Web   ·   Wiki   ·   Activities   ·   Blog   ·   Lists   ·   Chat   ·   Meeting   ·   Bugs   ·   Git   ·   Translate   ·   Archive   ·   People   ·   Donate
summaryrefslogtreecommitdiffstats
path: root/rrt.html
blob: 4db2f12d9f6130cc80f0ec65cfe3e66f392641af (plain)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
<html><body><!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd"><meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8" />
<div style="position: relative;   float: left; width:20%; margin-top:20px; padding-left:8px;">

</div>
<div id="TEST" style="position: relative;   float:left; width:70%; margin-top:20px; padding-left:10px; padding-right:10px;">
<h2>&nbsp;Universal Declaration of Human Rights </h2>
<style type="text/css">

.udhrtext h4
{
color: #e95200;
font-size: 12px;
margin: 0px;
padding: 0px;
text-decoration: none;
}
  
  
</style>

<div style="float:left; width:70%; margin-top:20px; padding-top:5px;">

<br />

<br />
<br />
<span id="ctl00_PlaceHolderMain_usrUDHRLanguage_lblLangVersionID">Maori (Cook Islands) (Rarotongan)</span>
<br />
<br />
<span id="ctl00_PlaceHolderMain_usrUDHRLanguage_lblSourceID"><b> Source: </b></span> <span id="ctl00_PlaceHolderMain_usrUDHRLanguage_lblSourceValue">Ministry of Foreign Affairs and Immigration, Cook Islands</span>
<br />
<br />
<br />
<br />
<span id="ctl00_PlaceHolderMain_usrUDHRLanguage_lblLang" class="udhrtext"></span><p>Ture no te tikaanga tangata i roto i te Basileia</p>
<h3>AKAKITEANGA KI TE KATOATOA I TE AU TIKAANGA TANGATA</h3>
<p>(Arikiia e akakiteia ki te katoatoa na roto i te tukuanga tika 217 A (III) a te Uipaanga Maata a te Taokotaianga o te au Basileia i te ra tai-ngauru o Titema 1948)</p>
<h4>Akatomoanga Tuatua</h4>
<p><i>I te mea oki e,</i> ko te maramaanga e te arikianga i te tu turanga ngateitei tiratiratu tumu tikai, e te tikaanga aiteite e te mutukore o te tangata katoatoa o teianei ao, ko te tango ia o te oraanga tamanamanata kore ia, te oraanga tiratiratu e te ‘au, i roto i teianei ao,</p>
<p>E i te mea oki e, ko te akangaropoinaanga e te akava’ava’aanga i te au tikaanga tangata, i tupu ei te au angaanga rikarika tikai tei akatupu i te riri otooto ki te akavangakau o te tangata tini ravarai, e ko te riro anga mai o tetai ao te ka rauka i te taangaanga i to ratou tikaanga i te tuatua e te irinakianga ma te tamanamanata kore, e te oraanga mataku kore e te ngere kore, tei akakite atea ia e ko te akakoroanga puapinga maata rava atu ia o te tangata ravarai,</p>
<p>E, i te mea oki e, e mea puapinga rava atu kia paruru ia te tikaanga tangata e te mana o te ture kia kore tetai tangata kia akakeu ia ki tetai mataara ei ravenga openga kia akatupu i te orureau i te tamaki atu i te takinokino anga e te akatuika’a anga, </p>
<p>E,i te mea oki e, e mea puapinga rava atu kia akamatutu ia te tupuanga o te pirianga taeake i rotopu i te au Basileia,</p>
<p>E, i te mea oki e, kua akamou te au iti tangata o te Taokotaianga o te au Basileia, na roto i ta ratou papa ture tumu i to ratou irinakianga ki roto i te au tikaanga tumu o te tangata tatakitai, e ki roto i te turanga ngateitei tiratiratu, e te puapinga o te tangata; e pera katoa te au tikaanga aiteite o te tane e te vaine, e kua akakoro katoa ia e ratou, kia tauturu ia te tereanga ki mua o te au peu oraanga e te au turanga meitaki atu o te tu rangatira maata atu,</p>
