" rel="nofollow">http://www.prb.org</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de http://www.prb.org" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.prb.org/&title=http%3A%2F%2Fwww.prb.org">archive</a>]</small></i>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/USAID" title="USAID" class="mw-redirect">USAID</a>, 2008. Consulté le 12 juillet 2009</cite></li> +<li id="cite_note-37"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <abbr style="font-family: monospace; font-weight: bold; font-size: 90%; border-bottom: 0pt none; cursor: help;" title="Document au format Portable Document Format (PDF) d'Adobe">[pdf]</abbr><span style="font-family: monospace; font-weight: bold; font-size: small;">(<abbr class="abbr" title="Langue : anglais">en</abbr>)</span> <cite style="font-style: normal;" class="ouvrage">United Nations Population Division., « <a href="http://www.un.org/esa/population/publications/sixbillion/sixbilpart1.pdf" class="external text" rel="nofollow">The World at Six Billion</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de The World at Six Billion" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.un.org/esa/population/publications/sixbillion/sixbilpart1.pdf&title=The%20World%20at%20Six%20Billion">archive</a>]</small> » sur <i><a href="http://www.un.org/" class="external free" rel="nofollow">http://www.un.org/</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de http://www.un.org/" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.un.org/&title=http%3A%2F%2Fwww.un.org%2F">archive</a>]</small></i>, Organisation des Nations Unies, 2004. Consulté le 11 juillet 2009</cite></li> +<li id="cite_note-38"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <a href="http://www.statistiques-mondiales.com/mortalite_infantile_afrique.htm" class="external free" rel="nofollow">http://www.statistiques-mondiales.com/mortalite_infantile_afrique.htm</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de http://www.statistiques-mondiales.com/mortalite_infantile_afrique.htm" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.statistiques-mondiales.com/mortalite_infantile_afrique.htm&title=http%3A%2F%2Fwww.statistiques-mondiales.com%2Fmortalite_infantile_afrique.htm">archive</a>]</small></li> +<li id="cite_note-39"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <a href="http://www.statistiques-mondiales.com/champions_du_monde.htm" class="external free" rel="nofollow">http://www.statistiques-mondiales.com/champions_du_monde.htm</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de http://www.statistiques-mondiales.com/champions_du_monde.htm" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.statistiques-mondiales.com/champions_du_monde.htm&title=http%3A%2F%2Fwww.statistiques-mondiales.com%2Fchampions_du_monde.htm">archive</a>]</small></li> +<li id="cite_note-40"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <a href="http://survivreausida.net/a4702-le-sida-est-devenu-la-premiere-cause-de-mort.html" class="external free" rel="nofollow">http://survivreausida.net/a4702-le-sida-est-devenu-la-premiere-cause-de-mort.html</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de http://survivreausida.net/a4702-le-sida-est-devenu-la-premiere-cause-de-mort.html" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://survivreausida.net/a4702-le-sida-est-devenu-la-premiere-cause-de-mort.html&title=http%3A%2F%2Fsurvivreausida.net%2Fa4702-le-sida-est-devenu-la-premiere-cause-de-mort.html">archive</a>]</small> <i>Le sida est devenu la première cause de mortalité en Afrique</i>, 6 mars 2001, Peter Piot, directeur exécutif d'ONUSIDA, entretien dans le journal Le Monde.</li> +<li id="cite_note-41"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <a href="http://www.hns-info.net/spip.php?article12696" class="external free" rel="nofollow">http://www.hns-info.net/spip.php?article12696</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de http://www.hns-info.net/spip.php?article12696" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.hns-info.net/spip.php?article12696&title=http%3A%2F%2Fwww.hns-info.net%2Fspip.php%3Farticle12696">archive</a>]</small> Le sida reste la première cause de mortalité en Afrique</li> +<li id="cite_note-42"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> Frédérique Briard, <i>Tiken Jah Fakoly - L'Afrique ne pleure plus, elle parle.</i>, Les arènes, 2008, p.8</li> +<li id="cite_note-43"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> Air France Magazine « spécial cinéma » n°133, mai 2008, p.70</li> +<li id="cite_note-44"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> Aboubakar Sanogo, « Sembène's children follow in a fine tradition », <i>The Africa Report</i>, n° 9, janvier-mars 2008, p. 102-104</li> +<li id="cite_note-45"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <i>La Francophonie dans le Monde</i> 2006-2007, Nathan, Paris 2007, pp. 16-17, pp. 29-31 et pp. 41-44, disponible sur : <a href="http://www.francophonie.org/Rapport-du-Secretaire-general-de.html" class="external free" rel="nofollow">http://www.francophonie.org/Rapport-du-Secretaire-general-de.html</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de http://www.francophonie.org/Rapport-du-Secretaire-general-de.html" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.francophonie.org/Rapport-du-Secretaire-general-de.html&title=http%3A%2F%2Fwww.francophonie.org%2FRapport-du-Secretaire-general-de.html">archive</a>]</small></li> +<li id="cite_note-46"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span style="font-family: monospace; font-weight: bold; font-size: small;">(<abbr class="abbr" title="Langue : français">fr</abbr>)</span> <a href="http://www.acalan.org/fr/aboutacalan/historique.php" class="external text" rel="nofollow">Historique de l'académie africaine des langues (acalan.org)</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de Historique de l'académie africaine des langues (acalan.org)" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.acalan.org/fr/aboutacalan/historique.php&title=Historique%20de%20l%27acad%C3%A9mie%20africaine%20des%20langues%20%28acalan.org%29">archive</a>]</small></li> +<li id="cite_note-47"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span style="font-family: monospace; font-weight: bold; font-size: small;">(<abbr class="abbr" title="Langue : anglais">en</abbr>)</span> <a href="http://books.google.com/books?id=oOoRIa9QuRwC&pg=PA248&dq=oldest+mosque+in+north+africa&lr=&hl=fr&cd=1#v=onepage&q=oldest%20mosque%20in%20north%20africa&f=false" class="external text" rel="nofollow">Hans Kung, <i>Tracing the Way: Spiritual Dimensions of the World Religions</i>, éd. Continuum International Publishing Group, 2006, p. 248</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de Hans Kung, Tracing the Way: Spiritual Dimensions of the World Religions, éd. Continuum International Publishing Group, 2006, p. 248" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://books.google.com/books?id=oOoRIa9QuRwC%26pg=PA248%26dq=oldest+mosque+in+north+africa%26lr=%26hl=fr%26cd=1#v=onepage%26q=oldest%2520mosque%2520in%2520north%2520africa%26f=false&title=Hans%20Kung%2C%20Tracing%20the%20Way%3A%20Spiritual%20Dimensions%20of%20the%20World%20Religions%2C%20%C3%A9d.%20Continuum%20International%20Publishing%20Group%2C%202006%2C%20p.%20248">archive</a>]</small></li> +<li id="cite_note-48"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span style="font-family: monospace; font-weight: bold; font-size: small;">(<abbr class="abbr" title="Langue : français">fr</abbr>)</span> <a href="http://www.qantara-med.org/qantara4/public/show_document.php?do_id=399" class="external text" rel="nofollow">Grande mosquée de Kairouan (Qantara patrimoine méditerranéen)</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de Grande mosquée de Kairouan (Qantara patrimoine méditerranéen)" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.qantara-med.org/qantara4/public/show_document.php?do_id=399&title=Grande%20mosqu%C3%A9e%20de%20Kairouan%20%28Qantara%20patrimoine%20m%C3%A9diterran%C3%A9en%29">archive</a>]</small></li> +<li id="cite_note-49"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <cite style="font-style: normal;" class="ouvrage"><a href="http://www.continentalnews.fr/actualite/economie,4/energie-le-gaz-africain-pour-l-afrique,5976.html" class="external text" rel="nofollow">Energie : Le gaz africain pour l'Afrique ?</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de Energie : Le gaz africain pour l'Afrique ?" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.continentalnews.fr/actualite/economie,4/energie-le-gaz-africain-pour-l-afrique,5976.html&title=Energie%C2%A0%3A%20Le%20gaz%20africain%20pour%20l%27Afrique%C2%A0%3F">archive</a>]</small> sur <i><a href="http://www.continentalnews.fr/" class="external free" rel="nofollow">http://www.continentalnews.fr</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de http://www.continentalnews.fr" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.continentalnews.fr/&title=http%3A%2F%2Fwww.continentalnews.fr">archive</a>]</small></i>, Continental News, 14 mars 2009. Consulté le 11 juillet 2009</cite></li> +<li id="cite_note-cadtm.org-50"><span class="noprint renvois_vers_le_texte">↑ <sup><a href="#cite_ref-cadtm.org_50-0">a</a> et <a href="#cite_ref-cadtm.org_50-1">b</a></sup></span> CADTM, La dette en chiffres 2009 <small>[<a href="http://www.cadtm.org/spip.php?article445" class="external text" rel="nofollow">lire en ligne</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de lire en ligne" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.cadtm.org/spip.php?article445&title=lire%20en%20ligne">archive</a>]</small>]</small></li> +<li id="cite_note-51"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> Damien Millet, <a href="http://www.cadtm.org/spip.php?article22" class="external text" rel="nofollow">‘’La dette du Tiers Monde ?’’</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de ‘’La dette du Tiers Monde ?’’" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.cadtm.org/spip.php?article22&title=%E2%80%98%E2%80%99La%20dette%20du%20Tiers%20Monde%C2%A0%3F%E2%80%99%E2%80%99">archive</a>]</small>, CADTM</li> +<li id="cite_note-CADTM.2C_p.193-52"><span class="noprint renvois_vers_le_texte">↑ <sup><a href="#cite_ref-CADTM.2C_p.193_52-0">a</a> et <a href="#cite_ref-CADTM.2C_p.193_52-1">b</a></sup></span> CADTM, <a href="http://www.cadtm.org/spip.php?article3860" class="external text" rel="nofollow">‘’ 60 Questions 60 Réponses sur la dette, le FMI et la Banque mondiale’’</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de ‘’ 60 Questions 60 Réponses sur la dette, le FMI et la Banque mondiale’’" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.cadtm.org/spip.php?article3860&title=%E2%80%98%E2%80%99%2060%20Questions%2060%20R%C3%A9ponses%20sur%20la%20dette%2C%20le%20FMI%20et%20la%20Banque%20mondiale%E2%80%99%E2%80%99">archive</a>]</small>, p.193</li> +<li id="cite_note-53"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <i>Un vautour peut en cacher un autre</i>, ATTAC France, 20 juin 2009 <small>[<a href="http://www.france.attac.org/spip.php?article10112" class="external text" rel="nofollow">lire en ligne</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de lire en ligne" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.france.attac.org/spip.php?article10112&title=lire%20en%20ligne">archive</a>]</small>]</small></li> +<li id="cite_note-54"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <i>Des associations réclament un tribunal de la dette</i>, cyberpress.ca, 10 juin 2009 <small>[<a href="http://lapresseaffaires.cyberpresse.ca/economie/international/200906/10/01-874356-des-associations-reclament-un-tribunal-de-la-dette.php" class="external text" rel="nofollow">lire en ligne</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de lire en ligne" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://lapresseaffaires.cyberpresse.ca/economie/international/200906/10/01-874356-des-associations-reclament-un-tribunal-de-la-dette.php&title=lire%20en%20ligne">archive</a>]</small>]</small></li> +<li id="cite_note-55"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <a href="http://www.alternatives-economiques.fr/commerce---l-afrique-marginalisee_fr_art_162_17371.html" class="external text" rel="nofollow">Commerce : l'Afrique marginalisée</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de Commerce : l'Afrique marginalisée" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.alternatives-economiques.fr/commerce---l-afrique-marginalisee_fr_art_162_17371.html&title=Commerce%C2%A0%3A%20l%27Afrique%20marginalis%C3%A9e">archive</a>]</small>, <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Alternatives_%C3%A9conomiques" title="Alternatives économiques">Alternatives économiques</a> n° 207 - octobre 2002</li> +<li id="cite_note-56"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <a href="http://www.lesoleil.sn/article.php3?id_article=15758" class="external text" rel="nofollow">Marginalisation + de l’Afrique dans le commerce mondial : Mamadou Diop Decroix +propose un plan « B » pour le continent</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de Marginalisation de l’Afrique dans le commerce mondial : Mamadou Diop Decroix propose un plan « B » pour le continent" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.lesoleil.sn/article.php3?id_article=15758&title=Marginalisation%20de%20l%E2%80%99Afrique%20dans%20le%20commerce%20mondial%C2%A0%3A%20Mamadou%20Diop%20Decroix%20propose%20un%20plan%20%C2%AB%C2%A0B%C2%A0%C2%BB%20pour%20le%20continent">archive</a>]</small> Quotidient Le Soleil - Sénégal</li> +<li id="cite_note-57"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <a href="http://www.africaneconomicoutlook.org/fr/outlook/macroeconomic-situation-and-prospects/adverse-effect-of-commodity-prices-and-export-volumes/" class="external text" rel="nofollow">Le principal effet défavorable est lié à la chute du prix des matières premières et des volumes d’exportation</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de Le principal effet défavorable est lié à la chute du prix des matières premières et des volumes d’exportation" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.africaneconomicoutlook.org/fr/outlook/macroeconomic-situation-and-prospects/adverse-effect-of-commodity-prices-and-export-volumes/&title=Le%20principal%20effet%20d%C3%A9favorable%20est%20li%C3%A9%20%C3%A0%20la%20chute%20du%20prix%20des%20mati%C3%A8res%20premi%C3%A8res%20et%20des%20volumes%20d%E2%80%99exportation">archive</a>]</small> - <i>Perspectives économiques en Afrique</i></li> +<li id="cite_note-58"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-58">↑</a></span> <a href="http://contreinfo.info/article.php3?id_article=2372" class="external free" rel="nofollow">http://contreinfo.info/article.php3?id_article=2372</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de http://contreinfo.info/article.php3?id_article=2372" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://contreinfo.info/article.php3?id_article=2372&title=http%3A%2F%2Fcontreinfo.info%2Farticle.php3%3Fid_article%3D2372">archive</a>]</small> <i>Main basse sur les terres agricoles en pleine crise alimentaire et financière</i>, grain, octobre 2008.</li> +<li id="cite_note-59"><span class="noprint renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span style="font-family: monospace; font-weight: bold; font-size: small;">(<abbr class="abbr" title="Langue : anglais">en</abbr>)</span> <a href="http://books.google.fr/books?id=g6PqNavNEdgC&pg=PA229&dq=kairouan+fourth+holy&hl=fr&ei=KUhBTODkDcKF4QaByfihDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&ved=0CEwQ6AEwBg#v=onepage&q=kairouan%20fourth%20holy&f=false" class="external text" rel="nofollow">Peter Harrison, <i>Castles of God: fortified religious buildings of the world</i>, éd. Boydell Press, 2004, p. 229</a><small class="cachelinks"> [<a title="archive de Peter Harrison, Castles of God: fortified religious buildings of the world, éd. Boydell Press, 2004, p. 229" href="http://wikiwix.com/cache/?url=http://books.google.fr/books?id=g6PqNavNEdgC%26pg=PA229%26dq=kairouan+fourth+holy%26hl=fr%26ei=KUhBTODkDcKF4QaByfihDg%26sa=X%26oi=book_result%26ct=result%26resnum=7%26ved=0CEwQ6AEwBg#v=onepage%26q=kairouan%2520fourth%2520holy%26f=false&title=Peter%20Harrison%2C%20Castles%20of%20God%3A%20fortified%20religious%20buildings%20of%20the%20world%2C%20%C3%A9d.%20Boydell%20Press%2C%202004%2C%20p.%20229">archive</a>]</small></li> +</ol> +</div> +</div> +<h2 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Annexes">Annexes</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=44" title="Modifier la section : Annexes">modifier</a>]</span></h2> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Bibliographie">Bibliographie</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=45" title="Modifier la section : Bibliographie">modifier</a>]</span></h3> +<ul> +<li>« L’État de l’Afrique 2009 », <i>Jeune Afrique</i>, Hors Série <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr> 21, 2009, 186 pages (avec une fiche par pays)</li> +<li>Guy Ankerl, <i>Urbanisation rapide en Afrique Tropicale</i>, Berger-Levrault, Paris-Abidjan, 1987, <small>(<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2701306736" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 2-7013-0673-6</a>)</small></li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Georges_Balandier" title="Georges Balandier">Georges Balandier</a>, <i>Sociologie actuelle de l'Afrique noire. Dynamique des changements sociaux en Afrique centrale</i>, PUF, Paris, 1984 (1re éd. 1955)</li> +<li>Frédérique Briard, <i>Tiken Jah Fakoly - L'Afrique ne pleure plus, elle parle.</i>, Les arènes, 2008</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sylvie_Brunel" title="Sylvie Brunel">Sylvie Brunel</a> : +<ul> +<li><i>Asie, Afrique : grenier vides, greniers pleins</i>, Economica, « Économie agricole », 1986</li> +<li><i>L'Afrique. Un continent en réserve de développement</i>, Bréal, 2004, <small>(<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2842918665" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 2-84291-866-5</a>)</small></li> +<li><i>L'Afrique dans la mondialisation</i>, La documentation photographique, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr> 8048, La documentation française, 2005</li> +</ul> +</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mongo_Beti" title="Mongo Beti">Mongo Beti</a>, <i>Main basse sur le Cameroun. Autopsie d'une décolonisation</i>, La Découverte, 2003 (1re éd. 1972)</li> +<li>Catherine Coquery-Vidrovitch, <i>Les Africaines : histoire des femmes d'Afrique noire du <abbr class="abbr" title="Dix-neuvième">XIX<sup>e</sup></abbr> au <span class="romain">XX</span><sup>e</sup> siècle</i>, Desjonquères, 1994</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cheikh_Anta_Diop" title="Cheikh Anta Diop">Cheikh Anta Diop</a> : +<ul> +<li><i>Nations nègres et culture</i>, Présence Africaine, 1954</li> +<li><i>L'unité culturelle de l'Afrique noire</i>, Présence Africaine, 1960</li> +<li><i>L'Afrique noire précoloniale</i>, Présence Africaine, 1960</li> +<li><i>Civilisation ou Barbarie</i>, Présence Africaine, 1981</li> +</ul> +</li> +<li>Georges Courade (dir.), <i>L'Afrique des idées reçues</i>, Belin, Paris, 2006, 399 pages, <small>(<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2701143217" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 2-7011-4321-7</a>)</small></li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ren%C3%A9_Dumont" title="René Dumont">René Dumont</a> : +<ul> +<li><i>L'Afrique noire est mal partie</i>, 1962</li> +<li><i>Pour l'Afrique, j'accuse</i>, 1986</li> +</ul> +</li> +<li>Histoire générale de l'Afrique : <i>Comité scientifique international pour la rédaction d'une Histoire générale de l'Afrique</i>, Présence Africaine, EDICEF, UNESCO, 1997</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Marc_Ferro" title="Marc Ferro">Marc Ferro</a> : +<ul> +<li><i>Histoire des colonisations, des conquêtes aux indépendances (<abbr class="abbr" title="Treizième">XIII<sup>e</sup></abbr>-<span class="romain">XX</span><sup>e</sup> siècle)</i>, Le Seuil, Paris, 1994</li> +<li><i>Le livre noir du colonialisme</i>, Robert Laffont, Paris, 2003</li> +</ul> +</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Antoine_Glaser" title="Antoine Glaser">Antoine Glaser</a> et <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Stephen_Smith" title="Stephen Smith">Stephen Smith</a>, <i>Comment la France a perdu l'Afrique</i>, Calmann-Lévy, Paris, 2005, 278 pages, <small>(<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/270213596X" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 2-7021-3596-X</a>)</small></li> +<li>Philippe Hugon, <i>Géopolitique de l'Afrique</i>, Sedes, Paris, 2007, 239 pages, <small>(<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/271665008X" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 2-7166-5008-X</a>)</small></li> +<li>John Iliffe, <i>Les Africains : Histoire d'un continent</i>, Poche, Flammarion, 2002</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Joseph_Ki-Zerbo" title="Joseph Ki-Zerbo">Joseph Ki-Zerbo</a>, <i>Histoire de l'Afrique noire</i>, Hatier, 1978</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Camara_Laye" title="Camara Laye">Camara Laye</a>, <i>L'enfant noir</i>, 1953</li> +<li>Philippe Leymarie et Thierry Perret, <i>Les 100 clés de l'Afrique</i> (postface de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Elikia_M%27Bokolo" title="Elikia M'Bokolo">Elikia M'Bokolo</a>), Hachette, Paris, 2006, 691 pages, <small>(<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2012792707" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 2-0127-9270-7</a>)</small></li> +<li>Bernard Nantet, <i>Dictionnaire de l’Afrique. Histoire, civilisation, actualité</i>, Larousse, Paris, 2006, 315 pages, <small>(<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2035826586" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 2-03-582658-6</a>)</small></li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tidiane_N%27Diaye" title="Tidiane N'Diaye">Tidiane N'Diaye</a> : +<ul> +<li><i>Mémoire D'Errance</i> Ed A3 Paris 1998, 206 p. <small>(<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2844360009" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 2-84436-000-9</a>)</small></li> +<li><i>La longue marche des peuples noirs</i> Publibook Paris 2001, 293 p. <small>(<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/9782748300215" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-2-7483-0021-5</a>)</small></li> +<li><i>L'Eclipse des Dieux" Ed du Rocher Paris 2006,317 p. <small>(<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/9782268056414" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-2-268-05641-4</a>)</small></i></li> +<li><i>Le Génocide Voilé</i> Ed Gallimard Paris 2008, 253 p. <small>(<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/9782070119585" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-2070119585</a>)</small></li> +</ul> +</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Jacques_Nougier" title="Jacques Nougier">Jacques Nougier</a>, <i>Carnet d'afriques</i>, L'Harmattan, 2006, 160 pages, <small>(<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2296015697" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 2-296-01569-7</a>)</small></li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A9ophile_Obenga" title="Théophile Obenga">Théophile Obenga</a>, <i>Les Bantu, langues, peuples, civilisations</i>, Présence Africaine, 1985</li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fran%C3%A7ois-Xavier_Verschave" title="François-Xavier Verschave">François-Xavier Verschave</a> : +<ul> +<li><i><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fran%C3%A7afrique_%28livre%29" title="Françafrique (livre)">Françafrique : Le plus long scandale de la République</a></i>, Stock, 1998</li> +<li><i>Négrophobie</i>, les arènes, 2005</li> +</ul> +</li> +</ul> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Filmographie">Filmographie</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=46" title="Modifier la section : Filmographie">modifier</a>]</span></h3> +<ul> +<li><i>L' Afrique et ses avenirs</i>, conférence filmée de Pierre Kipré à l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Universit%C3%A9_de_tous_les_savoirs" title="Université de tous les savoirs">Université de tous les savoirs</a> en 2000, Service du Film de Recherche Scientifique,Glen roudaut, Vanves, 2001, 1h 08'</li> +<li><i>Continent Afriques : le dessous des cartes</i>, documentaire réalisé par Alain Jomier, Frédéric Lernoud et Natacha Nisic, Arte France, 2008, 2h 40'</li> +</ul> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Articles_connexes">Articles connexes</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=47" title="Modifier la section : Articles connexes">modifier</a>]</span></h3> +<div class="noprint" id="autres_projets"> +<p>Sur les autres projets Wikimédia :</p> +<ul class="noarchive"> +<li class="commons"><span class="plainlinks"><a href="http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Africa?uselang=fr" class="external text" rel="nofollow">« Afrique », sur <span>Wikimedia Commons</span></a> (ressources multimédia)</span></li> +<li class="source"><a href="http://fr.wikisource.org/wiki/Cat%C3%A9gorie:Afrique" class="extiw" title="s:Catégorie:Afrique">« Afrique », sur <span>Wikisource</span></a> (bibliothèque universelle)</li> +<li class="quote"><a href="http://fr.wikiquote.org/wiki/Afrique" class="extiw" title="q:Afrique">« Afrique », sur <span>Wikiquote</span></a> (recueil de citations)</li> +<li class="news"><a href="http://fr.wikinews.org/wiki/Cat%C3%A9gorie:Afrique" class="extiw" title="n:Catégorie:Afrique">« Afrique », sur <span>Wikinews</span></a> (actualités libres)</li> +</ul> +</div> +<ul> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Diaspora_africaine" title="Diaspora africaine">Diaspora africaine</a></li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_aires_urbaines_de_l%27Afrique" title="Liste des aires urbaines de l'Afrique" class="mw-redirect">Liste des aires urbaines de l'Afrique</a></li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Union_africaine" title="Union africaine">Union africaine</a></li> +<li><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Acad%C3%A9mie_africaine_des_langues" title="Académie africaine des langues">Académie africaine des langues</a></li> +</ul> +<h3 class="modifiedSectionTitle"> <span class="mw-headline" id="Liens_externes">Liens externes</span><span class="editsection">[<a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit&section=48" title="Modifier la section : Liens externes">modifier</a>]</span></h3> +<div class="plainlinks bandeau-niveau-modere bandeau"> +<table style="background-color: transparent;"> +<tbody><tr> +<td class="bandeau-icone"> +<div style="width: 45px; text-align: center;"><img alt="" src="Afrique_files/35px-External.png" height="35" width="35"></div> +</td> +<td> +<div class="bandeau-titre"><strong>Cet article ou cette section a trop de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Liens_externes" title="Wikipédia:Liens externes">liens externes</a>.