<p>E, i te mea oki e, kua tia te au mema Basileia ia ratou uaorai, kapiti ki te Taokotaianga o te au Basileia kia rauka i te akatupu i te akangateiteianga e te arikianga a te katoatoa, e i te akono i te au tikaanga tangata e te au tu rangatira tumu,</p>
<p>E, i te mea oki e, e ko te mea puapinga maata rava atu, no te akatupuanga katoa o teia tikaanga, kia marama te katoatoa i teia au tikaanga tangata e te au tu rangatira,</p>
<p>E no reira, te akakite atea nei te Uipaanga Maata o te taokotaianga o te au Basileia, e ko teia “Akakiteanga ki te Katoatoa i te au Tikaanga Tangata”, kia riro teia ei mea tau tikai kia umuumu ia no te iti tangata katoatoa e te au Basileia ravarai, kia tauta te tangata e te taokotaianga tatakitai i roto i te oraanga tangata kapipiti na roto i te apiianga e te kimianga i te kite kia akamaata atu i te akangateitei i teia au tikaanga e te au tu rangatira ma te akamaara tamou tikai i teia Akakiteanga, e kia akapapu ia, na roto i te au ravenga akameitaki atu, i roto i te au Basileia, e pera katoa i rotopu i te au Basileia, kia marama ia e kia ariki ia e kia akono tamou ia e te katoatoa, i rotopu i te au iti tangata tukeke o te au mema Basileia e pera katoa i roto i te au iti tangata tukeke o te au pa enua i raro ake i ta ratou akatereanga.</p>
<h4>Atikara 1</h4>
<p>Kua anau rangatira ia te tangata katoatoa ma te aiteite i te au tikaanga e te tu ngateitei tiratiratu.  Kua ki ia ratou e te mero kimi ravenga e te akavangakau e kia akono tetai i tetai, i roto i te vaerua piri anga taeake.</p>
<h4>Atikara 2</h4>
<p>E tikaanga to te tangata tatakitai ki te au tikaanga katoatoa e te oraanga tamanamanata kore ia tei akanoo ia ki roto i teia <i>Akakiteanga</i>, ma te kore rava tetai akonoanga papakitai, no te tu iti tangata, te pakiri tangata, tane e te vaine, te reo, akamorianga, manako akatereanga me kore tetai uaatu manako ke, Basileia anauanga me kore te au peu oraanga, apinga nui, tu anauanga me kore tetai turanga ke atu.  </p>
<p>E pera katoa, auraka tetai akatukeanga kia rave ia no runga i te tu akatereanga, mana, me kore turanga i rotopu i te Basileia o teianei ao, me kore tuanga no reira mai tetai tangata, noatu e na te reira Basileia e akaaere iaia uaorai, te akaaere tiaki anga a te au Basileia, akatere ia mei vao mai, me kore i raro ake i tetai akakotinga anga mana ke.</p>
<h4>Atikara 3</h4>
<p>E tikaanga to te tangata tatakitai i te ora, te tikaanga tamanamanata kore ia e te oraanga paruru ia.</p>
<h4>Atikara 4</h4>
<p>Auraka tetai uatu tangata kia akatuikaa ia me kore ra kia akanoo ia ki roto i te oraanga tavini taukore; e kia arai ia te au tu akatuikaa anga e te au tu okooko anga tangata.</p>
<h4>Atikara 5</h4>
<p>Auraka tetai uatu tangata kia tamamae kino ia, me kore ra, kia takinokino ia, me kore ra, kia akautunga ia i te tu kinokino rava, i te tu taukore i te tangata, me kore ra, i te tu taakama ia.</p>
<h4>Atikara 6</h4>
<p>E tikaanga to tetai uatu tangata i mua i te ture kia ariki ia tona tu tangata i te au ngai ravarai.</p>
<h4>Atikara 7</h4>
<p>E aiteite te katoatoa i mua i te ture, e, e tikaanga to ratou kia paruru aiteite ia e te ture ma te kore rava tetai pirianga papakitai.  E tikaanga to te katoatoa ki te paruruanga aiteite mei tetai uatu pirianga papakitai tei aati i teia <i>Akakiteanga</i> e ki tetai uatu akanauru anga o taua pirianga papakitai ra.</p>
<h4>Atikara 8</h4>
<p>E tikaanga to tetai uatu tangata ki tetai paruruanga tau tikai a tetai akavaanga akamana ia i roto i te Basileia no tetai au angaanga tei aati i te tikaanga tumu tei oronga ia kia ratou e te papa ture me kore ra tetai ture.</p>
<h4>Atikara 9</h4>
<p>Auraka tetai uatu tangata kia akaapa taukore ia i raro ake i te ture, kia tapeka ia me kore ra akata’a ia.</p>
<h4>Atikara 10</h4>
<p>E tikaanga aiteite to te katotoa ki tetai akavaanga tau i mua i te aroaro o te katoatoa na tetai akavaanga akatakakeia ma te kore rava e pirianga papakitai, i te uriurianga akapapu i tona au tikaanga e tana au angaanga, e tetai uatu akaapaanga aati ture iaia.</p>
<h4>Atikara 11</h4>
<ol>
<li>E tikaanga to tetai uatu tangata ki tona tu apakore no tetai uatu akaapaanga aati ture e tae uatu ki te tuatau e akapapu ia’i e kua apa aia kia tau ki te ture i roto i tetai akavaanga i mua i te aroaro o te katoatoa tei akapapu i te au ravenga paruru iaia.</li>
<li>Auraka tetai uatu tangata kia akaapa ia no tetai aatianga ture no tetai uatu angaanga i rave ia, me kore ra kare i rave ia, tei kore i riro ei aatianga ture Basileia, me kore ra, ture i rotopu i te au Basileia, i te tuatau i rave ia’i.  Auraka katoa tetai akautunga teima’a atu kia tuku ia i tei oti i te akanoo ia i te tuatau i rave ia’i te aatianga ture.</li></ol>
<h4>Atikara 12</h4>
<p>Auraka rava tetai uatu tangata kia tamanamanata taukore ia te muna o tona oraanga, tona kopu tangata, tona ngutuare me kore ra tana au tataanga tuatua, auraka katoa tetai akakinoanga i tona tu ngateitei ma tona rongo meitaki.  E tikaanga to te katoatoa ki te paruru anga a te ture mei taua au tamanamanata anga me kore ra taua au akakinoanga.</p>
<h4>Atikara 13</h4>
<ol>
<li>E tikaanga to tetai uatu tangata i te aaere e te noo tamanamanata kore ia i roto i te au kena o tetai uatu Basileia. </li>
<li>E tikaanga to tetai uatu tangata i te akaruke i tetai uatu enua, ma tona uaorai, e te oki ki tona enua.</li></ol>
<h4>Atikara 14</h4>
<ol>
<li>E tikaanga to tetai uatu tangata kia kimi, e kia tika ia, i roto i tetai au Basileia, te paruru anga mei tetai takinokino anga.</li>
<li>Auraka ra teia tikaanga kia taangaanga ia no tetai akaapaanga tei tupu tika mai no tetai akaapaanga aati ture i vao ake i te akatereanga kavamani me kore ra no tetai uatu angaanga tei patoi i te au akakoroanga e te au vaerua o te Taokotaianga o te au Basileia.</li></ol>
<h4>Atikara 15</h4>
<ol>
<li>E tikaanga to tetai uatu tangata ki te turanga tangata no tetai Basileia.</li>
<li>Auraka rava tetai uatu tangata kia akakore taukore ia tona turanga tangata Basileia e auraka katoa kia akakore ia tona tikaanga kia taui i tona turanga tangata Basileia.</li></ol>