</strong></div> +<div class="bandeau-texte">Les liens externes doivent être des <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:V%C3%A9rifiabilit%C3%A9" title="Wikipédia:Vérifiabilité">sites de référence</a> dans le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Wikip%C3%A9dia_est_une_encyclop%C3%A9die" title="Wikipédia:Wikipédia est une encyclopédie">domaine du sujet</a>. Il est souhaitable — si cela présente un intérêt — de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citez_vos_sources" title="Wikipédia:Citez vos sources">citer ces liens comme source</a> et de les enlever du corps de l'article ou de la section <i>« Liens externes »</i>.</div> +</td> +</tr> +</tbody></table> +</div> +<ul> +<li><a href="http://www.dmoz.org/World/Fran%C3%A7ais/R%C3%A9gional/Afrique/" class="external text" rel="nofollow">Catégorie Afrique</a> de l’annuaire <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Open_Directory_Project" title="Open Directory Project">dmoz</a></li> +<li><a href="http://www.diplomatie.gouv.fr/fr/rubrique.php3?id_rubrique=833&id_mot=27" class="external text" rel="nofollow">Site du Ministère des Affaires étrangères français</a><br> +Données démographiques, économiques, historiques, politiques (dont les relations diplomatiques avec la France ou l'Europe)</li> +<li><a href="http://www.unesco.org/culture/africa/" class="external text" rel="nofollow">Histoire générale de l'Afrique - Collection UNESCO</a></li> +<li><a href="http://www.lafrique.com/" class="external text" rel="nofollow">L'Afrique.com</a></li> +<li><a href="http://www.ilissafrica.de/fr/" class="external text" rel="nofollow">Bibliothèque virtuelle de l'Afrique subsaharienne</a> (internet library sub-saharan Africa)</li> +<li><span style="font-family: monospace; font-weight: bold; font-size: small;">(<abbr class="abbr" title="Langue : anglais">en</abbr>)</span> <a href="http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/continent_africa.html" class="external text" rel="nofollow">Library of Congress - Country Studies - Africa</a></li> +<li><span style="font-family: monospace; font-weight: bold; font-size: small;">(<abbr class="abbr" title="Langue : anglais">en</abbr>)</span> <a href="http://www.bbc.co.uk/worldservice/africa/features/storyofafrica/index.shtml" class="external text" rel="nofollow">The Story of Africa - BBC World Service</a></li> +<li><span style="font-family: monospace; font-weight: bold; font-size: small;">(<abbr class="abbr" title="Langue : anglais">en</abbr>)</span> <a href="http://www-sul.stanford.edu/depts/ssrg/africa/guide.html" class="external text" rel="nofollow">Liens de Karen Fung, African Collection, Stanford Libraries</a></li> +<li><span style="font-family: monospace; font-weight: bold; font-size: small;">(<abbr class="abbr" title="Langue : anglais">en</abbr>)</span> <a href="http://www.lib.msu.edu/limb/a-z/az.html" class="external text" rel="nofollow">Liens de Peter Limb, Africana Bibliographer, Michigan State University</a></li> +</ul> +<div style="margin-top: 1em;"></div> +<table id="collapsibleTable0" class="navbox collapsible noprint autocollapse" style="margin: auto;"> +<tbody><tr> +<th colspan="2" style="text-align: center;"><span style="float: right; font-weight: normal; text-align: right; width: 6em;"><a href="javascript:collapseTable(0);" id="collapseButton0">[Dérouler]</a></span> +<div style="float: left; width: 6em; text-align: left;"> +<div class="noprint plainlinksneverexpand" style="background-color: transparent; padding: 0pt; font-size: xx-small; color: rgb(0, 0, 0); white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Pays_d%27Afrique" title="Modèle:Palette Pays d'Afrique"><span title="Voir ce modèle.">v</span></a> · <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Discussion_mod%C3%A8le:Palette_Pays_d%27Afrique" title="Discussion modèle:Palette Pays d'Afrique"><span style="color: rgb(0, 43, 184);" title="Discussion sur ce modèle.">d</span></a> · <a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Pays_d%27Afrique&action=edit" class="external text" rel="nofollow"><span title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</span></a></div> +</div> +<span style="font-size: 110%;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_pays_du_monde" title="Liste des pays du monde">Pays</a> et <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_d%C3%A9pendances_et_territoires_%C3%A0_souverainet%C3%A9_sp%C3%A9ciale" title="Liste des dépendances et territoires à souveraineté spéciale">dépendances</a> d’<strong class="selflink">Afrique</strong></span></th> +</tr> +<tr style="display: none;"> +<td class="list" style="" colspan="2"> +<table class="wikitable" style="margin: 0pt;"> +<tbody><tr> +<td width="15%" align="center"><b><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_du_Nord" title="Afrique du Nord">Afrique du Nord</a></b><br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Africa-countries-northern.png" class="image"><img alt="Africa-countries-northern.png" src="Afrique_files/50px-Africa-countries-northern.png" height="54" width="50"></a></td> +<td width="35%" align="center"><span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Alg%C3%A9rie" title="Algérie">Algérie</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89gypte" title="Égypte">Égypte</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Libye" title="Libye">Libye</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Maroc" title="Maroc">Maroc</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mauritanie" title="Mauritanie">Mauritanie</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Soudan" title="Soudan">Soudan</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tunisie" title="Tunisie">Tunisie</a></span></td> +<td width="15%" align="center"><b><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_de_l%27Ouest" title="Afrique de l'Ouest">Afrique de l’Ouest</a></b><br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Africa-countries-western.png" class="image"><img alt="Africa-countries-western.png" src="Afrique_files/50px-Africa-countries-western.png" height="54" width="50"></a></td> +<td width="35%" align="center"><span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/B%C3%A9nin" title="Bénin">Bénin</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Burkina_Faso" title="Burkina Faso">Burkina Faso</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cap-Vert" title="Cap-Vert">Cap-Vert</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/C%C3%B4te_d%27Ivoire" title="Côte d'Ivoire">Côte d’Ivoire</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Gambie" title="Gambie">Gambie</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ghana" title="Ghana">Ghana</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Guin%C3%A9e" title="Guinée">Guinée</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Guin%C3%A9e-Bissau" title="Guinée-Bissau">Guinée-Bissau</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Liberia" title="Liberia">Liberia</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mali" title="Mali">Mali</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Niger" title="Niger">Niger</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Nigeria" title="Nigeria">Nigeria</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9n%C3%A9gal" title="Sénégal">Sénégal</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sierra_Leone" title="Sierra Leone">Sierra Leone</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Togo" title="Togo">Togo</a></span></td> +</tr> +<tr> +<td width="15%" align="center"><b><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_centrale" title="Afrique centrale">Afrique centrale</a></b><br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Africa-countries-central.png" class="image"><img alt="Africa-countries-central.png" src="Afrique_files/50px-Africa-countries-central.png" height="54" width="50"></a></td> +<td width="35%" align="center"><span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cameroun" title="Cameroun">Cameroun</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9publique_centrafricaine" title="République centrafricaine">République centrafricaine</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9publique_du_Congo" title="République du Congo">République du Congo</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_du_Congo" title="République démocratique du Congo">République démocratique du Congo</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Gabon" title="Gabon">Gabon</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Guin%C3%A9e_%C3%A9quatoriale" title="Guinée équatoriale">Guinée équatoriale</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sao_Tom%C3%A9-et-Principe" title="Sao Tomé-et-Principe">Sao Tomé-et-Principe</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tchad" title="Tchad">Tchad</a></span></td> +<td width="15%" align="center"><b><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_de_l%27Est" title="Afrique de l'Est">Afrique de l’Est</a></b><br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Africa-countries-eastern.png" class="image"><img alt="Africa-countries-eastern.png" src="Afrique_files/50px-Africa-countries-eastern.png" height="54" width="50"></a></td> +<td width="35%" align="center"><span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Burundi" title="Burundi">Burundi</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Djibouti" title="Djibouti">Djibouti</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89rythr%C3%A9e" title="Érythrée">Érythrée</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89thiopie" title="Éthiopie">Éthiopie</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Kenya" title="Kenya">Kenya</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ouganda" title="Ouganda">Ouganda</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda">Rwanda</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Seychelles" title="Seychelles">Seychelles</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Somalie" title="Somalie">Somalie</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Tanzanie" title="Tanzanie">Tanzanie</a></span></td> +</tr> +<tr> +<td width="15%" align="center"><b><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_australe" title="Afrique australe">Afrique australe</a></b><br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Africa-countries-southern.png" class="image"><img alt="Africa-countries-southern.png" src="Afrique_files/50px-Africa-countries-southern.png" height="54" width="50"></a></td> +<td width="35%" align="center"><span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_du_Sud" title="Afrique du Sud">Afrique du Sud</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Angola" title="Angola">Angola</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Botswana" title="Botswana">Botswana</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Comores_%28pays%29" title="Comores (pays)">Comores</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Lesotho" title="Lesotho">Lesotho</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Madagascar" title="Madagascar">Madagascar</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Malawi" title="Malawi">Malawi</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Maurice_%28pays%29" title="Maurice (pays)">Maurice</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mozambique" title="Mozambique">Mozambique</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Namibie" title="Namibie">Namibie</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Swaziland" title="Swaziland">Swaziland</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Zambie" title="Zambie">Zambie</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Zimbabwe" title="Zimbabwe">Zimbabwe</a></span></td> +<td width="15%" align="center"><b>Territoires et dépendances</b></td> +<td width="35%" align="center"><span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%8Eles_Canaries" title="Îles Canaries">Îles Canaries</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ceuta" title="Ceuta">Ceuta</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%8Eles_%C3%89parses" title="Îles Éparses">Îles Éparses</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mad%C3%A8re" title="Madère">Madère</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mayotte" title="Mayotte">Mayotte</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Melilla" title="Melilla">Melilla</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Pount_%28Somalie%29" title="Pount (Somalie)">Puntland</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/La_R%C3%A9union" title="La Réunion">La Réunion</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sainte-H%C3%A9l%C3%A8ne,_Ascension_et_Tristan_da_Cunha" title="Sainte-Hélène, Ascension et Tristan da Cunha">Sainte-Hélène, Ascension et Tristan da Cunha</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9publique_arabe_sahraouie_d%C3%A9mocratique" title="République arabe sahraouie démocratique">Sahara occidental</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Somaliland" title="Somaliland">Somaliland</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Territoire_britannique_de_l%27oc%C3%A9an_Indien" title="Territoire britannique de l'océan Indien">Territoire britannique de l'océan Indien</a></span> <b>·</b> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Gouvernement_r%C3%A9volutionnaire_de_Zanzibar" title="Gouvernement révolutionnaire de Zanzibar">Zanzibar</a></span></td> +</tr> +</tbody></table> +</td> +</tr> +<tr style="display: none;"> +<td class="below" style="" colspan="2"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Portal.svg" class="image"><img alt="Portal.svg" src="Afrique_files/15px-Portal.png" height="13" width="15"></a> <small><i><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Portail:Afrique" title="Portail:Afrique">Portail de l’Afrique</a></i></small></td> +</tr> +</tbody></table> +<table id="collapsibleTable1" class="navbox collapsible noprint collapsed" style="margin: auto;"> +<tbody><tr> +<th colspan="2" style="text-align: center;"><span style="float: right; font-weight: normal; text-align: right; width: 6em;"><a href="javascript:collapseTable(1);" id="collapseButton1">[Dérouler]</a></span> +<div style="float: left; width: 6em; text-align: left;"> +<div class="noprint plainlinksneverexpand" style="background-color: transparent; padding: 0pt; font-size: xx-small; color: rgb(0, 0, 0); white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_R%C3%A9gions_du_monde" title="Modèle:Palette Régions du monde"><span title="Voir ce modèle.">v</span></a> · <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Discussion_mod%C3%A8le:Palette_R%C3%A9gions_du_monde" title="Discussion modèle:Palette Régions du monde"><span style="color: rgb(0, 43, 184);" title="Discussion sur ce modèle.">d</span></a> · <a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_R%C3%A9gions_du_monde&action=edit" class="external text" rel="nofollow"><span title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</span></a></div> +</div> +<span style="font-size: 110%;">Régions du <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Terre" title="Terre">monde</a></span></th> +</tr> +<tr style="display: none;"> +<td class="list" style="" colspan="2"> +<table class="wikitable" style="width: 100%; margin: 0pt;"> +<tbody><tr> +<td width="15%" align="center"><b><strong class="selflink">Afrique</strong></b><br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:LocationAfrica.png" class="image"><img alt="LocationAfrica.png" src="Afrique_files/100px-LocationAfrica.png" height="51" width="100"></a></td> +<td width="35%" align="center"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_du_Nord" title="Afrique du Nord">Nord</a> (<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Maghreb" title="Maghreb">Maghreb</a>) • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_de_l%27Ouest" title="Afrique de l'Ouest">Ouest</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_centrale" title="Afrique centrale">Centrale</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_de_l%27Est" title="Afrique de l'Est">Est</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_australe" title="Afrique australe">Australe</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique_subsaharienne" title="Afrique subsaharienne">Subsaharienne</a></td> +<td width="15%" align="center"><b><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Oc%C3%A9anie" title="Océanie">Océanie</a></b><br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:LocationOceania.png" class="image"><img alt="LocationOceania.png" src="Afrique_files/100px-LocationOceania.png" height="51" width="100"></a></td> +<td width="35%" align="center"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Australasie" title="Australasie">Australasie</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/M%C3%A9lan%C3%A9sie" title="Mélanésie">Mélanésie</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Micron%C3%A9sie_%28r%C3%A9gion%29" title="Micronésie (région)">Micronésie</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Polyn%C3%A9sie" title="Polynésie">Polynésie</a></td> +</tr> +<tr> +<td width="15%" align="center"><b><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Am%C3%A9rique" title="Amérique">Amérique</a></b><br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:LocationAmericas.png" class="image"><img alt="LocationAmericas.png" src="Afrique_files/100px-LocationAmericas.png" height="51" width="100"></a></td> +<td width="35%" align="center"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Am%C3%A9rique_anglo-saxonne" title="Amérique anglo-saxonne">Anglo-saxonne</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Espace_Cara%C3%AFbe" title="Espace Caraïbe">Caraïbes</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Am%C3%A9rique_centrale" title="Amérique centrale">Centrale</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Am%C3%A9rique_latine" title="Amérique latine">Latine</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/M%C3%A9soam%C3%A9rique" title="Mésoamérique">Moyenne</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Am%C3%A9rique_du_Nord" title="Amérique du Nord">Nord</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Am%C3%A9rique_septentrionale" title="Amérique septentrionale">Septentrionale</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Am%C3%A9rique_du_Sud" title="Amérique du Sud">Sud</a></td> +<td width="15%" align="center"><b><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/P%C3%B4le_g%C3%A9ographique" title="Pôle géographique">Régions polaires</a></b><br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:LocationPolarRegions.png" class="image"><img alt="LocationPolarRegions.png" src="Afrique_files/100px-LocationPolarRegions.png" height="51" width="100"></a></td> +<td width="35%" align="center"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Arctique" title="Arctique">Arctique</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Antarctique" title="Antarctique">Antarctique</a></td> +</tr> +<tr> +<td width="15%" align="center"><b><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Asie" title="Asie">Asie</a></b><br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:LocationAsia.png" class="image"><img alt="LocationAsia.png" src="Afrique_files/100px-LocationAsia.png" height="51" width="100"></a></td> +<td width="35%" align="center"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Asie_centrale" title="Asie centrale">Centrale</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Asie_de_l%27Est" title="Asie de l'Est">Est</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Asie_du_Nord" title="Asie du Nord">Nord</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sous-continent_indien" title="Sous-continent indien">Sud</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Asie_du_Sud-Est" title="Asie du Sud-Est">Sud-Est</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Moyen-Orient" title="Moyen-Orient">Moyen-Orient</a></td> +<td width="15%" align="center"><b>Autres</b></td> +<td width="35%" align="center"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Asie-Pacifique" title="Asie-Pacifique">Asie-Pacifique</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Caucase" title="Caucase">Caucase</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Extr%C3%AAme-Orient" title="Extrême-Orient">Extrême-Orient</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Proche-Orient" title="Proche-Orient">Proche-Orient</a></td> +</tr> +<tr> +<td width="15%" align="center"><b><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Europe" title="Europe">Europe</a></b><br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:LocationEurope.png" class="image"><img alt="LocationEurope.png" src="Afrique_files/100px-LocationEurope.png" height="51" width="100"></a></td> +<td width="35%" align="center"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Europe_centrale" title="Europe centrale">Centrale</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Europe_du_Nord" title="Europe du Nord">Nord</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Europe_du_Sud" title="Europe du Sud">Sud</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Europe_de_l%27Ouest" title="Europe de l'Ouest">Ouest</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Europe_de_l%27Est" title="Europe de l'Est">Est</a></td> +<td width="15%" align="center"><b><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Oc%C3%A9an" title="Océan">Océans</a></b><br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:LocationOceans.png" class="image"><img alt="LocationOceans.png" src="Afrique_files/80px-LocationOceans.png" height="41" width="80"></a></td> +<td width="35%" align="center"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Oc%C3%A9an_Austral" title="Océan Austral">Austral</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Oc%C3%A9an_Arctique" title="Océan Arctique">Arctique</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Oc%C3%A9an_Atlantique" title="Océan Atlantique">Atlantique</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Oc%C3%A9an_Indien" title="Océan Indien">Indien</a> • <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Oc%C3%A9an_Pacifique" title="Océan Pacifique">Pacifique</a></td> +</tr> +</tbody></table> +</td> +</tr> +</tbody></table> +<table id="collapsibleTable2" class="navbox collapsible noprint autocollapse" style="margin: auto;"> +<tbody><tr> +<th colspan="2" style="text-align: center;"><span style="float: right; font-weight: normal; text-align: right; width: 6em;"><a href="javascript:collapseTable(2);" id="collapseButton2">[Dérouler]</a></span> +<div style="float: left; width: 6em; text-align: left;"> +<div class="noprint plainlinksneverexpand" style="background-color: transparent; padding: 0pt; font-size: xx-small; color: rgb(0, 0, 0); white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Masses_continentales" title="Modèle:Palette Masses continentales"><span title="Voir ce modèle.">v</span></a> · <a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Discussion_mod%C3%A8le:Palette_Masses_continentales&action=edit&redlink=1" class="new" title="Discussion modèle:Palette Masses continentales (page inexistante)"><span style="color: rgb(0, 43, 184);" title="Discussion sur ce modèle.">d</span></a> · <a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Masses_continentales&action=edit" class="external text" rel="nofollow"><span title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</span></a></div> +</div> +<span style="font-size: 110%;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Continent" title="Continent">Masses continentales</a> de la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Terre" title="Terre">Terre</a></span></th> +</tr> +<tr style="display: none;"> +<td class="group" style="">Modèle à 4 continents</td> +<td class="list" style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(236, 236, 255); text-align: center;"> +<div> +<table style="background: none repeat scroll 0% 0% transparent; margin: 0pt;" width="100%"> +<tbody><tr> +<td width="14.2857%" align="center"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Americas_%28orthographic_projection%29.svg" class="image" title="Projection orthographique de l’Amérique."