<h4>Atikara 16</h4>
<ol>
<li>E tikaanga to te tane e te vaine tei tae to ratou mataiti i raro ake i te ture, kia akaipoipo e kia akatupu i tetai puna ma te kore rava e akakotinga anga iti tangata, turanga tangata Basileia me kore ra irinakianga akamori.  Kia aiteite to ratou tikaanga no te akaipoipo anga, i te tuatau noo anga akaipoipo, e i te tuatau tatara anga.</li>
<li>Ka akatika ua ia tetai akaipoipo anga ki te tika papu e te tamanamanata kore ia a nga tangata tei anoano i te akaipoipo. </li>
<li>Ko te puna, te tango natura o te iti tangata, e, e tikaanga tona ki te paruru anga a te katoatoa e a te Basileia.</li></ol>
<h4>Atikara 17</h4>
<ol>
<li>E tikaanga to tetai uatu tangata kia riro ei ‘atu apinga koia anake ua me kore ra koia e tetai ua atu.</li>
<li>Auraka rava tetai uatu tangata kia akangere taukore ia i tana au apinga.</li></ol>
<h4>Atikara 18</h4>
<p>E tikaanga to tetai uatu tangata kia ‘anga manako, akavangakau, e te irinaki akamori ma te tamanamanata kore ia; tei roto i teia tikaanga te mana kia taui i tona irinaki anga me kore ra akamori anga, e, e mana tamanamanata kore ia tona kia akaari i tona irinakianga me kore ra akamorianga na roto i te apiianga, akonoanga, pureanga e te arikianga, koia anake ua me kore ra kapiti ki tetai atu i te ngai o te katoatoa, me kore ra te ngai kare no te katoatoa.</p>
<h4>Atikara 19</h4>
<p>E tikaanga to tetai uatu tangata ki tona uaorai manako e te akaari manako; tei roto i teia tikaanga ka rauka iaia i te mou i tetai uatu manako ma te kore e tamanamanata ia e te kimi, ariki e te akakite i te au tu kite e te manakonako anga na roto i te ravenga akakite anga tuatua ma te kore rava e akakena ia.</p>
<h4>Atikara 20</h4>
<ol>
<li>E tikaanga to tetai uatu tangata kia rave i tetai uipaanga e te taokotaianga ‘au ma te kore e tamanamanata ia.</li>
<li>Auraka tetai uatu tangata kia maro ia kia piri ki tetai taokotaianga.</li></ol>
<h4>Atikara 21</h4>
<ol>
<li>E tikaanga to tetai uatu tangata kia piri ki roto i te kavamani o tona enua, na roto iaia uaorai me kore ra na roto i tona au mata tei iki tamanamanata kore ia.</li>
<li>E tikaanga aiteite to tetai uatu tangata kia piri aia ki te angaanga na te katoatoa i roto i tona enua.</li>
<li>Ko te anoano o te iti tangata te tango ia o te mana o te kavamani; ko teia anoano kia akaari ia na roto i te au ikianga tau i te au tuatau i akataka ia, e ko teia au ikianga kia rave ia i raro ake i te ikianga aiteite na te katoatoa, e te ka rave ia na roto i te ikianga muna me kore tetai uatu tu akatere anga ikianga tamanamanata kore ia mei tei reira.</li></ol>
<h4>Atikara 22</h4>
<p>E tikaanga to tetai uatu tangata, i te mea e, e mema aia no tetai iti tangata, ki te paruru anga i tona oraanga e ki te akatupu anga, na roto i te tauta anga a tona Basileia e te Taokotaianga o te au Basileia e kia tau ki te au akanoonoo anga e te au puapinga o te reira Basileia, no te kimianga puapinga, noo anga ma te au peu oraanga tei anoano pakari ia no tona tu rangatira e te akatupu anga tamanamanata kore ia i tona tu tangata.</p>
<h4>Atikara 23</h4>
<ol style="margin-top:0in" type="1">
<li>E tikaanga to tetai uatu tangata kia angaanga, e kia iki i tana angaanga, ki te au turanga tau e te meitaki no te angaanga e ki te paruruanga i te tuatau angaanga kore.</li>
<li>E tikaanga to tetai uatu tangata kia tutaki akaaiteite ia no te angaanga aiteite, ma te kore rava tetai akaraanga papakitai.</li>
<li>E tikaanga to tetai uatu tangata tei rave i tetai angaanga ki tetai tutaki anga tau e te meitaki ei akapapu nona e no tona puna tetai oraanga tei tau ki te turanga ngateitei o te tangata, e kia akarava ia te reira, me anoano ia, na roto i tetai au ravenga ke no te paruruanga oraanga meitaki.</li>
<li>E tikaanga to tetai uatu tangata kia akatupu e kia piri ki roto i tetai uatu putuputuanga no te paruru anga i tana kimikimi anga puapinga.</li></ol>
<h4>Atikara 24</h4>
<p>E tikaanga to tetai uatu tangata ki tetai tuatau akangaroi anga e te tamataora anga, kapiti ia ki tetai au akakotinga anga tau o te ora angaanga e tetai au tuatau orote tutaki ia.</p>
<h4>Atikara 25</h4>
<ol>
<li>E tikaanga to tetai uatu tangata ki tetai turanga oraanga tau ma te meitaki nona e no tona puna, kapiti ia te kai, kakau, ngutuare e te paruruanga maki ma tetai au angaanga tau tei anoano ia no te oraanga meitaki; e te tikaanga ki tetai paruruanga i te tuatau angaanga kore, maki, paruparu kopapa, takaua, ruaine me kore ra tetai uatu tu ngere i vao ake i tona mana akaaere.</li>
<li>E tikaanga to te au metua vaine utuutu tamariki e, to te au tamariki, ki tetai tiaki anga takake e te tauturu.  Ko te tamariki katoatoa noatu e kua anau ia ki roto me kore ki vao ake i te noo anga akaipoipo o nga metua, kia oronga ia kia ratou tetai paruru anga aiteite.</li></ol>
<h4>Atikara 26</h4>
<ol>
<li>E tikaanga to te katoatoa ki tetai apiianga.  Kia tutaki kore ia te apii i te tuatau akamata anga e te akatumu anga.  Kia ture ia te katoatoa ki te apiianga akamata anga.  Kia rauka ngoie ua ki te katoatoa te apiianga kimi raverave oonu e te apiianga kimi kite oonu, e kia akatuera aiteite ia te apiianga teitei atu kia tau ki te tu marama.</li>
<li>Kia akatano ia te apiianga ki te akatupu anga ki te openga o te tu tangata e ki te akamatutu anga i te akangateitei anga no te tikaanga tangata e te tu rangatira tumu.  Kia akatupu te reira i te marama, te akakoromaki e te pirianga taeake i rotopu i te au Basileia, iti tangata me kore ra te au putuputuanga akamori, e kia akamaata atu i te au angaanga a te Taokotaianga o te Basileia no te akamou anga i te ‘au.</li>
<li>Tei te metua te tikaanga mua i te iki i te tu apiianga te ka oronga ia ki ta ratou tamariki.</li></ol>
<h4>Atikara 27</h4>
<ol>
<li>E tikaanga to tetai uatu tangata kia piri tamanamanata kore ia ki roto i te au peu oraanga o tetai iti tangata, kia mataora i te au peu karape e kia piri ki te au kite marama ou e te au meitaki o te reira.</li>
<li>E tikaanga to tetai uatu tangata ki te paruruanga a te au puapinga kopapa e te tau tei rauka mei roto i tetai uatu kite ou, tata anga tuatua me kore tetai peu tana uaorai i anga.</li></ol>
<h4>Atikara 28</h4>
<p>E tikaanga to tetai uatu tangata kia noo ki roto i tetai tu oraanga iti tangata e te oraanga i rotopu i te au Basileia tei akatupu ki te openga, te au tu tikaanga e te tu rangatira i tata ia i roto i teia <i>Akakiteanga.</i></p>