><img alt="Projection orthographique de l’Amérique." src="Afrique_files/60px-Americas_orthographic_projection.png" height="60" width="60"></a><br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Am%C3%A9rique" title="Amérique">Amérique</a></td> +<td width="14.2857%" align="center"></td> +<td width="14.2857%" align="center"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Antarctica_%28orthographic_projection%29.svg" class="image" title="Projection orthographique de l’Antarctique."><img alt="Projection orthographique de l’Antarctique." src="Afrique_files/60px-Antarctica_orthographic_projection.png" height="60" width="60"></a><br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Antarctique" title="Antarctique">Antarctique</a></td> +<td width="14.2857%" align="center"></td> +<td width="14.2857%" align="center"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Afro-Eurasia_%28orthographic_projection%29.svg" class="image" title="Projection orthographique de l’Afro-Eurasie."><img alt="Projection orthographique de l’Afro-Eurasie." src="Afrique_files/60px-Afro-Eurasia_orthographic_projection.png" height="60" width="60"></a><br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afro-Eurasie" title="Afro-Eurasie">Afro-Eurasie</a></td> +<td width="14.2857%" align="center"></td> +<td width="14.2857%" align="center"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Oceania_%28orthographic_projection%29.svg" class="image" title="Projection orthographique de l’Océanie."><img alt="Projection orthographique de l’Océanie." src="Afrique_files/60px-Oceania_orthographic_projection.png" height="60" width="60"></a><br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Oc%C3%A9anie" title="Océanie">Océanie</a></td> +</tr> +</tbody></table> +</div> +</td> +</tr> +<tr style="display: none;"> +<td class="group" style="">Modèle à 7 continents</td> +<td class="list even" style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(236, 236, 255); text-align: center;"> +<div> +<table style="background: none repeat scroll 0% 0% transparent; margin: 0pt;" width="100%"> +<tbody><tr> +<td width="14.2857%" align="center"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:North_America_%28orthographic_projection%29.svg" class="image" title="Projection orthographique de l’Amérique du Nord."><img alt="Projection orthographique de l’Amérique du Nord." src="Afrique_files/60px-North_America_orthographic_projection.png" height="60" width="60"></a><br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Am%C3%A9rique_du_Nord" title="Amérique du Nord">Amérique du Nord</a></td> +<td width="14.2857%" align="center"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:South_America_%28orthographic_projection%29.svg" class="image" title="Projection orthographique de l’Amérique du Sud."><img alt="Projection orthographique de l’Amérique du Sud." src="Afrique_files/60px-South_America_orthographic_projection.png" height="60" width="60"></a><br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Am%C3%A9rique_du_Sud" title="Amérique du Sud">Amérique du Sud</a></td> +<td width="14.2857%" align="center"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Antarctica_%28orthographic_projection%29.svg" class="image" title="Projection orthographique de l’Antarctique."><img alt="Projection orthographique de l’Antarctique." src="Afrique_files/60px-Antarctica_orthographic_projection.png" height="60" width="60"></a><br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Antarctique" title="Antarctique">Antarctique</a></td> +<td width="14.2857%" align="center"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Africa_%28orthographic_projection%29.svg" class="image" title="Projection orthographique de l’Afrique."><img alt="Projection orthographique de l’Afrique." src="Afrique_files/60px-Africa_orthographic_projection.png" height="60" width="60"></a><br> +<strong class="selflink">Afrique</strong></td> +<td width="14.2857%" align="center"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Asia_%28orthographic_projection%29.svg" class="image" title="Projection orthographique de l’Asie."><img alt="Projection orthographique de l’Asie." src="Afrique_files/60px-Asia_orthographic_projection.png" height="60" width="60"></a><br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Asie" title="Asie">Asie</a></td> +<td width="14.2857%" align="center"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Europe_%28orthographic_projection%29.svg" class="image" title="Projection orthographique de l’Europe."><img alt="Projection orthographique de l’Europe." src="Afrique_files/60px-Europe_orthographic_projection.png" height="60" width="60"></a><br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Europe" title="Europe">Europe</a></td> +<td width="14.2857%" align="center"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Oceania_%28orthographic_projection%29.svg" class="image" title="Projection orthographique de l’Océanie."><img alt="Projection orthographique de l’Océanie." src="Afrique_files/60px-Oceania_orthographic_projection.png" height="60" width="60"></a><br> +<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Oc%C3%A9anie" title="Océanie">Océanie</a></td> +</tr> +</tbody></table> +</div> +</td> +</tr> +<tr style="display: none;"> +<td class="group" style=""><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Pal%C3%A9ocontinent" title="Paléocontinent">Paléocontinents</a></td> +<td class="list" style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(236, 236, 255); text-align: center;"> +<table class="navbox" style="background: none repeat scroll 0% 0% transparent; font-size: 100%; padding: 0pt; border: 0pt none; margin: -3px;"> +<tbody><tr> +<td style="" colspan="2"><b><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Supercontinent" title="Supercontinent">Supercontinents</a></b><br> +<span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Gondwana" title="Gondwana">Gondwana</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Laurasia" title="Laurasia">Laurasia</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Pang%C3%A9e" title="Pangée">Pangée</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Pannotia" title="Pannotia">Pannotia</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Rodinia" title="Rodinia">Rodinia</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Columbia_%28supercontinent%29" title="Columbia (supercontinent)">Columbia</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Kenorland" title="Kenorland">Kenorland</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ur_%28continent%29" title="Ur (continent)">Ur</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Vaalbara" title="Vaalbara">Vaalbara</a></span></td> +</tr> +<tr> +<td style="" colspan="2"><b>Continents</b><br> +<span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Arctica_%28continent%29&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arctica (continent) (page inexistante)">Arctica</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Asiam%C3%A9rique" title="Asiamérique">Asiamérique</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Atlantica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atlantica (page inexistante)">Atlantica</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Avalonia" title="Avalonia">Avalonia</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Baltica" title="Baltica">Baltica</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Plaque_cimm%C3%A9rienne" title="Plaque cimmérienne">Cimmeria</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Kazakhstania" title="Kazakhstania">Kazakhstania</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Laurentia" title="Laurentia">Laurentia</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Laurussia" title="Laurussia">Laurussia</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sib%C3%A9ria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sibéria (page inexistante)">Sibéria</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Ur_%28continent%29" title="Ur (continent)">Ur</a></span></td> +</tr> +</tbody></table> +</td> +</tr> +<tr style="display: none;"> +<td class="group" style="">Évolution géologique future</td> +<td class="list" style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(236, 236, 255); text-align: center;"><span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Pang%C3%A9e_ultime" title="Pangée ultime">Pangée ultime</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Amasie" title="Amasie">Amasie</a></span></td> +</tr> +<tr style="display: none;"> +<td class="group" style="">Continents submergés</td> +<td class="list even" style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(236, 236, 255); text-align: center;"><span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Zealandia" title="Zealandia">Zealandia</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Plateau_de_Kerguelen" title="Plateau de Kerguelen">Plateau de Kerguelen</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Plateau_des_Mascareignes" title="Plateau des Mascareignes">Plateau des Mascareignes</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sahul" title="Sahul">Sahul</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sunda_%28g%C3%A9ologie%29" title="Sunda (géologie)">Sunda</a></span></td> +</tr> +<tr style="display: none;"> +<td class="group" style="">Continents imaginaires</td> +<td class="list" style="background: none repeat scroll 0% 0% rgb(236, 236, 255); text-align: center;"><span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Atlantide" title="Atlantide">Atlantide</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Hyperbor%C3%A9e" title="Hyperborée" class="mw-redirect">Hyperborée</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/L%C3%A9murie" title="Lémurie">Lémurie</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Kumari_Kandam" title="Kumari Kandam">Kumari Kandam</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mu_%28continent%29" title="Mu (continent)">Mu</a> •</span> <span style="white-space: nowrap;"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Terra_Australis" title="Terra Australis">Terra Australis</a></span></td> +</tr> +</tbody></table> +<ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"> +<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Portail:G%C3%A9ographie" title="Portail de la géographie"><img alt="Portail de la géographie" src="Afrique_files/24px-Geographylogo.png" height="24" width="24"></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Portail:G%C3%A9ographie" title="Portail:Géographie">Portail de la géographie</a></span></span></li> +<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Portail:Afrique" title="Portail de l’Afrique"><img alt="Portail de l’Afrique" src="Afrique_files/24px-Africa_orthographic_projection.png" height="24" width="24"></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Portail:Afrique" title="Portail:Afrique">Portail de l’Afrique</a></span></span></li> +</ul> +<p><span id="interwiki-hi-adq" style="display: none;" class="AdQ"></span> <span id="interwiki-ka-adq" style="display: none;" class="AdQ"></span></p> + + +<!-- +NewPP limit report +Preprocessor node count: 9343/1000000 +Post-expand include size: 140811/2048000 bytes +Template argument size: 51158/2048000 bytes +Expensive parser function count: 4/500 +--> + +<!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:idhash:181-0!1!0!!fr!4 and timestamp 20110106050255 --> +<div class="printfooter"> +Ce document provient de « <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique">http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique</a> ».</div> + <!-- /bodytext --> + <!-- catlinks --> + <div id="catlinks" class="catlinks"><div id="mw-normal-catlinks"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégorie</a> : <span dir="ltr"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cat%C3%A9gorie:Afrique" title="Catégorie:Afrique">Afrique</a></span> | <a style="cursor: pointer; color: black;" title="Cet article contient des catégories cachées" id="mw-hidden-cats-link">[+]</a></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <span dir="ltr"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_%C3%A0_r%C3%A9f%C3%A9rence_n%C3%A9cessaire" title="Catégorie:Article à référence nécessaire">Article à référence nécessaire</a></span> | <span dir="ltr"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cat%C3%A9gorie:Liens_externes_%C3%A0_trier" title="Catégorie:Liens externes à trier">Liens externes à trier</a></span> | <span dir="ltr"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:G%C3%A9ographie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Géographie/Articles liés">Portail:Géographie/Articles liés</a></span> | <span dir="ltr"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Afrique/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Afrique/Articles liés">Portail:Afrique/Articles liés</a></span></div></div> <!-- /catlinks --> + <div class="visualClear"></div> + </div> + <!-- /bodyContent --> + </div> + <!-- /content --> + <!-- header --> + <div id="mw-head" class="noprint"> + +<!-- 0 --> +<div id="p-personal" class=""> + <h5>Outils personnels</h5> + <ul> + <li id="pt-login"><a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&returnto=Afrique" title="Vous êtes encouragé(e) à vous identifier ; ce n’est cependant pas obligatoire. [alt-shift-o]" accesskey="o">Créer un compte ou se connecter</a></li> + </ul> +</div> + +<!-- /0 --> + <div id="left-navigation"> + +<!-- 0 --> +<div id="p-namespaces" class="vectorTabs"> + <h5>Espaces de noms</h5> + <ul> + <li id="ca-nstab-main" class="selected"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique" title="Voir la page de contenu [alt-shift-c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li> + <li id="ca-talk"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Discussion:Afrique" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [alt-shift-t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> + </ul> +</div> + +<!-- /0 --> + +<!-- 1 --> +<div id="p-variants" class="vectorMenu emptyPortlet"> + <h5><span>Variantes</span><a href="#"></a></h5> + <div class="menu"> + <ul> + </ul> + </div> +</div> + +<!-- /1 --> + </div> + <div id="right-navigation"> + +<!-- 0 --> +<div id="p-views" class="vectorTabs"> + <h5>Affichages</h5> + <ul> + <li id="ca-view" class="selected"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Afrique"><span>Lire</span></a></li> + <li id="ca-edit"><a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=edit" title="Vous pouvez modifier cette page ! [alt-shift-e]" accesskey="e"><span>Modifier</span></a></li> + <li id="ca-history" class="collapsible "><a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&action=history" title="Les versions passées de cette page (avec leurs contributeurs) [alt-shift-h]" accesskey="h"><span>Afficher l’historique</span></a></li> + </ul> +</div> + +<!-- /0 --> + +<!-- 1 --> +<div id="p-cactions" class="vectorMenu emptyPortlet"> + <h5><span>Actions</span><a href="#"></a></h5> + <div class="menu"> + <ul> + </ul> + </div> +</div> + +<!-- /1 --> + +<!-- 2 --> +<div id="p-search"> + <h5><label for="searchInput">Rechercher</label></h5> + <form action="/w/index.php" id="searchform"> + <input name="title" value="Spécial:Recherche" type="hidden"> + <div id="simpleSearch"> + <input autocomplete="off" class="placeholder" tabindex="1" id="searchInput" name="search" title="Rechercher dans Wikipédia [alt-shift-C]" accesskey="C" value="Rechercher" type="text"> + <button id="searchButton" type="submit" name="button" title="Rechercher les pages comportant ce texte."><img src="Afrique_files/search-ltr.png" alt="Rechercher"></button> + </div> + </form> +</div> + +<!-- /2 --> + </div> + </div> + <!-- /header --> + <!-- panel --> + <div id="mw-panel" class="noprint collapsible-nav"> + <!-- logo --> + <div id="p-logo"><a style="background-image: url("http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5a/Wikipedia-logo-v2-fr.png");" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Page principale"></a></div> + <!-- /logo --> + +<!-- SEARCH --> + +<!-- /SEARCH --> + +<!-- navigation --> +<div class="portal first persistent" id="p-navigation"> + <h5>Navigation</h5> + <div class="body"> + <ul> + <li id="n-Accueil"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal">Accueil</a></li> + <li id="n-thema"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Portail:Accueil">Portails thématiques</a></li> + <li id="n-alphindex"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%A9cial:Toutes_les_pages">Index alphabétique</a></li> + <li id="n-randompage"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Afficher une page au hasard [alt-shift-x]" accesskey="x">Un article au hasard</a></li> + <li id="n-contact"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact">Contacter Wikipédia</a></li> + </ul> + </div> +</div> + +<!-- /navigation --> + +<!-- Contribuer --> +<div class="portal expanded" id="p-Contribuer"> + <h5 tabindex="2">Contribuer</h5> + <div style="display: block;" class="body"> + <ul> + <li id="n-help"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Sommaire" title="Aide">Aide</a></li> + <li id="n-portal"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet">Communauté</a></li> + <li id="n-recentchanges"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [alt-shift-r]" accesskey="r">Modifications récentes</a></li> + <li id="n-aboutwp"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_des_nouveaux_arrivants">Accueil des nouveaux arrivants</a></li> + <li id="n-sitesupport"><a href="http://wikimediafoundation.org/wiki/Special:Landingcheck?landing_page=WMFJA1&language=fr&utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=20101204SB001" title="Aidez-nous">Faire un don</a></li> + </ul> + </div> +</div> + +<!-- /Contribuer --> + +<!-- coll-print_export --> +<div class="portal expanded" id="p-coll-print_export"> + <h5 tabindex="3">Imprimer / exporter</h5> + <div style="display: block;" class="body"> + <ul id="collectionPortletList"><li id="coll-create_a_book"><a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&bookcmd=book_creator&referer=Afrique" title="Créer un livre ou une collection d’articles" rel="nofollow">Créer un livre</a></li><li id="coll-download-as-rl"><a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&bookcmd=render_article&arttitle=Afrique&oldid=60837852&writer=rl" title="Télécharge une version PDF de cette page wiki" rel="nofollow">Télécharger comme PDF</a></li><li id="t-print"><a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&printable=yes" title="Version imprimable de cette page [alt-shift-p]" accesskey="p">Version imprimable</a></li></ul> </div> +</div> + +<!-- /coll-print_export --> + +<!-- TOOLBOX --> +<div class="portal collapsed" id="p-tb"> + <h5 tabindex="4">Boîte à outils</h5> + <div class="body"> + <ul> + <li id="t-whatlinkshere"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Afrique" title="Liste des pages liées à celle-ci [alt-shift-j]" accesskey="j">Pages liées</a></li> + <li id="t-recentchangeslinked"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Afrique" title="Liste des modifications récentes des pages liées à celle-ci [alt-shift-k]" accesskey="k">Suivi des pages liées</a></li> + <li id="t-upload"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Envoyer une image ou fichier média sur le serveur [alt-shift-u]" accesskey="u">Importer un fichier</a></li> + <li id="t-specialpages"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales" title="Liste de toutes les pages spéciales [alt-shift-q]" accesskey="q">Pages spéciales</a></li> + <li id="t-permalink"><a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrique&oldid=60837852" title="Lien permanent vers cette version de la page">Adresse de cette version</a></li> + <li id="t-cite"><a href="http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&page=Afrique&id=60837852" title="Informations sur comment citer cette page">Citer cette page</a></li> </ul> + </div> +</div><div id="p-projects" class="portal collapsed"><h5 tabindex="5">Autres projets</h5><div class="body"><ul><li><a href="http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Africa?uselang=fr" title="« Afrique », sur Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a></li><li><a href="http://fr.wikisource.org/wiki/Cat%C3%A9gorie:Afrique" title="« Afrique », sur Wikisource">Wikisource</a></li><li><a href="http://fr.wikiquote.org/wiki/Afrique" title="« Afrique », sur Wikiquote">Wikiquote</a></li><li><a href="http://fr.wikinews.org/wiki/Cat%C3%A9gorie:Afrique" title="« Afrique », sur Wikinews">Wikinews</a></li></ul></div></div> + +<!-- /TOOLBOX --> + +<!-- LANGUAGES --> +<div class="portal expanded" id="p-lang"> + <h5 tabindex="6">Autres langues</h5> + <div style="display: block;" class="body"> + <ul> + <li class="interwiki-ace"><a href="http://ace.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Acèh</a></li> + <li class="interwiki-af"><a href="http://af.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Afrikaans</a></li> + <li class="interwiki-ak"><a href="http://ak.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Akan</a></li> + <li class="interwiki-als"><a href="http://als.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Alemannisch</a></li> + <li class="interwiki-am"><a href="http://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%8D%8D%E1%88%AA%E1%89%83" title="አፍሪቃ">አማርኛ</a></li> + <li class="interwiki-an"><a href="http://an.wikipedia.org/wiki/Africa" title="Africa">Aragonés</a></li> + <li class="interwiki-ang"><a href="http://ang.wikipedia.org/wiki/Affrica" title="Affrica">Ænglisc</a></li> + <li class="interwiki-ar"><a href="http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A3%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%82%D9%8A%D8%A7" title="أفريقيا">العربية</a></li> + <li class="interwiki-arc"><a href="http://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%90%DC%A6%DC%AA%DC%9D%DC%A9%DC%90" title="ܐܦܪܝܩܐ">ܐܪܡܝܐ</a></li> + <li class="interwiki-arz"><a href="http://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%82%D9%8A%D8%A7" title="افريقيا">مصرى</a></li> + <li class="interwiki-as"><a href="http://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AB%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="আফ্ৰিকা">অসমীয়া</a></li> + <li class="interwiki-ast"><a href="http://ast.wikipedia.org/wiki/%C3%81frica" title="África">Asturianu</a></li> + <li class="interwiki-ay"><a href="http://ay.wikipedia.org/wiki/Aphrika" title="Aphrika">Aymar aru</a></li> + <li class="interwiki-az"><a href="http://az.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7" title="آفریقا">Azərbaycanca</a></li> + <li class="interwiki-ba"><a href="http://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Африка">Башҡорт</a></li> + <li class="interwiki-bar"><a href="http://bar.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Boarisch</a></li> + <li class="interwiki-bat-smg"><a href="http://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Afr%C4%97ka" title="Afrėka">Žemaitėška</a></li> + <li class="interwiki-bcl"><a href="http://bcl.wikipedia.org/wiki/Aprika" title="Aprika">Bikol Central</a></li> + <li class="interwiki-be"><a href="http://be.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Афрыка">Беларуская</a></li> + <li class="interwiki-be-x-old"><a href="http://be-x-old.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Афрыка">Беларуская (тарашкевіца)</a></li> + <li class="interwiki-bg"><a href="http://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Африка">Български</a></li> + <li class="interwiki-bjn"><a href="http://bjn.wikipedia.org/wiki/Aprika" title="Aprika">Bahasa Banjar</a></li> + <li class="interwiki-bm"><a href="http://bm.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Bamanankan</a></li> + <li class="interwiki-bn"><a href="http://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AB%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="আফ্রিকা">বাংলা</a></li> + <li class="interwiki-bo"><a href="http://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A8%E0%BC%8B%E0%BD%A7%E0%BE%A5%E0%BD%BA%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%81%E0%BC%8D" title="ཨ་ཧྥེ་རི་ཁ།">བོད་ཡིག</a></li> + <li class="interwiki-br"><a href="http://br.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Brezhoneg</a></li> + <li class="interwiki-bs"><a href="http://bs.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Bosanski</a></li> + <li class="interwiki-ca"><a href="http://ca.wikipedia.org/wiki/%C3%80frica" title="Àfrica">Català</a></li> + <li class="interwiki-cdo"><a href="http://cdo.wikipedia.org/wiki/H%C4%AD-ci%C5%AD" title="Hĭ-ciŭ">Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</a></li> + <li class="interwiki-ceb"><a href="http://ceb.wikipedia.org/wiki/Aprika" title="Aprika">Cebuano</a></li> + <li class="interwiki-chr"><a href="http://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8E%AC%E1%8E%BF%E1%8E%A6%E1%8F%8D%E1%8F%9B" title="ᎬᎿᎦᏍᏛ">ᏣᎳᎩ</a></li> + <li class="interwiki-ckb"><a href="http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7" title="ئەفریقا">Soranî / کوردی</a></li> + <li class="interwiki-co"><a href="http://co.wikipedia.org/wiki/Africa" title="Africa">Corsu</a></li> + <li class="interwiki-crh"><a href="http://crh.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Qırımtatarca</a></li> + <li class="interwiki-cs"><a href="http://cs.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Česky</a></li> + <li class="interwiki-csb"><a href="http://csb.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Kaszëbsczi</a></li> + <li class="interwiki-cu"><a href="http://cu.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D1%97%D0%BA%D0%B0" title="Афрїка">Словѣ́ньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ</a></li> + <li class="interwiki-cv"><a href="http://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Африка">Чӑвашла</a></li> + <li class="interwiki-cy"><a href="http://cy.wikipedia.org/wiki/Affrica" title="Affrica">Cymraeg</a></li> + <li class="interwiki-da"><a href="http://da.