<h4>Atikara 29</h4>
<ol>
<li>E atinga ta tetai uatu ki te noo anga tangata tei roto anake ua i reira te rauka anga tamanamanata kore ia e te akatupu anga ki te openga o tona tu tangata.</li>
<li>I te taangaanga anga ia i tona au tikaanga e te oraanga tamanamanata kore ia tei raro ake te tangata tatakitai i te au akakotinga anga ua i akataka ia e te ture no te akakoroanga okotai no te akapapu anga i te arikianga no te akangateiteianga i te au tikaanga e te oraanga tamanamanata kore ia e te rauka anga o te au umuumu anga tau no te oraanga meitaki e te oraanga ‘au e te tu oraanga puapinga no te katoatoa i roto i te nooanga iti tangata i ta ratou uaorai aka’aereanga.</li>
<li>Auraka rava kia riro te taangaanga anga i teia au tikaanga e te oraanga tamanamanata kore ia ei patoi anga i te au akakoroanga e te au turanga irinaki anga a te Taokotaianga o te au Basileia.</li></ol>
<h4>Atikara 30</h4>
<p>Auraka rava tetai uriuri anga aiteanga no teia <i>Akakiteanga </i>kia aka anau mai no tetai uaatu Basileia, taokotaianga tangata me kore, tetai uaatu tangata, i tetai tikaanga kia rave i tetai ua atu angaanga me kore kia akatupu i tetai angaanga no te akakoroanga kia takore ia tetai uaatu o te au tikaanga tangata e te oraanga tamanamanata kore ia i akamou ia i roto i teia <i>Akakiteanga</i> nei.</p>
<br />
</div>

<div style=" float:right; width:22%; margin-top:-15px;  margin-left:10px; padding-top:0px; padding-bottom:5px;padding-left:10px; background-color:#f5f5f5;">
<h2> Profile </h2>
<br />
<span id="ctl00_PlaceHolderMain_usrUDHRLanguage_lblNativeName" style="display:inline-block;"><b>Native Name</b></span>
<br />
<span id="ctl00_PlaceHolderMain_usrUDHRLanguage_lblNativeNameValue">Rarotongan </span>
<br />
<br />
<span id="ctl00_PlaceHolderMain_usrUDHRLanguage_lblTotalSpeakers"><b>Total Speakers</b></span>
<br />
<span id="ctl00_PlaceHolderMain_usrUDHRLanguage_txtTotalSpeakersValue">43,000 (1979) </span>
<br />
<br />
<span id="ctl00_PlaceHolderMain_usrUDHRLanguage_lblUsageByCountry"><b>Usage By Country</b></span><br />
<span id="ctl00_PlaceHolderMain_usrUDHRLanguage_lblUsageByCountryValue">Official Language: Cook Islands Home Speakers: French Polynesia, New Zealand </span>
<br />
<br />
<span id="ctl00_PlaceHolderMain_usrUDHRLanguage_lblBackground"><b>Background </b></span>
<br />
<span id="ctl00_PlaceHolderMain_usrUDHRLanguage_lblBackgroundValue"></span>
<br />
<br />
<span id="ctl00_PlaceHolderMain_usrUDHRLanguage_lblReceived"><b>Received</b></span> <span id="ctl00_PlaceHolderMain_usrUDHRLanguage_lblReceivedValue">12/5/2001</span>
<br />
<span id="ctl00_PlaceHolderMain_usrUDHRLanguage_lblPosted" style="margin-top:5px"><b>Posted</b></span> <span id="ctl00_PlaceHolderMain_usrUDHRLanguage_lblPostedValue" style="margin-top:5px">12/5/2001</span>
<br />
<span id="ctl00_PlaceHolderMain_usrUDHRLanguage_lblChecked" style="margin-top:10px"><b>Checked</b></span> <span id="ctl00_PlaceHolderMain_usrUDHRLanguage_lblCheckedValue" style="margin-top:10px"></span>
</div>
</div>
</body></html>