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Dansk</a></li> + <li class="interwiki-de"><a href="http://de.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Deutsch</a></li> + <li class="interwiki-diq"><a href="http://diq.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Zazaki</a></li> + <li class="interwiki-dsb"><a href="http://dsb.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Dolnoserbski</a></li> + <li class="interwiki-dz"><a href="http://dz.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A8%E0%BD%95%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%80%E0%BC%8B" title="ཨཕ་རི་ཀ་">ཇོང་ཁ</a></li> + <li class="interwiki-el"><a href="http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%86%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE" title="Αφρική">Ελληνικά</a></li> + <li class="interwiki-en"><a href="http://en.wikipedia.org/wiki/Africa" title="Africa">English</a></li> + <li class="interwiki-eo"><a href="http://eo.wikipedia.org/wiki/Afriko" title="Afriko">Esperanto</a></li> + <li class="interwiki-es"><a href="http://es.wikipedia.org/wiki/%C3%81frica" title="África">Español</a></li> + <li class="interwiki-et"><a href="http://et.wikipedia.org/wiki/Aafrika" title="Aafrika">Eesti</a></li> + <li class="interwiki-eu"><a href="http://eu.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Euskara</a></li> + <li class="interwiki-ext"><a href="http://ext.wikipedia.org/wiki/%C3%81frica" title="África">Estremeñu</a></li> + <li class="interwiki-fa"><a href="http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7" title="آفریقا">فارسی</a></li> + <li class="interwiki-ff"><a href="http://ff.wikipedia.org/wiki/Afirik" title="Afirik">Fulfulde</a></li> + <li class="interwiki-fi"><a href="http://fi.wikipedia.org/wiki/Afrikka" title="Afrikka">Suomi</a></li> + <li class="interwiki-fiu-vro"><a href="http://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Afriga" title="Afriga">Võro</a></li> + <li class="interwiki-fo"><a href="http://fo.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Føroyskt</a></li> + <li class="interwiki-frp"><a href="http://frp.wikipedia.org/wiki/Africa" title="Africa">Arpetan</a></li> + <li class="interwiki-frr"><a href="http://frr.wikipedia.org/wiki/Afrikoo" title="Afrikoo">Nordfriisk</a></li> + <li class="interwiki-fur"><a href="http://fur.wikipedia.org/wiki/Afriche" title="Afriche">Furlan</a></li> + <li class="interwiki-fy"><a href="http://fy.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Frysk</a></li> + <li class="interwiki-ga"><a href="http://ga.wikipedia.org/wiki/An_Afraic" title="An Afraic">Gaeilge</a></li> + <li class="interwiki-gag"><a href="http://gag.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Gagauz</a></li> + <li class="interwiki-gan"><a href="http://gan.wikipedia.org/wiki/%E9%9D%9E%E6%B4%B2" title="非洲">贛語</a></li> + <li class="interwiki-gd"><a href="http://gd.wikipedia.org/wiki/Afraga" title="Afraga">Gàidhlig</a></li> + <li class="interwiki-gl"><a href="http://gl.wikipedia.org/wiki/%C3%81frica" title="África">Galego</a></li> + <li class="interwiki-glk"><a href="http://glk.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7" title="آفریقا">گیلکی</a></li> + <li class="interwiki-gn"><a href="http://gn.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Avañe'ẽ</a></li> + <li class="interwiki-gu"><a href="http://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%86%E0%AA%AB%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%BE" title="આફ્રિકા">ગુજરાતી</a></li> + <li class="interwiki-gv"><a href="http://gv.wikipedia.org/wiki/Yn_Affrick" title="Yn Affrick">Gaelg</a></li> + <li class="interwiki-ha"><a href="http://ha.wikipedia.org/wiki/Afirka" title="Afirka">هَوُسَ</a></li> + <li class="interwiki-hak"><a href="http://hak.wikipedia.org/wiki/F%C3%AE-ch%C3%BB" title="Fî-chû">Hak-kâ-fa</a></li> + <li class="interwiki-haw"><a href="http://haw.wikipedia.org/wiki/%E2%80%98Apelika" title="‘Apelika">Hawai`i</a></li> + <li class="interwiki-he"><a href="http://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%A4%D7%A8%D7%99%D7%A7%D7%94" title="אפריקה">עברית</a></li> + <li title="Lien vers un article de qualité." class="interwiki-hi AdQ"><a href="http://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%AB%E0%A4%BC%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%80%E0%A4%95%E0%A4%BE" title="अफ़्रीका">हिन्दी</a></li> + <li class="interwiki-hif"><a href="http://hif.wikipedia.org/wiki/Africa" title="Africa">Fiji Hindi</a></li> + <li class="interwiki-hr"><a href="http://hr.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Hrvatski</a></li> + <li class="interwiki-hsb"><a href="http://hsb.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Hornjoserbsce</a></li> + <li class="interwiki-ht"><a href="http://ht.wikipedia.org/wiki/Afrik" title="Afrik">Kreyòl ayisyen</a></li> + <li class="interwiki-hu"><a href="http://hu.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Magyar</a></li> + <li class="interwiki-hy"><a href="http://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1" title="Աֆրիկա">Հայերեն</a></li> + <li class="interwiki-ia"><a href="http://ia.wikipedia.org/wiki/Africa" title="Africa">Interlingua</a></li> + <li class="interwiki-id"><a href="http://id.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Bahasa Indonesia</a></li> + <li class="interwiki-ie"><a href="http://ie.wikipedia.org/wiki/Africa" title="Africa">Interlingue</a></li> + <li class="interwiki-ig"><a href="http://ig.wikipedia.org/wiki/Afr%E1%BB%8Bka" title="Afrịka">Igbo</a></li> + <li class="interwiki-ilo"><a href="http://ilo.wikipedia.org/wiki/Africa" title="Africa">Ilokano</a></li> + <li class="interwiki-io"><a href="http://io.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Ido</a></li> + <li class="interwiki-is"><a href="http://is.wikipedia.org/wiki/Afr%C3%ADka" title="Afríka">Íslenska</a></li> + <li class="interwiki-it"><a href="http://it.wikipedia.org/wiki/Africa" title="Africa">Italiano</a></li> + <li class="interwiki-iu"><a href="http://iu.wikipedia.org/wiki/%E1%90%8A%E1%91%89%E1%95%86%E1%96%84/apriqaa" title="ᐊᑉᕆᖄ/apriqaa">ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ/inuktitut</a></li> + <li class="interwiki-ja"><a href="http://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%A2%E3%83%95%E3%83%AA%E3%82%AB" title="アフリカ">日本語</a></li> + <li class="interwiki-jbo"><a href="http://jbo.wikipedia.org/wiki/frikytu%27a" title="frikytu'a">Lojban</a></li> + <li class="interwiki-jv"><a href="http://jv.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Basa Jawa</a></li> + <li title="Lien vers un article de qualité." class="interwiki-ka AdQ"><a href="http://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="აფრიკა">ქართული</a></li> + <li class="interwiki-kaa"><a href="http://kaa.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Qaraqalpaqsha</a></li> + <li class="interwiki-kab"><a href="http://kab.wikipedia.org/wiki/Tafriqt" title="Tafriqt">Taqbaylit</a></li> + <li class="interwiki-kg"><a href="http://kg.wikipedia.org/wiki/Afelika" title="Afelika">Kongo</a></li> + <li class="interwiki-kk"><a href="http://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Африка">Қазақша</a></li> + <li class="interwiki-kl"><a href="http://kl.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Kalaallisut</a></li> + <li class="interwiki-km"><a href="http://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%A2%E1%9E%B6%E1%9E%A0%E1%9F%92%E1%9E%9C%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%B7%E1%9E%80" title="អាហ្វ្រិក">ភាសាខ្មែរ</a></li> + <li class="interwiki-kn"><a href="http://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%86%E0%B2%AB%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%BF%E0%B2%95%E0%B2%BE" title="ಆಫ್ರಿಕಾ">ಕನ್ನಡ</a></li> + <li class="interwiki-ko"><a href="http://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%95%84%ED%94%84%EB%A6%AC%EC%B9%B4" title="아프리카">한국어</a></li> + <li class="interwiki-krc"><a href="http://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Африка">Къарачай-Малкъар</a></li> + <li class="interwiki-ksh"><a href="http://ksh.wikipedia.org/wiki/Affrika" title="Affrika">Ripoarisch</a></li> + <li class="interwiki-ku"><a href="http://ku.wikipedia.org/wiki/Afr%C3%AEka" title="Afrîka">Kurdî</a></li> + <li class="interwiki-kv"><a href="http://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Африка">Коми</a></li> + <li class="interwiki-kw"><a href="http://kw.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Kernewek</a></li> + <li class="interwiki-ky"><a href="http://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Африка">Кыргызча</a></li> + <li class="interwiki-la"><a href="http://la.wikipedia.org/wiki/Africa" title="Africa">Latina</a></li> + <li class="interwiki-lad"><a href="http://lad.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Ladino</a></li> + <li class="interwiki-lb"><a href="http://lb.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Lëtzebuergesch</a></li> + <li class="interwiki-li"><a href="http://li.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Limburgs</a></li> + <li class="interwiki-lij"><a href="http://lij.wikipedia.org/wiki/Africa" title="Africa">Líguru</a></li> + <li class="interwiki-lmo"><a href="http://lmo.wikipedia.org/wiki/Africa" title="Africa">Lumbaart</a></li> + <li class="interwiki-ln"><a href="http://ln.wikipedia.org/wiki/Afr%C3%ADka" title="Afríka">Lingála</a></li> + <li class="interwiki-lo"><a href="http://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%AD%E0%BA%B2%E0%BA%9F%E0%BA%A3%E0%BA%B4%E0%BA%81%E0%BA%81%E0%BA%B2" title="ອາຟຣິກກາ">ລາວ</a></li> + <li class="interwiki-lt"><a href="http://lt.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Lietuvių</a></li> + <li class="interwiki-lv"><a href="http://lv.wikipedia.org/wiki/%C4%80frika" title="Āfrika">Latviešu</a></li> + <li class="interwiki-mg"><a href="http://mg.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Malagasy</a></li> + <li class="interwiki-mhr"><a href="http://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Африка">Олык Марий</a></li> + <li class="interwiki-mk"><a href="http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Африка">Македонски</a></li> + <li class="interwiki-ml"><a href="http://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%86%E0%B4%AB%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95" title="ആഫ്രിക്ക">മലയാളം</a></li> + <li class="interwiki-mn"><a href="http://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA" title="Африк">Монгол</a></li> + <li class="interwiki-mr"><a href="http://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%86%E0%A4%AB%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE" title="आफ्रिका">मराठी</a></li> + <li class="interwiki-ms"><a href="http://ms.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Bahasa Melayu</a></li> + <li class="interwiki-mt"><a href="http://mt.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Malti</a></li> + <li class="interwiki-mwl"><a href="http://mwl.wikipedia.org/wiki/%C3%81frica" title="África">Mirandés</a></li> + <li class="interwiki-my"><a href="http://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%96%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%80" title="အာဖရိက">မြန်မာဘာသာ</a></li> + <li class="interwiki-mzn"><a href="http://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%A7" title="آفریخا">مازِرونی</a></li> + <li class="interwiki-nah"><a href="http://nah.wikipedia.org/wiki/Africa" title="Africa">Nāhuatl</a></li> + <li class="interwiki-nap"><a href="http://nap.wikipedia.org/wiki/Africa" title="Africa">Nnapulitano</a></li> + <li class="interwiki-nds"><a href="http://nds.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Plattdüütsch</a></li> + <li class="interwiki-nds-nl"><a href="http://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Nedersaksisch</a></li> + <li class="interwiki-ne"><a href="http://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%AB%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%80%E0%A4%95%E0%A4%BE" title="अफ्रीका">नेपाली</a></li> + <li class="interwiki-new"><a href="http://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%AB%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE" title="अफ्रिका">नेपाल भाषा</a></li> + <li class="interwiki-nl"><a href="http://nl.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Nederlands</a></li> + <li class="interwiki-nn"><a href="http://nn.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Norsk (nynorsk)</a></li> + <li class="interwiki-no"><a href="http://no.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Norsk (bokmål)</a></li> + <li class="interwiki-nov"><a href="http://nov.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Novial</a></li> + <li class="interwiki-nrm"><a href="http://nrm.wikipedia.org/wiki/Afrique" title="Afrique">Nouormand</a></li> + <li class="interwiki-nv"><a href="http://nv.wikipedia.org/wiki/%C5%81izhin%C3%AD_bik%C3%A9yah" title="Łizhiní bikéyah">Diné bizaad</a></li> + <li class="interwiki-ny"><a href="http://ny.wikipedia.org/wiki/Africa" title="Africa">Chi-Chewa</a></li> + <li class="interwiki-oc"><a href="http://oc.wikipedia.org/wiki/Africa" title="Africa">Occitan</a></li> + <li class="interwiki-om"><a href="http://om.wikipedia.org/wiki/Afrikaa" title="Afrikaa">Oromoo</a></li> + <li class="interwiki-os"><a href="http://os.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%C3%A6" title="Африкæ">Иронау</a></li> + <li class="interwiki-pa"><a href="http://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%85%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%B0%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%BE" title="ਅਫ਼ਰੀਕਾ">ਪੰਜਾਬੀ</a></li> + <li class="interwiki-pag"><a href="http://pag.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Pangasinan</a></li> + <li class="interwiki-pam"><a href="http://pam.wikipedia.org/wiki/Africa" title="Africa">Kapampangan</a></li> + <li class="interwiki-pap"><a href="http://pap.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Papiamentu</a></li> + <li class="interwiki-pcd"><a href="http://pcd.wikipedia.org/wiki/Afrike" title="Afrike">Picard</a></li> + <li class="interwiki-pdc"><a href="http://pdc.wikipedia.org/wiki/Afrikaa" title="Afrikaa">Deitsch</a></li> + <li class="interwiki-pih"><a href="http://pih.wikipedia.org/wiki/Afreka" title="Afreka">Norfuk / Pitkern</a></li> + <li class="interwiki-pl"><a href="http://pl.wikipedia.org/wiki/Afryka" title="Afryka">Polski</a></li> + <li class="interwiki-pms"><a href="http://pms.wikipedia.org/wiki/%C3%80frica" title="Àfrica">Piemontèis</a></li> + <li class="interwiki-pnb"><a href="http://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%DB%81" title="افریقہ">پنجابی</a></li> + <li class="interwiki-pnt"><a href="http://pnt.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%86%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CE%BD" title="Αφρικήν">Ποντιακά</a></li> + <li class="interwiki-pt"><a href="http://pt.wikipedia.org/wiki/%C3%81frica" title="África">Português</a></li> + <li class="interwiki-qu"><a href="http://qu.wikipedia.org/wiki/Aphrika" title="Aphrika">Runa Simi</a></li> + <li class="interwiki-rm"><a href="http://rm.wikipedia.org/wiki/Africa" title="Africa">Rumantsch</a></li> + <li class="interwiki-ro"><a href="http://ro.wikipedia.org/wiki/Africa" title="Africa">Română</a></li> + <li class="interwiki-roa-rup"><a href="http://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Africa" title="Africa">Armãneashce</a></li> + <li class="interwiki-roa-tara"><a href="http://roa-tara.wikipedia.org/wiki/Africa" title="Africa">Tarandíne</a></li> + <li class="interwiki-ru"><a href="http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Африка">Русский</a></li> + <li class="interwiki-rw"><a href="http://rw.wikipedia.org/wiki/Afurika" title="Afurika">Kinyarwanda</a></li> + <li class="interwiki-sa"><a href="http://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%AB%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%80%E0%A4%95%E0%A4%BE" title="अफ्रीका">संस्कृत</a></li> + <li class="interwiki-sah"><a href="http://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Африка">Саха тыла</a></li> + <li class="interwiki-sc"><a href="http://sc.wikipedia.org/wiki/%C3%80frica" title="Àfrica">Sardu</a></li> + <li class="interwiki-scn"><a href="http://scn.wikipedia.org/wiki/%C3%80frica" title="Àfrica">Sicilianu</a></li> + <li class="interwiki-sco"><a href="http://sco.wikipedia.org/wiki/Africae" title="Africae">Scots</a></li> + <li class="interwiki-se"><a href="http://se.wikipedia.org/wiki/Afrihkk%C3%A1" title="Afrihkká">Sámegiella</a></li> + <li class="interwiki-sg"><a href="http://sg.wikipedia.org/wiki/Afr%C3%AEka" title="Afrîka">Sängö</a></li> + <li class="interwiki-sh"><a href="http://sh.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Srpskohrvatski / Српскохрватски</a></li> + <li class="interwiki-simple"><a href="http://simple.wikipedia.org/wiki/Africa" title="Africa">Simple English</a></li> + <li class="interwiki-sk"><a href="http://sk.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Slovenčina</a></li> + <li class="interwiki-sl"><a href="http://sl.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Slovenščina</a></li> + <li class="interwiki-sm"><a href="http://sm.wikipedia.org/wiki/Aferika" title="Aferika">Gagana Samoa</a></li> + <li class="interwiki-so"><a href="http://so.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Soomaaliga</a></li> + <li class="interwiki-sq"><a href="http://sq.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Shqip</a></li> + <li class="interwiki-sr"><a href="http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Африка">Српски / Srpski</a></li> + <li class="interwiki-srn"><a href="http://srn.wikipedia.org/wiki/Afrka" title="Afrka">Sranantongo</a></li> + <li class="interwiki-ss"><a href="http://ss.wikipedia.org/wiki/%C3%8D-Afr%C3%ADka" title="Í-Afríka">SiSwati</a></li> + <li class="interwiki-st"><a href="http://st.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Sesotho</a></li> + <li class="interwiki-stq"><a href="http://stq.wikipedia.org/wiki/Afrikoa" title="Afrikoa">Seeltersk</a></li> + <li class="interwiki-su"><a href="http://su.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Basa Sunda</a></li> + <li class="interwiki-sv"><a href="http://sv.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Svenska</a></li> + <li class="interwiki-sw"><a href="http://sw.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Kiswahili</a></li> + <li class="interwiki-szl"><a href="http://szl.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Ślůnski</a></li> + <li class="interwiki-ta"><a href="http://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%86%E0%AE%AA%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AE%BF%E0%AE%B0%E0%AE%BF%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AE%BE" title="ஆப்பிரிக்கா">தமிழ்</a></li> + <li class="interwiki-te"><a href="http://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%86%E0%B0%AB%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%BE" title="ఆఫ్రికా">తెలుగు</a></li> + <li class="interwiki-tet"><a href="http://tet.wikipedia.org/wiki/%C3%81frika" title="Áfrika">Tetun</a></li> + <li class="interwiki-tg"><a href="http://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D2%9B%D0%BE" title="Африқо">Тоҷикӣ</a></li> + <li class="interwiki-th"><a href="http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%97%E0%B8%A7%E0%B8%B5%E0%B8%9B%E0%B9%81%E0%B8%AD%E0%B8%9F%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%B2" title="ทวีปแอฟริกา">ไทย</a></li> + <li class="interwiki-tk"><a href="http://tk.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Türkmençe</a></li> + <li class="interwiki-tl"><a href="http://tl.wikipedia.org/wiki/Aprika" title="Aprika">Tagalog</a></li> + <li class="interwiki-to"><a href="http://to.wikipedia.org/wiki/%CA%BBAfelika" title="ʻAfelika">lea faka-Tonga</a></li> + <li class="interwiki-tpi"><a href="http://tpi.wikipedia.org/wiki/Aprika" title="Aprika">Tok Pisin</a></li> + <li class="interwiki-tr"><a href="http://tr.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Türkçe</a></li> + <li class="interwiki-ts"><a href="http://ts.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">Xitsonga</a></li> + <li class="interwiki-tt"><a href="http://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Африка">Татарча/Tatarça</a></li> + <li class="interwiki-ug"><a href="http://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%D8%A7%D9%81%D8%B1%D9%89%D9%82%D8%A7" title="ئافرىقا">ئۇيغۇرچە / Uyghurche</a></li> + <li class="interwiki-uk"><a href="http://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Африка">Українська</a></li> + <li class="interwiki-ur"><a href="http://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%DB%81" title="افریقہ">اردو</a></li> + <li class="interwiki-uz"><a href="http://uz.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">O'zbek</a></li> + <li class="interwiki-ve"><a href="http://ve.wikipedia.org/wiki/Afurika" title="Afurika">Tshivenda</a></li> + <li class="interwiki-vec"><a href="http://vec.wikipedia.org/wiki/%C3%80frica" title="Àfrica">Vèneto</a></li> + <li class="interwiki-vi"><a href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Ch%C3%A2u_Phi" title="Châu Phi">Tiếng Việt</a></li> + <li class="interwiki-vls"><a href="http://vls.wikipedia.org/wiki/Afrika" title="Afrika">West-Vlams</a></li> + <li class="interwiki-wa"><a href="http://wa.wikipedia.org/wiki/Afrike" title="Afrike">Walon</a></li> + <li class="interwiki-war"><a href="http://war.wikipedia.org/wiki/Aprik%C3%A1" title="Apriká">Winaray</a></li> + <li class="interwiki-wo"><a href="http://wo.wikipedia.org/wiki/Afrig" title="Afrig">Wolof</a></li> + <li class="interwiki-wuu"><a href="http://wuu.wikipedia.org/wiki/%E9%9D%9E%E6%B4%B2" title="非洲">吴语</a></li> + <li class="interwiki-xal"><a href="http://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%BA" title="Априк">Хальмг</a></li> + <li class="interwiki-yi"><a href="http://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%A4%D7%A8%D7%99%D7%A7%D7%A2" title="אפריקע">ייִדיש</a></li> + <li class="interwiki-yo"><a href="http://yo.wikipedia.org/wiki/%C3%81fr%C3%ADk%C3%A0" title="Áfríkà">Yorùbá</a></li> + <li class="interwiki-zh"><a href="http://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%9D%9E%E6%B4%B2" title="非洲">中文</a></li> + <li class="interwiki-zh-classical"><a href="http://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E9%98%BF%E9%9D%9E%E5%88%A9%E5%8A%A0%E6%B4%B2" title="阿非利加洲">文言</a></li> + <li class="interwiki-zh-min-nan"><a href="http://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Hui-chiu" title="Hui-chiu">Bân-lâm-gú</a></li> + <li class="interwiki-zh-yue"><a href="http://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E9%9D%9E%E6%B4%B2" title="非洲">粵語</a></li> + <li class="interwiki-zu"><a href="http://zu.wikipedia.org/wiki/IAfrika" title="IAfrika">isiZulu</a></li> + </ul> + </div> +</div> + +<!-- /LANGUAGES --> + </div> + <!-- /panel --> + <!-- footer --> + <div id="footer"> + <ul id="footer-info"> + <li id="footer-info-lastmod"> Dernière modification de cette page le 2 janvier 2011 à 11:45.<br></li> + <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal;"><a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Droit_d%27auteur" title="Droit d'auteur">Droit d'auteur</a> : les textes sont disponibles sous <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.fr" title="Licence Creative Commons paternité partage des conditions initiales à l’identique 3.0 unported">licence Creative Commons paternité partage à l’identique</a> ; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a href="http://wikimediafoundation.org/wiki/Conditions_d%27utilisation" title="Conditions d’utilisation de la Wikimedia Foundation">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Droit d'auteur de certaines icônes">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Afrique" title="Citer ou réutiliser cette page">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br> +Wikipedia® est une marque déposée de la <a href="http://wikimediafoundation.org/wiki/Accueil" title="Wikimedia Foundation">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br></li> + </ul> + <ul id="footer-places"> + <li id="footer-places-privacy"><a href="http://wikimediafoundation.org/wiki/Politique_de_confidentialit%C3%A9" title="wikimedia:Politique de confidentialité">Politique de confidentialité</a></li> + <li id="footer-places-about"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos" title="Wikipédia:À propos">À propos de Wikipédia</a></li> + <li id="footer-places-disclaimer"><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux" title="Wikipédia:Avertissements généraux">Avertissements</a></li> + </ul> + <ul id="footer-icons" class="noprint"> + <li id="footer-icon-poweredby"><a href="http://www.mediawiki.org/"><img src="Afrique_files/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" height="31" width="88"></a></li> + <li id="footer-icon-copyright"><a href="http://wikimediafoundation.org/"><img src="Afrique_files/wikimedia-button.png" alt="Wikimedia Foundation" height="31" width="88"></a></li> + </ul> + <div style="clear: both;"></div> + </div> + <!-- /footer --> + <!-- fixalpha --> + <script type="text/javascript"> if ( window.isMSIE55 ) fixalpha(); </script> + <!-- /fixalpha --> + +<script type="text/javascript">if (window.runOnloadHook) runOnloadHook();</script> +<script type="text/javascript" src="Afrique_files/a"></script> <!-- Served by srv200 in 0.057 secs. --> <div class="suggestions" style="top: 73px; width: 188px; display: none; left: auto; right: 41.3333px;"><div class="suggestions-results"></div><div class="suggestions-special"></div></div></body></html>
\ No newline at end of file |